مطابق آخرین گزارش مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری افراد ۱۵ساله و بیشتر نشان می‌دهد که ۷.۶ درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار)، در فصل پاییز بیکار بوده‌اند. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری حاکی از آن است که این شاخص، نسبت به پاییز سال گذشته ۰.۶ درصد کاهش یافته است.

نکته مهم در میان این آمارها، اعداد مربوط به بیکاری فارغ‌التحصیلان است؛ این‌که در پاییز ۱۴۰۲ سهم جمعیت بیکار فارغ‌التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران ۴۲.۸ درصد بوده است؛ عددی که نسبت به فصل مشابه سال قبل ۰.۴درصد افزایش داشته است. این یعنی از ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر جمعیت بیکار کشور، ۹۰۵ نفر به فارغ‌التحصیلان اختصاص دارد.بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، بررسی نرخ بیکاری جمعیت ۱۵ساله و بیشتر فارغ التحصیلان آموزش عالی نشان می‌دهد ۱۱.۴ درصد از جمعیت فعال فارغ‌التحصیل آموزش عالی بیکار بوده‌اند.

عدم تطابق آمارها و تصمیمات با شرایط واقعی جامعه
حاج‌اسماعیلی، کارشناس بازار کار در همین خصوص می‌گوید: اظهارنظر درباره نرخ بیکاری و اشتغال در کشور ما واقعا محل تامل است. چالش‌ها و انتقادهایی که در این خصوص وجود دارد، مربوط به گذشته است. از قبل وجود داشته و الان هم به قوت خود این ضعف‌ها وجود دارد.

وی می‌افزاید: اولا این‌که سیستم آمارگیری ما هنوز مورد انتقاد است، چون نهادهای تخصصی مربوط به حوزه بازار کار همپوشانی با آمار نفوس و مسکن و آمار کلی که مرکز آمار به عنوان داده‌های اصلی و پایه برای محاسبه نرخ بیکاری و اشتغال اعلام می‌کند، دچار ضعف و انتقاد است.

این کارشناس بازار کار تصریح می‌کند: یک ارتباط ارگانیک، سازمانی و کاملا جدی بین نهادهای تخصصی حوزه بازار کار و مرکز آمار وجود ندارد و ما این را در بخش‌های دیگر کشور هم شاهد هستیم.حاج‌اسماعیلی متذکر می‌شود: دلیل عدم تطابق آمارها و تصمیمات با شرایط واقعی جامعه در بخش‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ناشی از همین داده‌های آماری است. بر این اساس، ما هنوز یک ضعف جدی در سیستم آمارگیری داریم که از گذشته وجود داشته و هنوز مرتفع نشده است.

سهم بالای فارغ‌التحصیلان در آمار بیکاری
این کارشناس بازار کار در ادامه می‌گوید: نرخ بیکاری‌ای که مرکز آمار ایران اعلام کرده، در حال حاضر کاهش پیدا کرده است. الان مرکز آمار مدعی است و دولت هم صحبت می‌کند که در خصوص فارغ‌التحصیلان، نرخ بیکاری تا این اندازه بحرانی نیست.

به گفته حاج‌اسماعیلی، از ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر که بیکاری در کشور ما وجود دارد، آمارهای مرکز آمار نشان می‌دهد که ۴۲ درصد این‌ها مربوط به فارغ‌التحصیلان است. این سهم بالایی است.وی متذکر می‌شود: کارجویان و بخش نیروی کار مورد توجه و اثرگذار در بازار کار و توسعه کشور، قطعا فارغ‌التحصیلان هستند، چون برای آن‌ها سال‌های سال هزینه شده و آموزش دیده‌اند و تحصیل کرده‌اند و مهارت کسب کرده‌اند که در بازار کار نقش‌آفرین باشند.

این کارشناس بازار کار عنوان می‌کند: این‌که بیش از ۴۲ درصد از نرخ بیکاری مربوط به فارغ‌التحصیلان است، موضوع کوچکی نیست و مساله بزرگی است؛ آن هم به‌خاطر جایگاه فارغ‌التحصیلان و سن کارجویی آن‌ها. نباید این را کم‌رنگ کنیم.

حاج‌اسماعیلی تاکید می‌کند: این‌که ما می‌گوییم نرخ بیکاری کاهش پیدا کرده، ولی ۴۲ درصد سهم فارغ‌التحصیلان در نرخ بیکاری است، موضوع مهمی است. این گروه اثرگذاری زیادی در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، توسعه و تولید و کارآفرینی در کشور دارند. این گروه نیروی کار ماهر هستند و این شرایط نشان می‌دهد که هدف‌گذاری و فعالیت ما در کاهش نرخ بیکاری موثر نبوده است. ما نباید بگوییم نرخ بیکاری به صورت عمومی کاهش پیدا کرده، اما در فارغ‌التحصیلان نرخ بیکاری بالاست.وی یادآور می‌شود: در واقع با وجود جایگاه فارغ‌التحصیلان و اثرگذاری آن‌ها، اما آمارها نشان می‌دهد که برای کاهش نرخ بیکاری این گروه کار خاصی انجام نداده‌ایم.

نرخ بیکاری جوانان بالاست
این کارشناس بازار کار همچنین می‌گوید: نکته دوم، نرخ بیکاری عمومی جوانان است که بالای ۲۲، ۲۳ درصد است. ما در این حوزه هم موفق نبودیم. هم فارغ‌التحصیلان که نرخ بیکاری بالا دارند و هم جوانان، کارجویان اصلی کشور هستند. نه‌فقط این‌که این‌ها تمایل دارند که کار انجام دهند، بلکه این گروه پایه‌های زیرساختی کشور را شکل می‌دهند.

حاج‌اسماعیلی می‌افزاید: جوان و فارغ‌التحصیل، کسی است که باید ازدواج کند، تشکیل خانواده دهد و بنیان‌های اصلی و اجتماعی کشور را شکل می‌دهند. وقتی این گروه بیکار باشند، تزلزل، نابه‌سامانی و ناهنجاری در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی کشور توسعه و گسترش پیدا می‌کند و این موضوع می‌تواند پایه‌های تزلزل امنیت عمومی را فراهم کند.وی خاطرنشان می‌کند: بر این اساس، ما در بخش جوانان و فارغ‌التحصیلان توفیق چندانی نداشتیم و آمارها نشان می‌دهد که در این بخش‌ها نتوانسته‌ایم شغل ایجاد کنیم.