بهار نیوز - نرخ اشتغال ناقص در پاییز 1402 به کجا رسید؟

گروه اقتصادی: بنابر گزارش مرکز آمار در پاییز سال 1402، سهم اشتغال ناقص مناطق شهری و روستایی نسبت به پاییز 1401 کمتر شده است. با وجود این کاهش همچنان این سهم در مناطق روستایی بالاتر از مناطق شهری است. به عبارت دیگر می‌توان گفت که بهره‌وری بازار نیروی کار در مناطق روستایی کمتر از مناطق شهری است.

به گزارش اکوایران، اشتغال ناقص یکی از شاخص‌های مهم اقتصادی است و از نسبت «افراد دارای اشتغال ناقص» به «کل جمعیت شاغل» حاصل می‌شود. در واقع جمعیت دارای اشتغال ناقص گروهی از افراد هستند که خواهان انجام کار بیشتر هستند اما به دلیل محدودیت‌های بازار کار نمی‌توانند از تمام مهارت‌ها و پتانسیل خود استفاده کنند.

یکی از تحلیل‌هایی که از سهم اشتغال ناقص ارائه می‌شود این است که کاهش این شاخص حاکی از افزایش بهره‌‌وری در بازار کار است. داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد که طی پاییز 1402در مقایسه با پاییز سال گذشته، نسبت اشتغال ناقص در مناطق شهری و روستایی کمتر شده است. به عبارت دیگر در این فصل و در مناطق شهری و روستایی تعداد افرادی که توانسته‌اند متناسب با خواست و توانایی خود کار کنند، افزایش یافته است. البته با وجود این کاهش، همچنان اشتغال ناقص مناطق روستایی سطح بالاتری از اشتغال ناقص مناطق شهری دارد.

سهم 65 درصدی شهرها از «نیمه بیکاری»
«اشتغال ناقص» یکی از شاخص‌های مهم اقتصاد کلان است و از تقسیم جمعیت دارای اشتغال ناقص در سن کار (15 ساله و بیشتر) به جمعیت شاغل در سن کار به دست می‌آید. اشتغال ناقص در واقع حالتی بین بیکاری و اشتغال است. شاغلان حاضر در این بخش قادر و حاضر به انجام ساعت کاری بیشتر در هفته هستند اما به دلیل بهره‌وری پایین در بازار نیروی کار، میزان اشتغال آنها کمتر از ساعت استاندارد مشخص شده در هفته (44 ساعت و بیشتر) است. اشتغال ناقص یک وضعیت نامطلوب است و افزایش آن می‌تواند حاکی از کاهش بهره‌وری بازار نیروی کار باشد.

طبق داده‌های مرکز آمار در پاییز سال جاری، 24 میلیون و 775 هزار و 913 نفر از جمعیت شاغل، در سن کار بوده‌اند و بخشی از این افراد کمتر از میزان خواست و توانایی خود در طول هفته کار کرده‌اند. تعداد این افراد در پاییز امسال و در کل کشور، به 2 میلیون و 7 هزار و 998 نفر رسیده است. به بیان دیگر سهم اشتغال ناقص از کل اشتغال کشور در پاییز 1402 به 8.1 درصد رسیده است. این سهم در پاییز سال گذشته 9.5 درصد بوده است.از میان افراد دارای اشتغال ناقص در کل کشور، 65 درصد در مناطق شهری و 35 درصد در مناطق روستایی حضور دارند. بنابراین به لحاظ تعدادی و جمعیتی، اشتغال ناقص در مناطق شهری پررنگ‌تر از مناطق روستایی ظاهر شده است.

این در حالی است که به لحاظ سهم، مناطق روستایی دست بالا را دارند و سهم اشتغال ناقص در روستاها بالاتر از شهرها برآورد شده است. یعنی در روستاها به ازای هر 100 نفر شاغل، تعداد بیش‌تری شاغل ناقص در مقایسه با شهرها وجود دارد. تغییرات نسبت اشتغال طی پاییز 1402 در مقایسه با فصل مشابه سال گذشته در مناطق شهری و روستایی چگونه بوده است؟

کاهش نیمه بیکاری در مناطق شهری و روستایی
بنابر گزارش مرکز آمار، سهم اشتغال ناقص در مناطق شهری طی پاییز امسال 6.9 درصد بوده است. این نسبت در مقایسه با پاییز گذشته کاهش 1.4 واحد درصدی داشته است. به بیان دیگر می‌توان گفت که در مناطق شهری بهره‌وری نیروی کار بهبود یافته و تعداد افرادی که به دلیل محدودیت بازار کار نمی‌توانستند به شغل موردنظر خود بپردازند، کمتر شده است.

علت مقایسه این نسبت در هر فصل با فصل مشابه در سال قبل آن است که برخی مشاغل مانند کشاورزی رویکرد فصلی دارند. لذا در برخی فصول رونق یافته و اشتغالشان بالا می‌رود. در فصول دیگر نیز رونق خود را از دست داده و نرخ اشتغالشان کم می‌شود. بنابراین بهتر است نسبت اشتغال ناقص در هر فصل با فصل مشابه خود مقایسه شود.

طی پاییز امسال در مقایسه با پاییز سال گذشته در مناطق روستایی نیز نسبت اشتغال ناقص با کاهش 1.1 واحد درصدی مواجه شد و به 12.1 درصد رسید. بدین صورت تعداد شاغلین نیمه بیکاری پاییز امسال در مناطق روستایی به 704 هزار و 313 نفر رسید و بهره‌وری نیروی کار روستایی در مقایسه با پاییز 1401 افزایش یافت. بنابراین در مدت زمان بررسی شده، کاهش سهم اشتغال ناقص در مناطق شهری شدیدتر از مناطق روستایی بوده است.

کاهش این نسبت می‌تواند به دلیل بیکاری افراد، یافتن شغل تمام وقت توسط آن‌ها و یا دلسرد شدن و خروجشان از بازار کار باشد. افزایش مشارکت اقتصادی و کاهش نرخ بیکاری در نقاط شهری همراه با افزایش نرخ اشتغال، تصویری از بهبود وضعیت بازار کار و رونق گرفتن آن می‌دهد. بنابراین می‌توان گفت احتمالا کاهش اشتغال ناقص در مناطق شهری به دلیل یافتن شعل تمام وقت توسط اغلب نیمه بیکاران باشد.

بر خلاف مناطق شهری، در نقاط روستایی طی پاییز سال جاری، نرخ مشارکت، نرخ بیکاری و نرخ اشتغال کاهش یافته است. بنابراین میتوان گفت احتمالا تعدادی از جمعیت دلسرد شده و از بازار کار خارج شده‌اند. بنابراین کاهش اشتغال ناقص در مناطق روستایی احتمالا به دلیل دلسردی افراد و خروجشان از بازار کار بوده است.نوسانات نسبت اشتغال ناقص از سال 1400 تا کنون در مناطق شهری بین 8 تا 9.5 درصد بوده است. کمترین مقدار این نسبت در پاییز و تابستان سال 1402 و بیشترین مقدار آن در پاییز 1400 ثبت شده است.

در این بازه زمانی، نوسانات اشتغال ناقص در مناطق روستایی بیشتر از مناطق شهری بوده است. بخشی از این نوسان می‌تواند به دلیل تاثیر بیشتر تغییر فصول بر مشاغل مناطق روستایی باشد. در مناطق روستایی این نسبت در بازه 11 تا 15.5 درصد نوسان کرده است. این مناطق در تابستان امسال کمترین مقدار نیمه بیکاری و در زمستان 1400 بیشترین میزان آن را تجربه کرده‌اند.