وضعیت زندانیان روس در جنگ اوکراین

گروه بین الملل: بیش از یک سال است که دولت روسیه مجرمان زندانی را به شرط قبول اعزام به جبهه جنگ اوکراین آزاد می‌کند و رسما آنان پس از شش ماه حضور در جبهه، مشمول عفو و از زندان آزاد می‌شوند ولو اینکه مرتکب جرایم خشونت‌آمیز و جدی شده باشند.
اما در عمل، این شرایط به گذشته تعلق دارد و این گروه از مجرمان نه تنها فرمان عفو دریافت نمی‌کنند بلکه با شرایط سخت‌تری مواجه هستند. آنان دیگر پس از شش ماه آزاد نمی‌شوند به خانه‌هایشان باز نمی‌گردند بلکه مجبور هستند تا پایان جنگ در جبهه بمانند.سرگی یکی از مجرمان روسی زندانی است که به جبهه جنگ اوکراین اعزام شده است. او در چت‌روم می‌نویسد: «حالا اگر برای اعزام به جبهه ثبت نام می‌کنید، باید آماده مردن باشید.»
او می گوید که از ماه اکتبر سال گذشته، واحد جدیدی به نام «طوفان وی» در ارتش تشکیل شده که محکومان زندانی را به عضو آن در ‌آورند.سرگی می‌نویسد: «تا پیش از این می‌توانستید پس از شش ماه، از ارتش خارج شوید اما حالا باید تا پایان جنگ در این واحد بمانید.»در تابستان ۲۰۲۲ که عضوگیری گسترده زندانیان روسی برای اعزام به جبهه آغاز شد، یوگنی پریگوژین، رئیس وقت گروه مزدوران واگنر، به زندانیان پیشنهاد می‌کرد که برای اینکه پیشینه کیفری آنان پاک و از عفو کامل برخوردار شوند، کافی است برای اعزام به جبهه ثبت نام کنند و پس از شش ماه در میدان جنگ، به خانه‌هایشان برگردند.
پریگوژین قبل از اینکه در یک سانحه هوایی در ماه اوت کشته شود، گفته بود که براساس این ترتیبات، تقریباً ۵۰ هزار زندانی روسی به خط مقدم اعزام شده‌اند. فعالان حقوق بشر نیز ارقام مشابهی منتشر کرده بودند.
هزاران نفر از این زندانیان اعزامی به جنگ در جبهه کشته شدند اما ده‌ها تن از محکومان پرونده‌های جرایم سنگین و خشونت‌آمیز به خانه‌هایشان بازگشتند و شماری از آنان بار دیگر مرتکب جرایم جدی و حتی قتل شدند.
در فوریه ۲۰۲۳، مدیریت این طرح به ارتش روسیه واگذار شد که در ابتدا شرایطی مشابه مشوق‌های پریگوژین را به زندانیان پیشنهاد می‌کرد.
به زندانیانی که برای اعزام به جنگ آزاد می‌شدند گفته می‌شد که می‌توانند پس از شش ماه به خانه‌هایشان برگردند. آنها از موقعیت بهتر و امتیازاتی بیش از سربازان عادی برخوردار می‌شدند که ناخرسندی سربازان اعزامی به خدمت اجباری و خانواده‌های آنها را به همراه داشت.اکنون، شرایط جدید برای زندانیان اعزامی به مراتب سخت‌تر شده و نوعی تعادل را با شرایط سربازان دیگر برقرار کرده است.
یک زن ساکن منطقه زابیکالسکی در منطقه خاور دور روسیه، که خواست نامش فاش نشود، گفت که در اوایل پاییز ۲۰۲۳ شوهرش به عضویت یکی از جوخه‌های واحد طوفان وی در آمد. این زن فاش نکرد که شوهرش به چه جرمی زندانی شده بود اما گفت که «اتهام او جدی بوده است.»
او گفت که زندانی‌ها تصمیم گرفتند با هم در اوکراین بجنگند و معتقد بودند که این تصمیم به آزادی سریعتر آنها منجر می‌شود.
این زن افزود: «در فوریه امسال، شوهرم ۱۵ سال از محکومیت خود را می‌گذراند و چهار سال دیگر از دوران زندان او باقی مانده بود؛ شرایط زندان بد نبود و او می‌توانست دوره محکومیت خود را به پایان برساند، اما رفتن به جبهه را راه سریع‌تری برای بازگشت به خانه می‌دانست.»
این زن گفت که قرارداد او با وزارت دفاع روسیه یک ساله بوده، نه شش ماهه مانند زندانیان قبلی. همچنین، با رفتن به جبهه، او مشمول عفو نمی‌شود و باید تا پایان جنگ در جبهه بماند زیرا قرارداد او به طور خودکار تمدید خواهد شد.»
پست‌های رسانه‌های اجتماعی سایر روس‌هایی که بستگانشان در یگان‌های طوفان وی خدمت می‌کنند نشان می‌دهد که آنها هم باید تا پایان آنچه که دولت روسیه «عملیات نظامی ویژه» در اوکراین نام داده در خط مقدم جبهه بمانند.از زمان صدور فرمان سال ۲۰۲۲ ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، هنگام ثبت نام به زندانیان اعزامی هشداری به این مضمون داده می‌شود که این ترتیبات به طور رسمی به معنی آن نیست که با انقضای قرارداد اولیه اعزام به جبهه، این قرارداد به خودی خود فسخ می‌شود بلکه قرارداد قابل تمدید است.
اکنون تنها راه آزادی کامل یک زندانی اعزامی به جبهه این است که یا مدال و نشان دولتی دریافت کند، یا سلامتی خود را از دست بدهد، یا به حداکثر سن خدمت برسد و یا اینکه جنگ به پایان برسد.
در حال حاضر، در پایان دوره خدمت محکومان سابق در جبهه به جای دادن عفو، به آنها آزادی مشروط داده می‌شود به این معنی که اگر بار دیگر به خاطر جرم جدیدی محکوم شوند، محکومیت آنان منعکس کننده مجازات قبلی هم خواهد بود.همچنین، ولادیمیر پوتین دیگر شخصا در دادن عفو دخالت نمی‌کند و در نتیجه، از ارتباط با عناوین ناخوشایند رسانه‌های منتقد اجتناب می‌ورزد که می‌نوشتند محکومان قتل و جرایم جنسی از عفو ریاست جمهوری برخوردار شده‌اند.
یکی از این محکومان می‌نویسد: «شرایط یک جورهایی بهتر شده چون مثل دوره سربازی، به شما هم حقوق کامل و سایر مزایا و کمک هزینه‌ها داده می‌شود.»
یکی دیگر از آنان نوشته است که «احتمال زنده ماندن شما حدود ۲۵ درصد است؛ من پنج ماه است که عضو یک واحد عملیات ویژه هستم و از دسته ۱۰۰ نفری ما فقط ۳۸ نفر هنوز زنده هستند.»
بسیاری از نفرات واحد طوفان وی قبل از اعزام به جبهه فقط ۱۰ روز آموزش عملی می‌بینند و در بسیاری موارد، آنها تنها پس از سه تا پنج روز آموزش، به خط مقدم اعزام می‌شوند.
به منظور مقایسه، می‌توان اعزام سربازان شوروی سابق به جنگ افغانستان را یادآوری کرد که گاه تا شش ماه آموزش داده می‌شدند.
 تحقیقات نشان می‌دهد که بیش از هشت هزار زندانی اعزامی به جبهه اوکراین کشته شده و حداقل ۱۱۰۰ نفر از آنها هم به واحدهای طوفان وی یا واحدهای جایگزین همچنان در جبهه هستند.
آمار کامل کشته‌شدگان جنگ در دسترس نیست و در نتیجه، تخمین زده می‌شود که شمار محکومان کشته شده در جنگ بسیار بیش از رقمی است که در بالا ذکر شده است.
تعیین تعداد واقعی کشته‌شدگان جنگ بسیار دشوار است، به خصوص اینکه اجساد شماری از کشته‌شدگان پیدا نمی‌شود و بسیاری از بستگان نظامیان هنوز در جستجوی کسب اطلاعات درباره کسانی هستند که ارتباطشان با خانواده از تابستان گذشته قطع بوده است.مادر یکی از نظامیان کشته شده در چت‌روم نوشته است که «این جهنم تمامی ندارد؛ هیچوقت فکر نمی‌کردم که فقط استخوان‌هایش را پیدا کنم، آنهم برای دفن.»
در گذشته، جزئیات پلاک هویت محکومان اعزامی همیشه در پایگاه‌های اطلاعات نظامی ثبت نمی‌شد اما این روش تغییر کرده و در حال حاضر، محکومان اعزامی به عنوان پرسنل نظامی و نه داوطلب اعزام به جنگ ثبت نام می‌شوند.بسیاری از اعضای واحد طوفان وی که زنده مانده‌اند کسانی هستند که توسط نیروهای اوکراینی اسیر شده‌اند.