روسیه؛ به دنبال رهبری یک بلوک جدید 

گروه بین الملل:  روسیه به دنبال استفاده از رهبری بلوکی شامل برخی از قدرتمندترین کشور‌های جهان است تا نظم بین المللی را از سلطه غرب خارج کند. با توجه به این که کشور‌های با نفوذ جدید اخیرا به بریکس ملحق شده اند و کشور‌های بیشتری به دنبال عضویت در این بلوک در حال ظهور هستند، نماینده روسیه در ایالات متحده به "نیوزویک" می‌گوید که تلاش جاه طلبانه آن گروه برای غلبه بر دیدگاه‌های متفاوت ژئوپولیتیک با وجود چالش‌های منحصر بفردی که مسکو با آن مواجه است فشار به سمت یک دستور کار مشترک در حال انجام است.
به گزارش فرارو به نقل از نیوزویک؛ "آناتولی آنتونوف" سفیر روسیه به "نیوزویک" می‌گوید: "سال ۲۰۲۴ یک سال تاریخی برای سیاست خارجی فدراسیون روسیه است. علیرغم تلاش‌های مداوم تعدادی از دولت‌ها برای منزوی کردن کشور ما یا حداقل ارائه چنین تصویری که کشور‌های کلیدی خارجی در حال منزوی ساختن مسکو هستند در عمل و واقعیت روی زمین وضعیت کاملا متفاوت است". او افزود: "پیشرفت جامعه بین المللی به سمت چند قطبی شدن واقعی در حال افزایش است و روسیه صرفا ناظر این روند نیست بلکه یک شرکت کننده فعال در آن روند است".
بریکس برای نخستین بار ۱۵ سال پیش با حضور کشور‌های برزیل، روسیه، هندوستان و چین تاسیس شد و آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۰ میلادی به آن پیوست. امسال در حالی که روسیه سکان ریاست دوره‌ای آن بلوک را تحت عنوان "تقویت چندجانبه گرایی برای توسعه عادلانه و امنیت جهانی" به دست گرفت پنج کشور جدید از جمله مصر، اتیوپی، ایران، عربستان سعودی و امارات متحده عربی را برای عضویت در آن بلوک پذیرفت. آرژانتین نیز قرار بود به آن بلوک بپیوندد، اما پس از برگزاری انتخابات که به یک تغییر سیاسی بزرگ در آن کشور انجامید روند الحاق خود را لغو کرد.
در حالی که روسیه خود را برای میزبانی نشست بعدی بریکس در کازان در ماه اکتبر سال جاری میلادی آماده می‌کند؛ فهرست رو به رشدی از کشور‌ها براساس برآورد انتونوف تقریبا سی و شش کشور نیز به دنبال عضویت یا شریک شدن در آن هستند. اکنون به گفته این دیپلمات ارشد روس هدف مسکو "افزایش و تقویت نقش و وزن بریکس به عنوان مرکز ثقل برای کشور‌هایی است که به دنبال یک مسیر مستقل در سیاست خارجی هستند". او در توصیف نوع کشور‌هایی که خواستار عضویت در بریکس هستند می‌افزاید: "برای کسانی که نمی‌خواهند تحت دیکته دیگران زندگی کنند و می‌خواهند با بقیه نقاط جهان روابط دوستانه، تجارت و تعامل در شرایط برابر داشته باشند. برای کسانی که اصول بنیادین گروه یعنی برابری حاکمیتی، توجه متقابل، توافق بر سر منافع، تمایل به شکل دادن به مدلی عادلانه از بازار‌های جهانی و جستجوی پاسخ‌های جمعی برای چالش‌های کنونی برای شان یک واژه توخالی نیست".
شاید مهم‌ترین نکته آن است که بریکس تلاش کرده تا از نفوذ دلار آمریکا در تجارت جهانی بکاهد و سازوکار‌های جدیدی برای کمک‌های توسعه به کشور‌هایی که به دنبال جایگزینی برای نهاد‌های تحت رهبری غرب مانند صندوق بین المللی پول و بانک جهانی هستند، ایجاد کند.
از جمله مهم‌ترین ابزار‌ها در این زمینه بانک توسعه جدید بریکس است که مقر آن در شانگهای است و در حال حاضر توسط "دیلما روسف" رئیس جمهور سابق برزیل هدایت می‌شود. از طریق این موسسه مالی چند جانبه و تلاش برای تاکید بر تجارت بین اعضا با استفاده از ارز‌های ملی بریکس تصمیم گیری صورت می‌گیرد تا به چالش‌هایی مانند هزینه‌های بالای مبادلاتی که با فضای تحت سلطه دلار آمریکا مرتبط است، رسیدگی شود. آنتونوف می‌گوید: "انحصارگرایی فعلی موجود در عرصه زیرساخت‌های مالی و اقتصادی وضعیتی است که به هیچ وجه به ثبات مالی جهانی کمک نمی‌کند و مهم‌تر از همه آن که با ایجاد بحران‌های جدید و جلوگیری از استعمارزدایی واقعی از اقتصاد جهانی اعتبار خود را تضعیف می‌کند وضعیتی که در آن چند کشور احساس می‌کنند که حق دارند اراده خود را به دیگران دیکته کنند دیگران را تهدید به قطع دسترسی به فرآیند‌های اقتصادی جهانی نمایند و با مصادره دارایی‌های کشور‌ها باعث تخریب رفاه شهروندان عادی شوند روندی اساسا اشتباه است و با گرایش‌های غالب ناسازگار می‌باشد. اکثریت قاطع کشور‌ها به مضر بودن چنین رویکرد‌هایی پی برده اند".
بدین ترتیب آنتونوف تاکید کرد که روسیه و شرکای آن "کاملا متعهد به متحد کردن منابع خود برای طراحی ابزار‌های مالی جدید مستقل از روند‌های سیاسی در واشنگتن، بروکسل یا لندن هستند یعنی پایتخت‌هایی که مقام‌های آن آماده هستند تا مقررات قانونی ملی و اصول حقوق بین‌الملل را برای تنبیه شرکایی که به اندازه کافی به آنان وفادار نبوده اند نادیده بگیرند". او می‌افزاید: "این غیرقابل قبول است که بار بدهی کشور‌های در حال توسعه یا بهتر است بگوییم توانایی آنان برای رهایی از تله بدهی که طی دهه‌های متمادی بالاجبار وارد آن شده اند وابسته به "رحمت" و بخشندگی بانک‌های مرکزی ایالات متحده و اروپا باشد".
روسیه بدون شک از چنین رویکردی با توجه به مجموعه فزاینده تحریم‌های غرب علیه آن کشور در دو سال گذشته سود می‌برد. این وضعیت هم چنین با استراتژی گسترده‌تر کرملین برای تقویت روابط با کشور‌های در حال توسعه به ویژه در قاره آفریقا جایی که ایالات متحده برای اعمال نفوذ خود بر کشور‌های آن منطقه تلاش کرده همراه است. با این وجود، مسکو صرفا در جستجوی سازوکار‌های تجاری مستقل در میانه محدودیت‌های اقتصادی گسترده نیست. فراتر از رقبای ایالات متحده یعنی چین و ایران گروهی رو به رشد از کشور‌ها از جمله هند و عربستان سعودی نسبت به اثرات تحریم‌ها به ویژه تحریم‌های اعمال شده توسط ایالات متحده بر اقتصاد جهانی ابراز نگرانی کرده اند.
با این وجود، تلاش‌های بریکس نیز با درجه‌ای از تردید مواجه شده است. دلار امریکا برتری قابل توجهی را در برابر رقبای برتر مانند یورو، ین، پوند استرلینگ و رنمینبی به عنوان بزرگترین ارز ذخیره جهان حفظ می‌کند. اگرچه ممکن است اهداف متقابل در میان کشور‌های عضو بریکس وجود داشته باشد، اما آنان به شدت در چشم انداز و منافع ژئوپولیتیکی خود متفاوت هستند. درگیری‌های جهانی نیز آزمونی برای گسترش دامنه بریکس بوده اند.
علیرغم آن که کشور‌های عضو بریکس عمدتا در مواضع رسمی خود در قبال جنگ اوکراین بی طرف مانده اند، مناقشات بر سر حکم بازداشت "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهور روسیه که توسط دیوان کیفری بین المللی در رابطه با جنایات جنگی ادعایی صادر شد در آخرین اجلاس سران بریکس در آفریقای جنوبی مطرح شده بود. پوتین در نهایت تصمیم گرفت به صورت مجازی در آن نشست شرکت کند. آن گروه هم چنین در نوامبر گذشته نشست فوق العاده‌ای را برای رسیدگی به جنگ بین اسرائیل و حماس در غزه تشکیل داد. "سیریل رامافوزا" رئیس جمهور آفریقای جنوبی به عنوان رئیس بریکس در آن برهه زمانی حملات صورت گرفته علیه غیر نظامیان از هر دو طرف جنگ را محکوم کرد، اما هیچ بیانیه مشترکی از سوی بریکس درباره آن بحران صادر نشد.
آنتونوف، اما درباره ظرفیت‌های بریکس می‌گوید: "اگر اراده وجود داشته باشد راهی وجود خواهد داشت. این واقعیت که تعدادی از روزنامه نگاران آمریکایی در مورد توانایی چین، هند، عربستان سعودی و ایران برای همکاری با یکدیگر ابراز تردید می‌کنند تنها شخصیت و قدرت منحصربفرد بریکس را تایید می‌کند. آنان زمانی که به انصراف آرژانتین از درخواست عضویت اش در بریکس با دیده تمسخر می‌نگرند این موضوع را نادیده می‌گیرند که هیچ گونه انتقاد و تهدیدی علیه آرژانتین از سوی دیگر اعضای بریکس وجود نداشته و ندارد بلکه اعضا تنها تایید کردند که آماده همکاری با آن کشور به هر شکل مناسب دیگری خواهند بود. این ایده کلیدی در پس نظم نوین جهانی قرار دارد این که جستجوی پاسخ و راه حل برای چالش‌ها به صورت جمعی، بدون تحمیل ارزش‌ها و بدون تاثیرات بیگانه خواهد بود".
نوع جدیدی از رویکرد
حتی علیرغم آن که چالش بریکس با نظم موجود با افزودن ابتکار عمل‌های جدید و کشور‌های عضو جسورانه‌تر می‌شود آنانی که پشت آن بلوک قرار دارند مدت هاست که استدلال می‌کنند ماموریت آن به منزله رویکرد تقابلی با ایالات متحده یا دیگر کشور‌ها نیست. آنتونوف هم چنین تاکید کرد که اولویت‌های بریکس "به هیچ وجه به این معنا نیست که کشور‌های عضو آن بلوک ارزش‌های خود را در مخالفت با غرب می‌بینند". او می‌افزاید: "ماهیت بریکس در تقابل نیست بلکه در ترویج یک دستور کار مثبت و متحد کننده است. هیچ کس بر کشور خاصی فشار نمی‌اورد تا به آن گروه بپیوندد. تمام اقدامات بر اساس برنامه‌ها و نیات خود کشور‌ها صورت می‌گیرند".
اکنون طرح‌های بریکس در حالی به نمایش گذاشته می‌شوند که روسیه بیش از ۲۰۰ رویداد را در آستانه اجلاس کازن با تمرکز اصلی بر سیاست و امنیت، اقتصاد و مالی و گفتگو‌های فرهنگی و بشردوستانه سازماندهی می‌کند. در این راستا، آنتونوف ابراز اطمینان کرد که ریاست روسیه در بریکس به نتایج عملی در تمام عرصه‌ها کمک خواهد کرد و باعث ایجاد انگیزه بیش تری برای همکاری در چارچوب بریکس خواهد شد.
آنتونوف گفت: "این به نوبه خود صدای ملت‌هایی را که بر دفاع از منافع ملی واقعی و انتخاب مسیر توسعه خود متمرکز هستند تقویت می‌کند. روسیه نمایندگانی از فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف کشور‌هایی با نظام‌های اقتصادی و سیاسی متفاوت را گردهم خواهد آورد". او افزود: "با این وجود، بحث بر روی اختلافات متمرکز نخواهد شد بلکه بر روی جست و جوی نقاط مشترک بر سر اصل اجماع و در نظر گرفتن مواضع یکدیگر متمرکز خواهد شد. آیا این جوهر چند قطبی گرایی واقعی نیست"؟