دوره سخت در انتظار مهاجران آسیای مرکزی

گروه بین الملل: در پی حمله مرگبار به سالن کنسرت کروکوس در حومه مسکو، گزارش‌های زیادی از افزایش ضرب و جرح، خرابکاری و برخوردهای نژادپرستانه با مهاجران کشورهای آسیای مرکزی، که در روسیه اقامت دارند، به گوش می‌رسد.
چهار شهروند تاجیک به کشتن ۱۴۰ نفر در این حمله متهم شده‌اند و گروه تروریستی داعش هم مسئولیت آن را به عهده گرفته است. چند مظنون دیگر نیز دستگیر شده‌اند که همگی از کشورهای آسیای میانه هستند.سفارت تاجیکستان در روسیه، که افزایش تنش را در پی کشتار مسکو پیش‌بینی کرده بود، در روزهای بعد از حمله، از شهروندان خود خواست که تنها در موارد ضروری از خانه‌های خود بیرون بروند.
مهاجران اهل آسیای میانه بخش بزرگی از کارگران مهاجر مقیم روسیه را تشکیل می‌دهند؛ مخصوصا در بخش‌های حمل‌ونقل، ساختمان‌سازی و فروشگاهها.
خیلی از آن‌ها پیش از این هم شاهد تبعیض گسترده بودند. ادوارد لمون، استاد دانشگاه ای‌‌اند‌‌ام تگزاس،  گفت «آن‌ها غالبا با بیگانه‌هراسی گسترده‌ در جامعه روبه‌رو هستند که به آن‌ها به چشم پست‌ترین طبقه اجتماعی نگاه می‌کند.»
منیژه سنگین، خواننده تاجیک‌تباری که در مسابقات یوروویژن سال ۲۰۲۱ نماینده روسیه بود، «قساوت آشکار» حمله مسکو را محکوم کرد، اما در مورد «پیامدهایی که بر سر تاجیک‌ها و دیگر ساکنان آسیای میانه آوار خواهد شد» هشدار داد. او در حال حاضر سفیر حسن نیت آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد است.
به گفته وزارت کشور روسیه، حدود ۱۰.۵ میلیون مهاجر ازبکستانی، تاجیکستانی و قرقیزستانی در روسیه کار می‌کنند. خیلی‌های دیگر هم احتمالا رسما ثبت نشده‌اند.
 لمون توضیح می‌دهد که شمار زیاد مهاجران به این دلیل است که سفر به روسیه به ویزا نیاز ندارد و این کشور یکی از معدود گزینه‌های موجود برای مهاجرانی است که از این کشورها برای یافتن فرصت‌های اقتصادی بهتر خارج می‌شوند.با وجود هشدار سفارت تاجیکستان، خبر دست داشتن شهروندان این کشور در حمله به سالن کنسرت کروکوس خیلی سریع در تمام روسیه پخش شد.
آخر هفته گذشته، کسب‌وکاری در شهر بلاگووشچنسک، در شرق دور روسیه، که به مهاجران تعلق داشت به آتش کشیده شد و چند مهاجر هم در کالوگا، شهری در جنوب غرب مسکو، ضرب و شتم شدند.عده‌ای مهاجر قرقیزستانی را دو روز در اتاقی در فرودگاه شرمتیوو، بدون آب و غذا، زندانی کردند و در ادامه هم به خانه برگرداندند. راننده‌های تاکسی در مسکو هم گزارش داده‌اند که مسافرها از آن‌ها می‌خواهند که ثابت کنند تاجیک نیستند.
تنها چند ساعت بعد از حمله به سالن کنسرت کروکوس، پیام‌رسان تلگرام در ساعات اولیه روز شنبه پر شد از نشانه‌هایی از اضطراب فزاینده در بین جوامع مهاجر ساکن روسیه.
شخصی در گروهی با عنوان «تاجیک‌ها در مسکو» نوشت: «خیلی‌ها همین حالا هم از خارجی‌ها خوششان نمی‌آید. الان هم این وضع پیش آمده است.»
نفر دیگری که نگران واکنش‌ها به جامعه تاجیک بود نوشت: «خدایا، خواهش می‌کنم، کاری کن اوکراینی باشند.»
والنتینا چوپیک، وکیلی که رایگان با مهاجران کار می‌کند، به رسانه روسی مدیازون گفت در دو روز نخست بعد از حمله مسکو بیش از ۲۵۰۰ مورد «اقدام خشونت‌آمیز» علیه مهاجران به او گزارش شده است.پلیس با حمله به خوابگاه‌ها و مهمان‌پذیرهای مهاجران در سراسر کشور عده‌ای را بازداشت کرد.  چوپیک در عین حال گفت که در پی این بازداشت‌ها بیش از ۳۰ مورد شکنجه هم گزارش شده است.چهار روز بعد، او  گفت که آمارها مرتبا افزایش پیدا می‌کنند و چندین فرد تاجیک به او گفته‌اند که شاید از روسیه بروند.
او در ادامه گفت «گروهی از شهروندان تاجیک از من خواستند که برایشان مسکن امن پیدا کنم چون از زندگی در مهمان‌پذیرهای خود می‌ترسند.»
 چوپیک می‌گوید که تبعیض در روسیه معمولا دامن مهاجرانی را می‌گیرد «که چهره‌هایشان مانند اسلاوها نیست»، و «بی‌احترامی و خشونت بیشتر از طرف نیروهای انتظامی روسیه اعمال می‌شود تا مردم عادی.»
با این که حمله روز جمعه مسکو وضعیت را بدتر کرده است، جوامع مهاجر از قدیم هدف اقدامات سختگیرانه پلیس بوده‌اند.
مقامات روس هر سال کارزارهای بزرگی در مخالفت با مهاجران برگزار می‌کنند و به چندین و چند کسب‌وکار متعلق به شهروندان آسیای میانه، مسجد و دیگر مکان‌های گردهمایی حمله می‌کنند. گزارش شده است که کارزار پارسال به اخراج بیش از ۱۵ هزار مهاجر منجر شد.
در ماه ژانویه، دولت‌های قرقیزستان و ازبکستان از روسیه خواستند که انتشار ویدیویی را در شبکه‌های اجتماعی بررسی کند که حاوی تصاویری از آزار و بی‌احترامی به کارگران مهاجر در جریان یورشی در شهر یکاترینبورگ بود.
با وجود این، بسیاری از مهاجران، گزینه چندانی جز ادامه کار در روسیه ندارند. تاجیکستان فقیرترین کشور در آسیای میانه است و نیمی از تولید ناخالص ملی این کشور پولی‌هایی است که مهاجران از خارج برای خانواده‌های خود می‌فرستند.
ادوارد لمون می‌گوید برای همین است که «با وجود همه سختی‌ها» همچنان به روسیه می‌روند.
از طرف دیگر، قوانین مهاجرتی پیچیده روسیه باعث می‌شود که حتی کارگرانی هم که قانونی وارد کشور می‌شوند بدون داشتن مدارک لازم به اقامت خود ادامه بدهند.
زندگی به عنوان مهاجر بی‌مدرک احتمال سوء استفاده کارفرماها، زندگی در شرایط غیراستاندارد و نداشتن دسترسی به خدمات درمانی را بیشتر می‌کند. ترس از احتمال بازداشت چنین افرادی را گاه به پرداخت رشوه‌های سنگین به مقامات مجبور می‌کند.
مدتی کوتاه پس از حمله مسکو، چند تن از نمایندگان مجلس روسیه خواهان سخت‌‌گیرانه‌تر شدن قوانین مهاجرتی شدند. توصیه یکی از آن‌ها این بود که مهاجران باید «بعد از کوچکترین خطا» از روسیه اخراج شوند.اما در واقعیت احتمال چنین چیزی کم است، چرا که روسیه هم از حضور مهاجران آسیای مرکزی منتفع می‌شود. جنگ در اوکراین باعث کمبود نیروی کار در روسیه شده است و این کشور اصلا توان از دست دادن میلیون‌ها نفر کارگر را ندارد.با این حال، سال‌ها تنش و بیگانه‌هراسی به این معنی است که جوامع مهاجر در روسیه همچنان در اضطراب به سر می‌برند.
یکی از اعضای یک گروه تلگرامی تاجیک نوشته بود «مردم! مراقب باشید. شکی نیست که بعد از این دوره سختی در انتظار ما برادرها و خواهرها خواهد بود.»