بهار نیوز - روند دردسرساز ممیزی اصلاح می‌شود

گروه فرهنگ و ادب: علی شجاعی‌صایین، مدیر اداره کتاب وزارت ارشاد می‌گوید، تا اواسط پاییز اتفاقات بهتری در حوزه کتاب رخ خواهد داد.

طرح سپردن ممیزی به ناشران و واگذاری امتیاز صدور مجوز کتاب به ادارات ارشاد در استان‌ها، دو طرحی‌ست که در معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در حال پیگیری و اجرایی شدن است. حالا علی شجاعی‌صایین مدیر اداره کتاب می‌گوید ارشاد خیال دارد طی یک برنامه‌ریزی سه ساله، تمام استان‌ها را درگیر این طرح کند و طرح واگذاری ممیزی به ناشران نیز از پاییز اجرایی خواهد شد:

آقای شجاعی، معاونت فرهنگی دو طرح سپردن ممیزی به ناشران، و امکان صدور مجوز کتاب در ادارات ارشاد شهرستان‌ها را به طور همزمان پیگیری می‌کنید. این دو طرح به کجا رسیده‌اند؟
آیین‌نامه‌ای را تهیه کرده و در اختیار کمیته‌های تخصصی قرار داده ایم. این کمیته‌ها اصلاحاتی به آن وارد کردند و سعی شد نگاه و نظرات دوستان در تهیه این آیین‌نامه لحاظ شود. بعد از این آیین‌نامه به جلسه هیات نظارت رفت و با حضور آقای جنتی و آقای صالحی مورد بررسی قرار گرفت و خوشبختانه مورد تصویب نیز قرار گرفت. آنجا هم دوستان نظراتی داشتند که اعمال شد.

یکی از این دو آیین‌نامه مربوط به تشکیل کارگروه‌های بررسی کتاب توسط خود ناشران، و دیگری بررسی کتاب در استان‌ها بود که مورد بررسی قرار گرفت. البته طی ماه‌های گذشته شهرهای قم، اصفهان، کرمان، آذربایجان و خراسان رضوی عملا این کار را انجام داده‌اند. ما نیز بنا داریم به واسطه این آیین‌نامه به تدریج و بر اساس توانایی علمی و توان انتشاراتی‌ استان کار کارشناسی کتاب را به آن استان‌ها واگذار کنیم.

آیا در این طرح اولویت‌هایی هم برای انتخاب استان‌ها در نظر گرفته شده؟
اولویت نخست ما استان‌هایی هستند که تمایل به انجام این کار دارند و کتبا اعلام آمادگی کرده‌اند. درخواست این استان‌ها بررسی می‌شود و بعد از بررسی، گزارشی به هیات نظارت داده می‌شود و در نهایت کار اجرایی این استان‌ها در زمینه بررسی کتاب آغاز می‌شود. امیدواریم و پیش‌بینی شخص من این است که امسال بین ۷ تا ۱۰ استان به این طرح افزوده شوند و ما تعداد این ۵ استان را حداقل به ۱۰ استان برسانیم. تلاش می‌کنیم هر سال نیز حداقل ۵ استان دیگر به این تعداد اضافه شوند تا در یک برنامه زمانی سه ساله یا در اکثر استان‌ها یا در همه آنها این کار کارشناسی کتاب انجام شود.

اگر ناشران شهرستانی با کارشناسان اداره ارشاد استان خود با مشکل مواجه شوند چه باید بکنند؟
ما این امکان را هم پیش‌بینی کرده‌ایم که اگر ناشری به نتیجه اعلام شده از سوی ارشاد شهرستانش اعتراض داشت، بتواند کتاب را برای بررسی به اداره کتاب تهران ارجاع دهد و آن را پیگیری کند.

و اگر کتابی در استانی منتشر شد، که مخالفت‌هایی را برانگیخت و عده‌ای را دلواپس کرد، واکنش وزارت ارشاد چه خواهد بود؟
اولا مکانیزم‌هایی را تعریف کرده‌ایم که بتوانیم بین استان‌ها وحدت رویه به وجود بیاوریم تا مشکلاتی از این دست پیش نیاید. ثانیا با دریافت گرازش‌های نوبه‌ای، حضور در جلسات کارشناسی، جلسات مشترک بین استان‌ها و ... تلاش می‌کنیم مشکلی به وجود نیاید. علاوه بر اینکه به شکل موردی کتاب‌های مجوز گرفته از سوی اداره ارشاد شهرستان‌ها را بررسی می‌کنیم و اگر نکته‌ای به ذهن‌مان رسید آن را در میان می‌گذاریم. این نکته‌ای هم که شما به آن اشاره می‌کنید، فقط اختصاص به شهرستان‌ها ندارد و ممکن است در تهران هم چنین اتفاقی بیفتد.

خب اگر در بررسی‌های‌تان به این نتیجه رسیدید که کتاب نباید منتشر می‌شده آن را جمع‌آوری می‌کنید؟
اول بررسی می‌کنیم و بعد تصمیم می‌گیریم. اگر به این نتیجه برسیم گروه کارشناسی در استان بیش از اندازه سخت‌گیری کرده یا برعکس، باید در روند کاری کارشناسان آن استان تجدیدنظر کردُ این اقدام را انجام می دهیم. در واقع عملکرد کارشناسان هر استان در یک دوره در روند تمدید مجوز دوره بعدی موثر خواهد بود.

طرح سپردن ممیزی به ناشران به کجا رسیده است؟
یک آیین‌نامه دیگری هم تصویب شده که فقط مختص ناشران تهرانی نیست و همه ناشران ما می‌توانند در صورتی‌که خودشان تمایل داشته باشند، گروه‌های کارشناسی تشکیل دهند. ما نیز با همان مکانیزم خودمان این کارشناسان را برای تایید به هیات نظارت بر چاپ کتاب کودک و بزرگسال معرفی می‌کنیم تا کتاب بر اساس نظرات آنها مجوز بگیرد.

یعنی باز هم در نهایت این ارشاد است که باید مجوز کتاب را صادر کند.
کارشناسی را ناشر انجام می‌دهد و نتیجه را به ما اعلام خواهد کرد. ما دیگر کتاب را به کارشناسان خود نمی‌دهیم بلکه بر اساس نظرات کارشناسان آن ناشر مجوز را صادر می‌کنیم.

این طرح تا چند وقت دیگر اجرایی می‌شود؟
در جلسه چند روز پیش هیات نظارت آن دو آیین‌نامه مصوب شد و ما اصطلاحات و پیشنهادات را وارد کردیم و امیدواریم که به امضای رییس هیات نظارت نیز برسد. وقتی ابلاغ شد پیش‌بینی ما این است که ظرف دو تا سه ماه بتوانیم این طرح را اجرایی کنیم. برای اجرا شدن این آیین‌نامه به زمان نیاز داریم. اگر کار طبق‌ پیش‌بینی‌ها جلو برود از اواسط پاییز ناشرانی که تمایل به داشتن گروه‌های کارشناسی دارند می‌توانند کار خود را آغاز کنند. البته آنهایی هم که تمایل ندارند در همین سیستم و با همان روند همیشگی مجوز کتاب‌های‌شان را از ارشاد خواهند گرفت.

فکر می‌کنید از این طرح استقبال شود؟
به گمان من ناشران دولتی و عمومی اگر نه همه آنها، اکثریت‌شان از این طرح استقبال خواهند کرد. ناشران خصوصی هم با احتیاط این طرح را مورد توجه قرار خواهند داد.

آقای شجاعی در خبرها آمده بود که قرار است سهام انتشارات علمی فرهنگی، به بخش خصوصی واگذار شود. از نظر شما این روندی‌ست که می‌تواند ادامه داشته باشد و آیا ما شاهد واگذاری انتشاراتی‌هایی که قبلا خصوصی بودند و بعد از انقلاب دولتی شدند ــ مثل انتشارات امیرکبیر ــ خواهیم بود؟
راستش نمی‌دانم این کار در چارچوب برنامه جامع دارد انجام می‌شود یا فقط اختصاص به این نشر دارد. به شخصه هر چه حضور بخش‌های دولتی در عرصه نشر کمتر شود را بیشتر می‌پسندم ولی باید کمی با احتیاط وارد این موضوع شد. اگر این کار به توسعه نقش و سهم بخش خصوصی منجر شود اتفاق خوبی افتاده است ولی اگر در این واگذاری‌ها بعضی ناشران دولتی که صاحب چاپخانه هستند، تنها به گسترش آن بخش بپردازند و بخش نشر را کمرنگ کنند، این کار موفق نخواهد بود. اگر واقعا بخش خصوصی جایگزین شود مطلوب است ولی اگر بخش خصوصی بیاد و صرفا رویکرد تجاری به این موضوع داشته باشد و جنبه‌های فرهنگی را در نظر نگیرد نشر کشور متضرر خواهد شد.