بهار نیوز - پيامدهاي منفي مهاجرت نخبگان براي جامعه

گروه جامعه: امروز مهاجرت نخبگان و مختصصان و خروج استعدادهای برتر از کشور به هر شکل و هر آماری که باشد مورد تایید هیچ جامعه‌ای نیست، حتی کشورهای پیشرفته برای جلوگیری از رخداد این پدیده ناخوشایند برنامه‌ریزی گسترده‌ای صورت می‌دهند تا نیروهای ماهر خود را که آموزش دیده و سالها برای آنها هزینه کرده‌اند، حفظ کنند.

اگرچه ممکن است خروج نخبگان از کشور دلایل متعدد و موجهی داشته باشد و افراد به قصد ادامه تحصیل و کار یا اقامت راهی کشورهای دیگر شوند اما در صورتی که مهاجرت نخبگان و خروج مغزها ناشی از فراهم نبودن امکانات یا شرایط کار در کشور و عدم حمایتهای لازم باشد پیامدهای منفی و جبران‌ ناپذیری به دنبال خواهد داشت، چنانچه در سالهای گذشته به دلیل نگاه گزینشی و عدم بهره‌گیری از خلاقیتهای قشر نخبه، برخی از آنها کوله بار سفر برگرفته و به کشورهای دیگر مهاجرت کردند.

به گفته رضا فرجی دانا - وزیر علوم، تحقیقات و فناوری - «تربیت یک فرد نخبه برای ما یک میلیون دلار هزینه دارد که اگر سالانه 150 هزار نفر از نخبگان ایرانی کشور را ترک کنند 150 میلیارد دلار به دیگر کشورها کمک کرده‌ایم در حالی که چین با چهار برابر کردن پیشنهادهای کاری، نخبگان خود را از آمریکا به چین برمی گرداند و ما تنها نظاره‌گر خروج نخبگان خود هستیم.»

برابر آمارها هم اکنون نزدیک به 14 هزار نفر تحت پوشش بنیاد ملی نخبگان کشور هستند که این افراد در زمره استعداد برتر قرار دارند. بر اساس آیین نامه احراز استعدادهای برتر و نخبگی بنیاد ملی نخبگان، "نخبه" به فرد برجسته و کارآمدی گفته می‌شود که اثرگذاری او در تولید علم، هنر و فناوری کشور محسوس باشد و هوش، خلاقیت، کارآفرینی و نبوغ فکری او در راستای تولید دانش و نوآوری موجب سرعت بخشیدن به رشد و توسعه علمی و متوازن کشور شود.

"استعداد برتر" نیز به فردی اطلاق می‌شود که به صورت بالقوه نخبه بوده ولی هنوز زمینه‌های لازم برای شناسایی کامل یا بروز استعدادهای ویژه او فراهم نشده است.این فرد دارای ویژگی‌های ممتاز و استعداد خوبی است، جزو رتبه‌های بالای آزمون‌های دانشگاهی است و در المپیادهای علمی ملی و جهانی به مدال دست یافته است.

به گزارش ایسنا، یکی از آسیبهای جدی که بر پیکره مهارت آموزی در کشور وارد شده بی توجهی به نخبگان مهارتی در سنوات گذشته بوده است چرا که این بی توجهی به گسترش فراز مغزها منجر شده و عملا توان متخصصان کارآمد ما را در اختیار دیگر کشورها قرار داده و کشور را از وجود این ظرفیت محروم کرده است.

بر این اساس شناسایی نخبگان مهارتی در سراسر کشور و لزوم حفظ و نگهداری این سرمایه‌های با ارزش امری ضروری است. خوشبختانه در این راستا برای نخستین بار پیشنهاد راه‌اندازی شبکه ملی نخبگان از سوی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری داده شده تا با این کار ضمن جذب و نگهدای نخبگان مهارتی، مشکلات نخبگان در جریان کارآفرینی حل شود و بنیاد ملی نخبگان نیز تسهیلات و قوانینی را در حمایت از ادامه تحصیل و کار و سربازی نخبگان مهارتی به تصویب برساند.

طرح "مهام" (معرفی و هدایت استعدادهای برتر مهارتی) نخستین بار است که به صورت سیستماتیک مطرح می‌شود و بارزترین ویژگی طرح در این است که علاوه بر استعدادها و نخبگان علمی به استعدادها و نخبگان مهارتی هم توجه دارد.

کوروش پرند - معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و رییس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور - در این باره می‌گوید: موضوع ایجاد شبکه ملی نخبگان و استعدادهای برتر مهارتی با تدوین طرح مهام و ارائه آن به بنیاد ملی نخبگان توسط سازمان فنی و حرفه‌ای کشور مورد پیگیری قرار گرفت که ماحصل آن شناسایی 1200 نخبه مهارتی در کشور بوده و مشخصات آنها در پایگاه اطلاعاتی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور به ثبت رسیده است.

به گفته وی شبکه ملی نخبگان و استعدادهای برتر مهارتی یک ساختار متشکل از نیروی انسانی ماهر، علاقمند و کوشا در امر آموزشهای مهارتی است که با هدف جلب و جذب، حمایت و هدایت و حفظ و نگهداری نخبگان و استعدادهای برتر مهارتی طراحی و راه‌اندازی شده و بستر مناسبی برای پیاده سازی و تجاری‌ سازی ایده‌های نیروهای ماهر و خلاق و نوآور کشور خواهد بود.

معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی درعین حال از برگزیدگان مسابقات ملی و جهانی مهارت، مهارت آموختگان کارآفرین و مخترعان مهارت آموخته که موفق به تجاری‌سازی ایده‌های خود شده‌اند به عنوان اعضای شبکه ملی نخبگان و استعدادهای برتر مهارتی نام می‌برد.

رییس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور می‌گوید: ارایه مشاوره در زمینه آموزش‌های مهارتی برای جوانان علاقمند به مهارت آموزی، شناساندن مربیان برجسته و نخبه مهارتی، گسترش فعالیتهای مهارت بنیان و تشویق نوآوری‌های مهارتی از جمله اهداف اختصاصی تشکیل شبکه ملی نخبگان و استعدادهای برتر مهارتی است.

امروز تربیت نیروی انسانی ماهر که قادر باشد علم و دانش را به کالا و خدمات قابل عرضه در اقتصاد کشور تبدیل کند و همچنین تربیت افراد خلاق و کارآفرین که بتواند با ایجاد ارزش افزوده و تولید ثروت، فرصتهای شغلی پایداری برای دیگران ایجاد کند به عنوان یکی از استراتژی‌های مؤثر توسعه در جهان به شمار می‌رود.

بی تردید آموزشهای فنی و حرفه‌ای، زمینه تقویت و رشد قابلیتهای انسانی را به خوبی فراهم می‌کند و با همراه کردن آموزشهای نظری و عملی این امکان را به وجود می‌آورد که مهارت دیدگان همسویی بیشتری با نیازهای بازار کار داشته و فرصت کسب و کار و جذب در فعالیتهای اقتصای و اجتماعی را به دست آورند.

سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور به عنوان یگانه متولی قانونی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای غیر رسمی، نقش مؤثری در کشف، شناسایی و هدایت استعدادهای برتر و نخبگان مهارتی دارد و برگزاری سالانه مسابقات ملی مهارت که تاکنون 15 دوره آن برگزار شده و تشکیل و اعزام تیم ملی مهارت جمهوری اسلامی ایران به مسابقات جهانی مهارت از جمله اقداماتی این سازمان به شمار می‌رود.

با توجه به تاکید دولت یازدهم در گسترش معیارهای شناسایی همه زبدگان و نخبگان علمی، فرهنگی، هنری، سیاسی و اقتصادی و مقابله با هرگونه رفتار گزینشی با نخبگان، شایسته است تا توجه بیشتری به سهم آموزش‌های مهارتی در بودجه کشور صورت گیرد و برنامه شناسایی و ساماندهی نخبگان و استعدادهای برتر به شکل جامع‌تر دنبال شود.

همچنین اعطای تسهیلات بانکی به نخبگان علمی و مهارتی و فراهم کردن امکانات و بسترهای ورود آنان به بازار کار، به کارگیری نخبگان مهارتی در مدیریت‌ها و استفاده از ایده‌های خلاقانه آنها و مشارکت صنایع و واحدهای تولیدی در استفاده از افراد نخبه ماهر و متخصص از جمله راهکارهای موثری است که می‌تواند در فرایند توسعه اقتصاد کشور و در حمایت از شبکه ملی نخبگان و مهارت جویان مورد توجه قرار گیرد.