گروه بین الملل: حملات مرگبار ماه ژوئن به کلیساها و کنیسههای ارتدکس در جمهوری داغستان روسیه در قفقاز شمالی، بحثها بر سر اعمال ممنوعیت قانونی و سراسری پوشش نقاب را تجدید کرده است.
این بحثها با انتشار گزارشی مبنی بر اینکه یکی از مهاجمان مسلح در داغستان با پوشیدن نقاب قصد فرار داشته است، بالا گرفت.
اگرچه این گزارش تأیید نشد، اما رهبران دینی دستکم سه منطقه روسیه از آن زمان به دلیل نگرانیهای امنیتی، احکامی شرعی صادر کردهاند که به موجب آنها پوشش نقاب ممنوع خواهد بود.
اما این احکام در عمل به چه معناست - و آیا روسیه واقعا میتواند راه ۱۶ کشور، از جمله برخی از متحدان خود در آسیای مرکزی را که قبلا این نوع از پوشش را ممنوع کردهاند، دنبال کند؟
روزنامه انگلیسیزبان مسکوتایمز که به صورت آنلاین از آمستردام منتشر میشود، به این موضوع نگاهی انداخته که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
بر اساس نظرسنجی مرکز افکارسنجی [یوری] لوادا در سال ۲۰۲۲ میلادی، اسلام یکی از ادیان اصلی روسیه است و حدود ۵ درصد از جمعیت این کشور یا معادل ۷.۱۵ میلیون نفر خود را مسلمان میدانند.دین اسلام در بین بسیاری از جوامع بومی غیر اسلاو در منطقه قفقاز و نواحی ولگا-اورال و در جمهوریهایی که این اقوام آنجا ساکن هستند، غالب است.
اکثر مسلمانان روسیه به مکتب حنفی از اسلام سنی پایبند هستند.
اگرچه قانون اساسی روسیه آزادی مذهب را برای همه شهروندان تضمین میکند، اما مقامات در این کشور از اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی محدودیتهایی را برای پوشش مذهبی سر در نظر گرفتهاند.
این بحث با افزایش شدید اسلام هراسی پس از جنگهای روسیه در چچن تشدید شد.
پس از اعمال این قبیل احکام، گزارشهایی مبنی بر اخراج دانشآموزان دختر مسلمان از مؤسسات آموزشی به دلیل امتناع آنها از برداشتن پوشش سر از گوشه و کنار مختلف روسیه، از جمله استان ولادیمیر، استان روستوف و همچنین جمهوری مسلماننشین تاتارستان منتشر شد.
ولادیسلاو داوانکوف، معاون رئیس مجلس دومای روسیه در ماه مه سال جاری میلادی پیشنویس قانونی را ارائه کرد که به مقامات منطقهای و مؤسسات آموزشی روسیه حق ممنوعیت انواع حجاب اسلامی در مکانهای عمومی و مدارس را میدهد.علاوه بر این، اعضای حزب کمونیست روسیه لایحه جداگانهای را ارائه کردند تا جریمهای تا سقف ۱۵ هزار روبل (۱۷۰ دلار) برای پوشیدن لباسهایی که چهره فرد را در انظار عمومی پنهان میکند، وضع میکند.
پیشنهاد داوانکوف با انتقاد شدید مرکز هماهنگی مسلمانان قفقاز شمالی به عنوان نهاد عالی مذهبی در این منطقه و همچنین مفتیهای باشقیرستان و تاتارستان مواجه شد.
آدام دیلیمخاناُف، نماینده چچن در مجلس دوما و متحد نزدیک رمضان قدیروف، رهبر چچن نیز از این قانون انتقاد کرده است و حتی با زبانی تهدیدگونه گفت که حاضر است معنای ارزشهای سنتی اسلامی را برای داوانکوف «تبیین» کند.روزنامه اقتصادی RBC چاپ مسکو به نقل از دیلیمخاناُف نوشت: «همچنین میخواهم به داوانکوف یادآوری کنم که در مذهب ارتدکس نیز زنان باید به عنوان نماد عشق به خدا، زنانگی و فروتنی روسری به سر کنند.»
دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین هنگامی که روزنامهنگاران از او پرسیدند که کرملین در کجای این مناظره قرار دارد، گفت: «ما در این بحث شرکت نمیکنیم.»
با این حال، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در سال ۲۰۱۲ از ممنوعیت حجاب در مدارس حمایت کرد و خاطرنشان کرد که روسیه باید راه «همسایگان اروپایی» خود را دنبال کند.
با این حال، مرکز هماهنگی مسلمانان قفقاز شمالی هفته گذشته به مسلمانان این منطقه توصیه کرد از پوشیدن «نقاب» خودداری کنند و آن را پوششی نامناسب برای «واقعیتهای امروزی روسیه» دانست که «با ایجاد اختلاف در روابط بین مذهبی و قومیتی باعث آسیب عملی به مسلمانان میشود.»
مقامات مذهبی محلی در جمهوریهای داغستان، قرهچای-چرکس و اوستیای شمالی در منطقه قفقاز، از این نهاد مذهبی تبعیت کردند و پوشش نقاب را به طور موقت ممنوع کردند، حال آنکه حکومت قدیروف در چچن از حدود نیم دهه قبل سرکوب این نوع پوشش را آغاز کرده است.نزدیکترین متحد ما، ایران، نقاب [حجاب] را مقدس اعلام کرده است. بنابراین، ما در خطر از دست دادن روابط دوستانه با این کشور هستیم. روابط با افغانستان نیز [در صورت اعمال این ممنوعیت] سرد خواهد شد.
با این حال، کارشناسان مطالعات اسلامی خاطرنشان میکنند که همه مسلمانان ملزم به پیروی از فتواهای مقامات منطقه نیستند.
لئونید سیوکیاینن، کارشناس حقوق تطبیقی و اسلامی به خبرگزاری منطقهای Caucasian Knot گفت: «این صرفا یک توصیه است. اعتبار و اجرای آن بستگی به این دارد که نهادی که آن را صادر کرده چقدر اختیار دارد.»وی افزود: «مفتیها هیچ اهرمی برای وادار کردن همه به تبعیت از این تصمیم ندارد.»
در همین حال، چندین شخصیت مذهبی برجسته در جمهوری تاتارستان علیه ممنوعیت نقاب سخنرانی کردند.
رستم ولیاُلین معاون مفتی جمهوری تاتارستان به نقل از یک خبرگزاری محلی گفت: «ممنوعیت نقاب در کشور ما قطعا بین روسیه و جهان اسلام شکاف ایجاد میکند.»
وی افزود: «نزدیکترین متحد ما، ایران، نقاب [حجاب] را مقدس اعلام کرده است. بنابراین، ما در خطر از دست دادن روابط دوستانه با این کشور هستیم. روابط با افغانستان نیز [در صورت اعمال این ممنوعیت] سرد خواهد شد.»