بهار نیوز - آدرس غلط برای واکنش ایران به ترور هنیه

گروه سیاسی: پاسخ ایران به ترور اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس، قطعی است. تقریباً هیچ جریان سیاسی یا تحلیلگری در اصل این پاسخ تردید ندارد. به رغم این که اسرائیل مسئولیت ترور هنیه را نمی‌پذیرد، در این که رهبر سیاسی حماس توسط عامل یا عواملی از سرویس اطلاعاتی اسرائیل ترور شد نیز تردیدی وجود ندارد. اسرائیل مسئولیت این ترور را بپذیرد یا نه، از منظر جمهوری اسلامی، تل‌آویو مسئول مستقیم این عملیات است. همانطور که مقام معظم رهبری در پیام تسلیت خودشان برای شهادت اسماعیل هنیه فرمودند «رژیم صهیونی جنایتکار و تروریست، میهمان عزیز ما را در خانه ما به شهادت رسانید و ما را داغدار کرد، ولی زمینه مجازاتی سخت برای خود را نیز فراهم ساخت.»
به گزارش فرارو، در این میان، عده‌ای از عناصر سیاسی تندرو بحث حمله به پایگاه‌های آمریکا را به مطرح می‌کنند؛ بحثی که می‌تواند پرسش‌برانگیز باشد و البته در حال حاضر مبنای حقوقی ندارد. در حال حاضر به طور مشخص از پایگاه آمریکا در بحرین به عنوان یک هدف نام برده می‌شود. بحرین کشوری است که به دنبال حمله عناصر تندرو به سفارت عربستان و به پیروی از سعودی و همچنین مسائلی مثل ناآرامی‌های داخلی آن کشور، روابط خود با ایران را قطع کرد ولی حالا بعد از حدود ۹ سال، تهران و منامه در مسیر بهبود روابط قرار گرفتند. روابط سیاسی رسمی دو کشور همچنان قطع است اما نماینده ویژه پادشاه بحرین در مراسم تحلیف پزشکیان شرکت کرد و پادشاه آن کشور نیز بارها برای برقراری ارتباط دوجانبه ابراز تمایل کرده است. در چنین شرایطی، حمله به خاک بحرین از سوی کیهان و دیگران تجویز می‌شود که باعث تعجب است.
ترور این رهبر فلسطینی توسط یک رژیم دیگر، در خاک ایران اتفاق افتاد. ایران نیز با استناد به قوانین بین‌المللی حق پاسخگویی به این تجاوز آشکار به تمامیت ارضی خود را دارد. همان طور که امیر سعید ایروانی سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل در نامه‌ای به رئیس شورای امنیت و دبیر کل سازمان ملل اشاره کرد، «چنین جنایت فجیعی که یک مهمان رسمی بلندپایه را هدف قرار داده، تجاوز جدی علیه حاکمیت و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود و نقض آشکار اصول و موازین اساسی حقوق بین‌الملل، علی‌الخصوص اصول مندرج در منشور سازمان ملل متحد، از جمله ماده ۲ (۴) که تهدید یا استفاده از زور علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر دولتی را ممنوع می‌کند، به شمار می‌آید.» ایروانی همچنین در سخنرانی خود در شورای امنیت، بر این موضوع تاکید کرد که «اسرائیل بدون حمایت اطلاعاتی آمریکا دست به این جنایت نمی‌زد.»

چرا ایران به شورای امنیت نامه نوشت؟
اشاره ایروانی به بند ۴ از ماده ۲ منشور ملل متحد است که می‌گوید: «کلیه اعضاء در روابط بین‌المللی خود از تهدید به زور یا استفاده از آن علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر کشوری یا از هر روش دیگری که با مقاصد ملل متحد مباینت داشته باشد خودداری خواهند نمود.»
علاوه بر این، ماده ۵۱ منشور نیز حق دفاع مشروع را به رسمیت می‌شناسد. در این ماده آمده است: «در صورت وقوع حمله مسلحانه علیه یک عضو ملل متحد تا زمانی که شورای امنیت اقدام لازم برا‌ی حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را به عمل آورد هیچیک از مقررات این منشور به حق ذاتی دفاع از خود خواه فردی یا دسته جمعی لطمه‌ای وارد نخواهد کرد. اعضاء باید اقداماتی را که در اعمال این حق دفاع از خود به عمل می‌آورند فوراً به شورای امنیت گزارش دهند. این اقدامات به هیچ وجه در اختیار و مسئولیتی که شورای امنیت بر طبق این منشور دارد و به موجب آن برای حفظ و اعاده صلح و امنیت بین‌المللی و در هر موقع که ضروری تشخیص دهد اقدام لازم به عمل خواهد آورد تاثیری نخواهد داشت.» نامه ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد، مقدمه‌ای حقوقی برای پاسخ به تجاوز اسرائیل است.
خط عجیب تندرو‌ها
بر اساس قواعد بین‌المللی که برشمردیم، حق پاسخ برای ایران علیه اسرائیل محفوظ است. اما به طور عجیبی، خط حمله به آمریکا از تریبون‌های رسمی کلید خورده. با توجه به این که مشخص نیست آمریکا تا چه حد در این عملیات دخیل بوده و نقشش چیست، قاعدتاً پایه حقوقی حمله به منافع آن در منطقه با کمی اما و اگر مواجه خواهد بود.
حسین شریعتمداری در روزنامه کیهان، چراغ اول را روشن کرد: «اگرچه رژیم صهیونیستی عامل میدانی این جنایت بوده است، ولی بدون کمترین تردیدی می‌توان گفت که عامل اصلی این جنایت رژیم سفاک و خونریز آمریکاست. تمامی شواهد و اسناد موجود به وضوح نشان می‌دهند که اسرائیل بدون کسب اجازه و موافقت و همراهی آمریکا دست به هیچ غلطی نمی‌زند و اساساً در قد و قواره‌ای نیست که به تنهایی، تصمیم گیرنده و عمل‌کننده باشد. همگان شاهد بوده و هستند که جنایات وحشیانه رژیم صهیونیستی در قتل عام مردم مظلوم غزه با حمایت بی‌پرده آمریکا صورت گرفته و می‌گیرد و شیطان بزرگ در این صحنه بی‌نقاب وارد شده است و اسرائیل به نیابت و با دستور مستقیم آمریکا دست به جنایت می‌زند.
از این روی بدون کمترین تردیدی می‌توان نتیجه گرفت که در انتقام خون پاک شهید هنیه، آمریکا نیز باید یکی از اهداف این انتقام سخت باشد. حالا فقط با نیم نگاهی به اطراف می‌توان ده‌ها کانون راهبردی و مراکز اطلاعاتی و نظامی آمریکا را دید که به آسانی در تیر‌رس ما قرار دارند. عین‌الاسد یک نمونه بود. پایگاه ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا در سواحل بحرین (جزایر متعلق به جمهوری اسلامی ایران) نمونه دیگر است. شناور‌های آمریکایی حامل سوخت و کالا در خلیج‌فارس و دریای عمان می‌توانند اهداف دیگری باشند.»
سیداحمد علم‌الهدی امام جمعه مشهد نیز در خطبه‌های نماز جمعه این شهر، خواستار حمله به خاک بحرین شد: «بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا در منطقه همان پایگاه عین الاسد در عراق است که مرکز انباشت امکانات و سربازان آمریکایی محسوب می‌شود و ما قبلاً این پایگاه را کوبیدیم. در جریان عملیات قبل، کارشناسان می‌گفتند اگر به جای این شمار موشک، تعداد بیشتری به این پایگاه شلیک می‌شد، هیچ اثری از امکانات و تجهیزات و سربازان آمریکایی باقی نمی‌ماند. پایگاه ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا در سواحل بحرین نیز در تیررس ماست. اگر بخواهیم راه خلیج فارس را ببندیم، هرچه کشتی آمریکا در خلیج فارس است با قدرت ما به قعر دریا فرستاده می‌شود. اگر این‌ها مورد هدف نیرو‌های قهرمان ما قرار بگیرد، دیگر چیزی از توان دریایی آمریکا در خلیج فارس باقی نمی‌ماند. خونخواهی ما نه فقط از اسرائیل، آمریکا را هم هدف قرار خواهد داد و برای همیشه آن‌ها را پشیمان خواهد کرد.»

ایران در سال ۱۳۹۸ به دنبال ترور شهید سلیمانی در بغداد، به پایگاه عین‌الاسد حمله کرد. فارغ از این که تلفات انسانی عملیات مذکور هیچ وقت اعلام نشد، در آن زمان مقام رسمی ایران از سوی نیروی هوایی آمریکا با دستور رئیس‌جمهور آمریکا ترور شد و دونالد ترامپ نیز مسئولیت آن را به صورت رسمی پذیرفت. مساله مشروعیت حمله ایران به عین‌الاسد نیز همان زمان از لحاظ حقوقی مورد بررسی قرار گرفت و خدشه‌ای به آن وارد نشد. اما امروز چه اقدامی از سوی ایالات متحده به صورت رسمی علیه ایران صورت گرفته که بشود حمله به نیرو‌های آمریکایی را از لحاظ حقوقی مشروع دانست؟
اگر به صرف اتحاد آمریکا و رژیم تل‌آویو و حتی نقش احتمالی آنان در عملیات ترور هنیه بخواهیم منطقی برای حمله به پایگاه‌های آمریکا درست کنیم، طرف مقابل هم به تلافی حملات گروه‌های مقاومت عراقی به تاسیسات آمریکایی و ارتباط و اتحاد آنان با ایران بعد از هر حمله راکتی یا عملیات دیگری، یکی از منافع ایران را هدف قرار بدهد. در توانایی نظامی ایران و بازدارندگی آن تردیدی وجود ندارد، اما مشخص نیست که در این شرایط چرا تندروها این خط را انتخاب کردند.
این است سیاست همسایگی؟
آمریکا چند پایگاه مهم در منطقه دارد. از جمله پایگاه ناوگان پنجم نیروی دریایی در بحرین، پایگاه هوایی العدید در قطر، و پایگاه‌هایی در ترکیه، امارات، کویت، اردن، عربستان سعودی و عمان. بعضی از این پایگاه‌ها در مالکیت دولت میزبان است و به طور مشترک با آنان، ارتش آمریکا و کشور‌های دیگر استفاده می‌شود (مانند پایگاه العدید قطر) و برخی دیگر متعلق به دولت آمریکاست (مانند پایگاه ناوگان پنجم)، اما در خاک آن کشور قرار دارد. در حال حاضر مشخص نیست که با کدام منطق قرار است اذهان از پاسخ به اسرائیل منحرف شود و به طرف آمریکا برود. کدام پایگاه در کشور‌های همسایه را باید بزنیم؟
برخی تحلیلگران معتقدند که انحراف از پاسخ به اسرائیل به سمت آمریکا، همان چیزی است که تل‌آویو می‌خواهد؛ پوست موزی که زیر پای ایران و دولت جدید قرار گرفته است.
هادی برهانی استاد دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در این باره به هم‌میهن گفت: هم رئیس‌جمهور و هم مقام رهبری بر بحث اولویت داشتن همسایگان در سیاست خارجی ایران تاکید دارند. اگر ایران بر بهبود روابط خود با کشور‌های همسایه ثابت‌قدم باشد، اسرائیل در منطقه برای عادی‌سازی روابط خود دچار محدودیت و مشکل خواهد شد. متاسفانه الان حرف‌های بدون پشتوانه و خطرناکی زده می‌شود که تلاش می‌کند پای کشور‌های همسایه را به این مسئله باز کند. می‌گویند موشک از فلان کشور شلیک شده، یا بهمان کشور همسایه با اسرائیل همکاری داشته است. این اظهارنظر‌های بدون سند و مدرک نباید محل تصمیم‌گیری و اعتنا باشد، چون سیاست همسایگی ایران را با مشکل مواجه می‌کند. بنابراین، تمرکز را باید فقط روی اسرائیل گذاشت.»
برهانی معتقد است که در ماجرای ترور هنیه ضربه بدی به ایران وارد شد: «امنیت و حیثیت ایران در این عملیات ضربه دید. تمام هزینه این ترور را اسرائیل باید بپردازد. انحراف از این مسئله که اسرائیل مسئول اول و آخر این ترور است، به نفع تل‌آویو تمام می‌شود. ایران باید واکنش درست نشان بدهد و من معتقدم اسرائیل وارد جنگ با ما نمی‌شود، چون به تنهایی توانایی مقابله با ایران را ندارد. مگر به گونه‌ای واکنش نشان دهیم که آمریکا یا دیگر کشور‌ها که خود را ملزم به دفاع از اسرائیل می‌دانند، کنار آن‌ها قرار بگیرند. اگر مثل وعده صادق به آن‌ها اعلام کنیم که هدف ما اسرائیل است و قصد داریم از خود و امنیت‌مان دفاع و ایجاد بازدارندگی کنیم، و یک واکنش حساب‌شده داشته باشیم، می‌توانیم در عین دفاع از خود جلوی وقوع جنگ را نیز بگیریم. اگر هوشمندانه واکنش نشان دهیم، نه تاثیر منفی اقتصادی خواهد داشت نه جنگ خواهد شد.» حالا باید دید خط حمله به آمریکا، به کجا و خط پاسخ به اسرائیل به کجا خواهد رسید.