پروازهای بی‌خطر در آسمان‌های خطرناک!

پروازهای تجاری بر فراز مناطق درگیری همیشه بدون حادثه نیست؛ با این همه بدیهی است که کشورهای مختلف پروتکل‌هایی را برای پرواز تفسیر کرده اند. شرکت‌های هواپیمایی آمریکایی شاید یکی از محافظه کارترین شرکت‌ها در ارتباط با پرواز بر فراز مناطق جنگی باشند. سازمان هواپیمایی فدرال آمریکا در آوریل دستورالعملی را در خصوص اجتناب از یک کوریدور باریک بر فراز شرق اوکراین صادر کرده بود. واکنش‌های سازمان‌های هواپیمایی دیگر به دومین فاجعه هوایی مالزی ایرلاینز در سال 2014 اوضاع را بهتر نمی‌کند. این شرکت توصیه‌های اخیر کشورهای دیگر را برای اجتناب از پرواز در فضای هوایی شرق اوکراین داشت. انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی (یاتا) چند ساعت پس از این فاجعه با انتشار بیانیه ای ضمن ابراز همدردی با خانواده‌های مسافران و خدمه این پرواز اعلام کرد: فضای هوایی که این هواپیما در حال عبور از آن بود محدودیت‌های پرواز نداشت.

با این وجود این پرسش مطرح است که آیا مشمول محدودیت نبودن به معنی ایمنی برای هواپیما است یا این پرسش ساده‌تر که چرا این هواپیما در آنجا پرواز می‌کرد؟ به گفته یکی از بازرسان سازمان هواپیمایی فدرال آمریکا، این هواپیما اقدام اشتباهی را انجام نداد. به علاوه باید توجه داشت که قوانین از کشوری به کشور دیگر متفاوت هستند. سازمان هواپیمایی فدرال آمریکا 23 آوریل با صدور اطلاعیه ای پرواز هواپیماهای مسافری آمریکایی در کوریدور باریکی در شرق اوکراین را ممنوع اعلام کرده بود. سازمان ایمنی هواپیمایی اروپا نیز در اوایل آوریل منطقه سیمفروپل اوکراین را خطرناک توصیف و توصیه کرده بود هواپیماها از فضای هوایی آن اجتناب کنند. سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری (ICAO) نهاد سازمان ملل است که استانداردهای هواپیمایی جهانی را تعیین می‌کند اما قدرت اجرایی ندارد.

این سازمان پس از سرنگونی هواپیمای مالزی اعلام کرد پیش از این هشدار داده بود و به وجود خطرات احتمالی برای پرواز ایمن هواپیماهای بین‌المللی اشاره کرد بود. کارشناسان تاکید می‌کنند با وجود اینکه همه کشورها تقریبا عضو این سازمان هستند اما مشکل واقعی ناتوانایی این سازمان در اعمال توصیه‌هایش است. گزارش‌های رسانه‌ای در روزهای اخیر به سرنگونی پرواز 007 کره ایر از سوی اتحادیه جماهیر شوروی در سال 1983 اشاره می‌کنند که در جریان آن 269 نفر کشته شدند. در حقیقت ده‌ها پرواز تجاری از دهه 1940 هدف حمله نظامی قرار گرفته اند. در جریان یک مانور نظامی اوکراین در سال 2001 پرواز سیبری ایرلاینز هدف حمله موشکی قرار گرفت و در سال 1988 یک ناو آمریکایی پرواز 655 ایران ایر را بر فراز خلیج فارس سرنگون کرد و 290 مسافر این پرواز را کشت.

اما آیا یک هواپیما می‌تواند واقعا پرواز بدون خطری بر فراز یک منطقه جنگی داشته باشد؟ پاسخ یک متصدی پرواز باسابقه منفی است زیرا به گفته وی موشک‌ها توان رسیدن به پروازهای تجاری در ارتفاع بالا را دارند. بر اساس گزارش یاهو نیوز، حرف آخر کارشناسان این است که همه کشورها خطرات موجود را به یک شکل نمی‌بینند. در حال حاضر که سوخت در صدر فهرست هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی قرار دارد نمی‌توان انکار کرد که چقدر برای یک شرکت وسوسه انگیز است که به جای هدایت هواپیما به مسیرهای فرعی و افزایش مصرف سوخت، مسیر مستقیم را که از فراز منطقه جنگی می‌گذرد انتخاب کند و چند گالن صرفه‌جویی سوخت داشته باشد.