گروه بین الملل: جنگ داخلی ۱۳ ساله در سوریه طی ماههای اخیر تحت الشعاع دیگر رویدادهای منطقه از جمله جنگ غزه و درگیری اسرائیل با حزب الله لبنان قرار گرفته بود.
اینک اما پیشروی غافلگیرکننده مخالفان بشار اسد، رئیسجمهوری سوریه که به شهر حلب رسیدهاند بار دیگر جنگ داخلی این کشور را به صدر اخبار رسانهها کشانده است. حمله ناگهانی شبهنظامیان مخالف بشار اسد یکی از جدیترین تلاشها برای زدودن دستاوردهای متحدان حکومت سوریه در جنگ داخلی این کشور محسوب میشود.
این حمله که به سرعت هم به نتیجهای خیرهکننده رسیده است اکنون میتواند تبعاتی فراتر از مرزهای سوریه به دنبال داشته باشد.نیروهای هوادار بشار اسد در سال ۲۰۱۶ به کمک حملات هوایی شدید روسیه، پرداخت بهای سنگین و ویرانیهای گسترده توانسته بودند کنترل حلب را به دست بگیرند. اما اکنون پس از هشت سال مخالفان حکومت سوریه در اولین حمله به این شهر توانستهاند وارد آن شوند.
بشار اسد پس از دخالت روسیه، ایران و گروههای متحدش در منطقه از جمله حزبالله لبنان توانسته بود با تسلط بر حدود ۷۰ درصد از خاک کشور در مسند قدرت باقی بماند.
شعلهور شدن دوباره درگیریهای سنگین در سوریه این نگرانی را پدید آورده که جبهه نبرد جدیدی در خاورمیانه که پس از جنگ غزه با هشت سال پیش تفاوت پیدا کرده است شکل بگیرد.
رابرت فورد، آخرین سفیر آمریکا در سوریه عوامل موثر در حمله غافلگیرکننده و موفق مخالفان بشار اسد را حملات اسرائیل به مواضع هواداران بشار اسد در منطقه و برقراری آتشبس بین حزبالله و اسرائیل میداند.
جنگ داخلی سوریه همچون زخمی میماند که از هر از چند گاه سر باز میکند. درگیریهای خونبار در این کشور طی ۱۳ سال گذشته جان نیم میلیون نفر را گرفته است. نزدیک به هفت میلیون نفر از سوریها در پی آغاز جنگ داخلی از کشورشان گریختند. موجی که باعث شد در اروپا احزاب مخالف پناهجویان و مهاجران با گرایش راست افراطی قدرت بگیرند.
طبیعی است که چنین جنگی با این سابقه خونبار را نمیتوان به راحتی تمام شده فرض کرد. اشتباه بزرگ حکومت سوریه و هوادارانش را نیز میتوان در همین زمینه جستجو کرد. به این معنا که روسیه و ایران وضعیت در سوریه را باثبات و دستاوردهایشان را از دست نرفتنی ارزیابی کردند. در همین راستا روسیه از نزدیک به سه سال پیش درگیر جنگ اوکراین شد و ایران نیز از بیش از یک سال پیش به طور ناخواسته بیش از پیش خود را در مرکز درگیریها با اسرائیل دید.
رها کردن جبهههای نبرد در جنگ داخلی سوریه از سوی روسیه و ایران در حالی اتفاق افتاد که بشار اسد همچنان کنترل حدود ۳۰ درصد از خاک کشور را در دست نداشت.
این در حالی است که آمریکا و اسرائیل هر از چند گاه حملاتی را علیه مواضع شبهنظامیان متحد ایران در سوریه انجام دادهاند. آمریکا همچنان حدود ۹۰۰ نظامی در خاک سوریه دارد. در این میان ترکیه یکی از بازیگران کلیدی در جنگ داخلی سوریه نفوذ خود بر مخالفان اسلامگرای بشار اسد را حفظ کرده است.
چارلز لیستر، تحلیلگر امور سوریه در مورد رویدادهای چند روز اخیر در سوریه میگوید که این درگیریها ظرفیت این را که جنبهای تعیینکننده پیدا کنند دارند به ویژه اینکه ممکن است نیروهای هوادار حکومت سوریه نتوانند در برابر مخالفان تاب بیاورند.
در این میان چارلز لیستر خاطر نشان میکند که این خطر را نیز باید در نظر داشت که گروه داعش نیز ممکن است شرایط کنونی را فرصتی برای عرض اندام خود ببیند.
از سوی دیگر پیشروی مخالفان حکومت سوریه ممکن است بار دیگر ترکیه و روسیه را مانند سالهای اولیه جنگ داخلی سوریه وارد میدان نبرد در این کشور کند. این در حالی است که ترکیه عضو ناتو است و روسیه در جبههای دیگر خاک اوکراین را اشغال کرده است تا مانع از پیوستن آن به ناتو شود.
محور اصلی جبهه شورشیانی که اکنون به شهر حلب سوریه رسیدهاند گروه هیات تحریر شام است که از سوی سازمان ملل متحد به عنوان سازمانی «تروریستی» شناخته میشود.
رهبر این گروه ابو محمد جولانی است که در سال ۲۰۱۱ یعنی در ماههای اولیه جنگ داخلی به عنوان شاخه القاعده در سوریه اعلام موجودیت کرد. رویدادی که برای بسیاری از گروههای مخالف حکومت سوریه خوشایند نبود چراکه امیدوار بودند مبارزه با حکومت بشار اسد از گرایش افراطگرایی مذهبی دور بماند.
هیات تحریر شام سابقه بمبگذاری، توقیف اموال اقلیتهای مذهبی و ایجاد پلیس مذهبی برای سرکوب پوشش اختیاری زنان را دارد. این گروه در سال ۲۰۱۶ ارتباط خود را با القاعده قطع کرد و به مقابله با افراطگرایی دیگر گروههای افراطی پرداخت تا از خود وجههای متعادل ارائه دهد. هیات تحریر شام در همین راستا سال گذشته اجازه برگزاری مراسم عشای ربانی مسیحیان در ادلب را داد.
شهر حلب قرنها گذرگاهی تجاری بین غرب و شرق بوده است و از جمله مراکز فرهنگی مهم سوریه محسوب میشود. پیش از آغاز جنگ داخلی سوریه حدود دو میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در حلب ساکن بودند. شورشیان مخالف بشار اسد در سال ۲۰۱۲ توانستند بخش شرقی شهر را تصرف کنند. این در حالی است که چهار سال بعد نیروهای وفادار به بشار اسد حلب را برای چند هفته محاصره کردند.حملات سنگین هواداران حکومت سوریه به حلب از این شهر ویرانهای ساخت که در نهایت به دست آنها سقوط کرد. مخالفان که تحت محاصره از گرسنگی رنج میبردند چارهای جز ترک شهر نداشتند.از ورود روسیه به جنگ داخلی سوریه به عنوان نقطه عطفی در این مناقشه نظامی یاد میشود. مسکو پس از خودداری باراک اوباما، رئیسجمهوری وقت آمریکا از عمل به وعدهاش برای واکنش نظامی به حمله شیمیایی نیروهای دولتی سوریه، فرصت را برای دخالت در جنگ مناسب دید.
اسرائیل طی هفتههای اخیر به انبار مهمات حزبالله و دیگر نیروهای وفادار به بشار اسد در سوریه حمله کرده بود. با این حال اسرائیل به ندرت مسئولیت چنین حملاتی را میپذیرد.