آخرین ساعات بشار اسد در سوریه: فریب، ناامیدی و فرار

به گفته یکی از فرماندهانی که در آنجا حضور داشت و خواست نامش فاش نشود، اسد ساعاتی قبل از فرار به مسکو، در نشستی با حدود 30 فرمانده ارتش و امنیت در وزارت دفاع در روز شنبه در یک جلسه توجیهی اطمینان داد که پشتیبانی نظامی روسیه در راه است و از نیروهای زمینی خواست که مقاومت کنند. به گفته یکی از دستیاران حلقه اسد، روز شنبه، زمانی که او کارش تمام شد، به مدیر دفتر ریاست جمهوری خود گفت که در حال رفتن به خانه است اما به جای آن به سمت فرودگاه رفت.
این دستیار می‌گوید که او همچنین با بوثینا شعبان، مشاور رسانه ای خود، تماس گرفت و از او خواست که برای نوشتن سخنرانیش به خانه او بیاید؛ اما وقتی به آنجا رسید دید که کسی آنجا نیست. ندیم حوری، مدیر اجرایی اندیشکده منطقه‌ای ابتکار اصلاحات عربی، می‌گوید: "اسد حتی آخرین موضع خود را هم نشان نداد. او حتی نیروهای خود را جمع آوری نکرد." او به حامیانش اجازه داد با سرنوشت خود روبرو شوند.»
رویترز نتوانست با اسد در مسکو، جایی که به او پناهندگی سیاسی اعطا کرده است، تماس بگیرد. مصاحبه با 14 نفر که با آخرین روزها و ساعات حضورش در قدرت آشنا هستند، تصویری از یک رهبر را ترسیم می کند که از بیرون برای تمدید حکومت 24 ساله خود تلاش می‌کند، قبل از اینکه با تکیه بر فریب و دزدی نقشه خروج خود از سوریه را در ساعات اولیه روز یکشنبه به اجراء بگذارد.
بسیاری از این منابع که شامل دستیاران حلقه داخلی رئیس جمهور سابق، دیپلمات های منطقه ای و منابع امنیتی و مقامات ارشد ایرانی هستند، خواستار این شدند که نام آنها برای این گفتگو آزادانه در مورد موضوعات حساس افشاء نشود.
به گفته سه دستیار، اسد حتی برادر کوچکترش، ماهر، فرمانده لشکر زرهی نخبه ارتش را در مورد برنامه خروج خود مطلع نکرد. یکی از افراد گفت که ماهر با هلیکوپتر به عراق و سپس روسیه پرواز کرد.
به گفته یکی از دستیاران سوری و یک مقام امنیتی لبنان، عموزاده های مادری اسد، ایهاب و ایاد مخلوف، به طور مشابه با سقوط دمشق به دست شورشیان به دست فراموشی سپرده شدند. آنها گفتند که این زوج سعی کردند با ماشین به لبنان فرار کنند، اما در راه در کمین شورشیان قرار گرفتند که ایهاب را به ضرب گلوله کشته و ایاد را زخمی کردند. هیچ تایید رسمی در مورد این مرگ وجود ندارد و رویترز نمی‌تواند به طور مستقل این حادثه را تأیید کند.
دو دیپلمات منطقه گفتند که اسد روز یکشنبه 8 دسامبر با هواپیما از دمشق فرار کرد و در حالی که فرستنده هواپیمایش خاموش بود زیر رادار پرواز کرد و از چنگ شورشیان مهاجم به پایتخت فرار کرد. این خروج دراماتیک به 24 سال حکومت او و نیم قرن قدرت شکست ناپذیر خانواده‌اش پایان داد و جنگ داخلی 13 ساله را به طور ناگهانی متوقف کرد. او ابتدا به پایگاه هوایی حمیمیم روسیه در شهر ساحلی لاذقیه سوریه و از آنجا به مسکو رفت.
به گفته سه دستیار پیشین نزدیک و یک مقام ارشد منطقه ای، خانواده نزدیک اسد، اسما همسرش و سه فرزندشان، از قبل در پایتخت روسیه منتظر او بودند. ویدئوهایی از خانه اسد که توسط شورشیان و شهروندانی که پس از پرواز وی در مجتمع ریاست جمهوری در شبکه های اجتماعی منتشر شده است، نشان می دهد که وی با عجله از خانه خارج شده است و غذای پخته روی اجاق گاز مانده و چندین وسیله شخصی مانند آلبوم عکس‌های خانوادگی را در آن مکان نشان می دهد.
هیچ نجات نظامی از سوی روسیه، که مداخله‌اش در سال 2015 به تغییر جریان جنگ داخلی به نفع اسد یا دیگر متحد سرسختش ایران کمک کرد، وجود ندارد. به گفته افرادی که رویترز با آنها مصاحبه کرده است، این موضوع در روزهای منتهی به خروج رهبر سوریه، زمانی که وی در یک مسابقه ناامیدانه برای چسبیدن به قدرت و تامین امنیت خود از بخش های مختلف کمک می‌خواست، روشن شده بود.
سه دیپلمات منطقه گفتند که اسد در 28 نوامبر، یک روز پس از حمله نیروهای شورشیان سوری به استان شمالی حلب و حرکت برق آسا در سراسر کشور از مسکو بازدید کرد، اما درخواست های او برای مداخله نظامی در کرملین که تمایلی به مداخله نداشت، گوش شنوایی نداشت. هادی البحرا، رئیس اپوزیسیون اصلی سوریه در خارج از کشور، به نقل از یک منبع در حلقه نزدیک اسد و یک مقام منطقه‌ای، گفت که اسد واقعیت وضعیت را به دستیاران خود در کشور منتقل نکرده است. البحرا افزود: «او پس از سفر به مسکو به فرماندهان و همکارانش گفت که پشتیبانی نظامی در راه است اما او به آنها دروغ می گفت، پیامی که از مسکو دریافت کرده بود منفی بود.