بهار نیوز - تهران‌گردی با چاشنی مشروطه و خبرنگاری

فریاد مردم از زنان خیابانی و معتادان در کوچه‌های تنگ بازار

گروه جامعه: تیم تهران‌گردی روز جمعه برای چندمین بار مهمان منطقه 12 و بازار تهران بود و اینبار در سالگرد صدور فرمان مشروطیت مسیر مشروطه در بازار را مرور کرد و در مواردی به داد خانه‌های تاریخی آن دوران رسید.

تیم تهران‌گردی ابتدا مهمان انجمن آثار و مفاخر بودند و از کتابخانه آن بازدید کردند و در ادامه به خانه شیخ‌فضل‌الله نوری که در حال حاضر وضعیت ناخوشایندی دارد رفتند.

نجات خانه شیخ‌ فضل‌الله با کلنگ
رئیس شورای اسلامی شهر تهران، با حضور در خانه‌های تاریخی رهبران مشروطه، یاد و خاطره آنها را گرامی داشت و بر حفظ و بازسازی این بناهای ارزشمند تاکید کرد و در جریان بازدید از منزل شیخ فضل‌الله نوری، که در نزدیکی ساختمان شهرداری و شورا واقع شده است پس از مشاهده شرایط نابسامان این خانه گفت: اینجا منزل شیخ فضل‌الله نوری از رهبران مشروطه است و کوچه و مسجد این محل نیز به نام وی ثبت شده است.

وی با ابراز تاسف از رهایی این خانه و در معرض تخریب قرار گرفتن آن، اظهار داشت:‌ اولین باری است که این خانه به این دقت دیده و شناسایی می‌شود و شرایط نامناسب و در حال تخریف آن تاسف برانگیز است. وی ادامه داد: باید تدبیری اندیشید تا میراث فرهنگی این خانه را سریعا ثبت ملی کند. رئیس شورای شهر از مالک خصوصی این خانه به خاطر اهتمام به عدم تغییر و تخریب آن تشکر کرد و گفت: شهرداری منطقه باید از امروز تدابیری برای حفاظت از این خانه داشته باشد تا تعمیر و مرمت آن هرچه سریعتر آغاز شود.

در این بازدید، رجبعلی خسروآبادی - رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران با اشاره به اقدام سریع میراث فرهنگی در این زمینه تاکید کرد: ما آمادگی داریم هرچه سریعتر برای ثبت و باسازی این خانه اقدام کنیم. در ادامه بازدید از محله شیخ فضل‌الله نوری - رئیس شورای شهر تهران و خبرنگاران از طولانی‌ترین ساباط تهران که در حاشیه خانه شیخ فضل‌الله قرار داشت بازدید کردند. مسجدجامعی پس از این بازدید، گفت: خانه شیخ فضل‌الله و چند خانه قدیمی و ساباط و کوچه جنب آنها باید در یک مجموعه دیده و برای حفظ و احیای آنها برنامه‌ریزی شود.

خانه بهبهانی‌ها و فریاد مردم از حضور زنان خیابانی و معتادان در کوچه‌های تنگ بازار
تهرانگردان سپس به کوچه بهبهانی واقع در خیابان پانزده خرداد رفتند و از نمای بیرونی منزل شخصی آیت الله بهبهانی که درب آن به روی بازدید کنندگان بسته بود دیدن کردند. مسجدجامعی در این بازدید خاطرنشان کرد:‌ سا‌ل‌ها پیش مصوبه‌ای را مطرح کردیم که این خانه خریداری و هرچه سریعتر بازسازی شود که متاسفانه این اتفاق نیفتاد. وی با اشاره به اینکه بخشی از این خانه به پاساژ تبدیل شده و تنها بخشی باقی مانده است،‌تصریح کرد: اینجا محلی است که سران مشروطیت در آن جمع می‌شدند و آیت الله بهبهانی در همین خانه ترور شد و اولین ملاقات آیت‌الله بهبهانی و آیت‌الله طباطبایی در این مکان بود و از این حیث بسیار حائز اهمیت است.

رئیس شورای شهر تهران در ادامه در مسجد سرپولک که بعدها به دلیل حضور آیت الله بهبهانی به مسجد بهبهانی شهرت یافت حضور یافت و از این مسجد بازدید کرد. مسجدجامعی در این بازدید گفت: به گفته برخی از کارشناسان،‌راهی از منزل بهبهانی به مسجد وجود داشته که امروزه از آن راه بی‌خبریم. نکته مهم در بازدید این بخش بازار فریادها و اعتراضات گسترده کسبه و ساکنان کوچه‌های تنگ بازار نسبت به آزادی عمل معتادان خطرناک و زنان خیابانی بود که آنها را به ستوه آورده و شرایط را برای زندگی خود و خانواده‌شان سخت کرده است. این شهروندان که رئیس شورای شهر تهان را دوره کرده بودند نسبت به بی توجهی مسئولان انتظامی و شهرداری تهران اعتراض شدید داشتند.

حضور در محل بزرگترین راهپیمایی مردمی دوره مشروطه
کوچه امامزاده یحیی و مدرسه میرزا ابوالحسن معمارباشی،‌ محلی که بزرگترین راهپیمایی دوره مشروطه در آنجا شکل گرفت، مقصد بعدی مشروطه گردان بود. رئیس شورای شهر تهران در این بازدید اظهار داشت: این مسجد را صنیع الدوله با اجرتی که از ساخت مسجد سپهسالار به دست آورده بود ساخت و به همین دلیل وقتی دقت می‌کنیم نمونه کوچکی از مدرسه سپهسالار را مشاهده می‌کنیم. اینجا محلی است که از لحاظ تاریخ مشروطه به دلیل شکل گیری بزگترین راهپیمایی مردمی آن روزها اهمیت دارد.

وی ادامه داد: از ویژگی‌های این مسجد می‌توان به وجود دو محراب در شبستان آن اشاره کرد. در گذشته نماز ظهر و عصر را در دو نوبت و در محرابی جداگانه می‌خواندند که وجود این دو محراب احتمالا به همین دلیل است. اما منزل شهید مدرس، بخش دیگری از مشروطه گردی این هفته تهرانگردان بود. خانه‌ای با معماری زیبا و اتاق‌های خوش نقش، یاد و خاطره آن روحانی شجاع را زنده کرد. احمد مسجدجامعی پس از بازدید از بخش‌های مختلف این مکان، با اشاره به نقش شهید مدرس در اتفاقات مشروطه خاطر نشان کرد: در این محل بود که پیش نویس قانون مدنی و قانون عدلیه نوشته شد و بخشی از این خانه محل درس شهید مدرس به طلاب بوده است. در اتاق اندرونی همین خانه بود که خادم خانه به نام عمواوقلی، مرحوم مدرس را لو داد تا دستگیر شود.

اما بخش بعدی برنامه بازدید از منزل پدری شهید مصطفی چمران بود، بخشی که مربوط به مشروطه گردی نبود، اما به احترام آن شهید والامقام صورت گرفت. این خانه امروز به مرکز فرهنگی و موزه شهید چمران تبدیل شده است که رئیس شورای شهر تهران با حضور در این خانه زیبا و خاطره انگیز، یاد و خاطره آن شهید بزرگوار را گرامی داشت.

صدای مشروطیت دوباره از خانه امین الضرب شنیده شد
رئیس شورای اسلامی شهر تهران و تهرانگردان، با حضور در خانه تاریخی و زیبای امین‌الضرب، یاد و خاطره سالروز انقلاب مشروطه را گرامی داشتند. مسجدجامعی و گروه تهرانگردی برنامه این هفته خود را به مشروطه گردی اختصاص دادند و جمعه ظهر در خانه بسیار زیبا و تاریخی حاج امین الضرب، میهمان خانواده مهدوی (نوادگان حاج امین الضرب) بودند. مسجد جامعی درباره تاریخچه این خانه گفت: این خانه حدود 160 سال قدمت دارد و حاج حسن کمپانی معروف به حاج امین الضرب اول، اینجا را خرید، اما هیچگاه در آن زندگی نکرد تا اینکه پس از فوت وی پسرش حاج محمد حسین به همراه خانواده در این محل ساکن شد.

وی افزود: پدر این خاندان باعث نوآوری‌های زیادی در ایران بود که برای مثال می‌توان به نامگذاری خیابان کنار این خانه به خیابان برق اشاره کرد چون برای اولین بار برق در این محله توسط این خاندان دایر شد و به همین نام شهرت یافت. رئیس شورای شهر تهران، اظهار داشت: چون ضرب سکه در ایران توسط این خانواده انجام می‌شد به این دلیل به محمدحسین کمپانی، حاج امین الضرب می‌گفتند. وی با اشاره به سالروز انقلاب مشروطه و نقش این خانواده در آن تاکید کرد: فرمان مشروطیت به اقشار مختلفی چون علما،‌تجار و بازرگانان، ایلات و عشایر و سایر قشرهای دیگر به صورت جداگانه صادر شد که فرمان مربوط به بازرگانان در همین خانه و روی همین پله‌هایی که ما دست جمعی عکس گرفتیم قرائت شد. عکسی از آن رویداد تاریخی هم در همین خانه وجود دارد.

مسجدجامعی ادامه داد:‌ بسیاری از مخارج مشروطه خواهان را حاج امین الضرب تقبل می‌کرد و برای امضای فرمان مشروطیت نیز به صاحبقرانیه رفت و پس از امضای مظفر الدین شاه در همین خانه قرائت شد. رئیس شورای شهر تهران، با اشاره به نقش شاخص فرزندان حاج امین الضرب در فرهنگ و اقتصاد کشور خاطر نشان کرد: فرزندان حاج امین الضرب در دانشگاه‌ها و جامعه از شان بالایی برخوردار بوده و هستند. هیچ کس از اهل فلسفه وجود ندارد که با واسطه یا بی واسطه شاگردی یحیی مهدوی از فرزندان حاج امین الضرب را نکرده باشد و به آن افتخار نکند.

وی پس از بازدید از بخش‌های مختلفی چون اندرونی، اصطبل، انبار آشپزخانه و کتابخانه این خانه تاریخی، تصریح کرد: کتابخانه این خانه 1100 نسخه خطی و اسناد مهمی از زمان قاجار را در بر می‌گیرد. همچنین این خانه پناهگاه سید جمال الدین اسد آبادی بوده است و مدت‌ها آثار و لوازم شخصی‌اش در این محل نگهداری می‌شد. در ادامه این بازدید، احمد مسجدجامعی و تهرانگردان، با حضور در سالن اصلی خانه، ناهار را مهمان خاندان حاج امین الضرب شدند. مسجدجامعی در این مراسم ضمن ارائه خاطراتی از دکتر یحیی مهدوی گفت: ما در منزل مهدوی‌ها و صدیقی‌ها هستیم که همچون پدرانشان انسانهای بزرگ و دانشمندی بوده‌اند. گفتنی است این برای اولین بار است که در خانه امین الضرب به روی خبرنگاران باز می‌شود و اهالی فرهنگ و تاریخ ایران،‌ کمتر این خانه و زوایا و ظرافیت‌های معماری آن را دیده‌اند.

جشن مشروطه و خبرنگار و عکس یادگاری
رئیس شورای شهر تهران همراه با جمعی از خبرنگاران و چهره‌های فرهنگی کشور، جشن روز خبرنگار و تولد 90 سالگی یکی از مشاهیر را در یکی از زیباترین خانه‌های تاریخی تهران برگزار کردند. در ادامه برنامه تهرانگردی، احمد مسجدجامعی و همراهانش، با حضور در اماکن و بناهای مربوط به دوران مشروطه، سالروز این رخداد تاریخی را گرامی داشتند و در یکی از بخشهای جذاب و دیدنی تهرانگردی روز جمعه، تهرانگردان دو مناسبت مهم را در سالروز یک رویداد تاریخی بسیار مهم تر و در یک مکان زیبای تاریخی جشن گرفتند.

این جشن‌ها فارغ از تشریفات رسمی و در محفلی صمیمی برگزار شد و ابتدا استاد سید عبدالله انوار - پژوهشگر و تهرانشناس شهیر، شمع نودمین سال زندگی پربارش را فوت کرد تا در آغاز دهمین دهه از حیاتش همچنان پرفروغ به فعالیت‌های علمی و پژوهشی ادامه دهد. انوار پس از بریدن کیک تولد با تشکر از مسجدجامعی به خاطر تدارک این مراسم با فروتنی گفت: من خودم را قابل این همه محبت نمی‌بینم ولی افتخار می‌کنم به شهری که رئیس شورای آن احمد مسجدجامعی است.

وی با اشاره به سالروز انقلاب مشروطه و روز خبرنگار، اظهار داشت: مشروطه پس از 105 سال یک فرد مشروطه خواه را تحویل ایران داد، چون مشروطه خواه باید از توده مردم باشد و احمد مسجدجامعی همان فردی است که با درد مردم آشنا و دلسوز آنهاست و او تنها دولتمرد مشروطه خواهی است که در حال حاضر می‌شناسم. رئیس شورای شهر نیز با گرامی داشت سالروز صدور فرمان مشروطه و تبریک روز خبرنگار و همچنین تولد استاد انوار گفت: امیدوارم سال‌های طولانی در محضر استاد باشیم چرا که او به معنای حقیقی انسانی بزرگ و پیر فرهنگ ایران است.

وی ادامه داد:‌استاند انوار به علوم مختلف وقوف دارد و از مهمترین ویژگی‌های اخلاقی ایشان با وجود مراتب علمی متعدد، مناعت طبع و استغناست. گفتینی است سید عبدالله انوار آخرین حلقه از سلسله دانشمندان و پژوهندگان نسل گذشته است که ضمن تسلط به چند زبان،‌در چند رشته مختلف صاحب نظر است و نظرات او به عنوان یک تهرانشناس همواره مورد استناد دیگر پژوهندگان قرار دارد. بر اساس این گزارش احمد مسجد جامعی در حین بخش‌های مختلف برنامه تهرانگردی با حضور در مغازه‌های قدیمی ضمن ملاقات و احوالپرسی با کسبه محل برای همه خبرنگاران حاضر در برنامه عسل و شیرینی خرید و کام خبرگاران را شیرین کرد.

مدرسه عالی شهید مطهری، یادآور رویدادهای مشهور دوره مشروطه
رئیس شورای شهر تهران،‌ در آخرین بخش از برنامه مشروطه گردی خود به مدرسه عالی شهید مطهری رفت و از قسمت‌های مختلف این بنا دیدن کرد. احمد مسجدجامعی و همراهانش در بخش پایانی برنامه این هفته تهرانگردی که درباره ابنیه و اماکن مربوط به دوره مشروطه بود به مدرسه عالی شهید مطهری (سپهسالار) رفتند و از بخش‌های مختلف این مدرسه دیدن کردند. در این بخش، استاد عبدالله انوار، پژوهشگر و تهرانشناس مشهور با 90 سال سن، تهرانگردان را همراهی می‌کرد و درباره تاریخ، برخی شخصیت‌ها و وقایع این مدرسه توضیح می‌داد.

رئیس شورای شهر تهران درباره قدمت این مدرسه گفت: این مدرسه در سال 1285 ساخته شد و کار ساخت آن شش سال به طول انجامید. وی افزود:‌ در ورودی این مدرسه سقفی وجود دارد مشهور به هفت کاسه یا طاق معلق که بسیار زیبا و دیدنی است. ساعت بزرگ و تاریخی گلدسته نیز به وسیله فرانسوی‌ها نصب شده و هرچند کار نمی‌کند اما زیبایی خاصی دارد. نوع معماری و کاشیکاری‌های منحصر به فرد آن نیز چشم هر بازدید کننده‌ای را خیره می‌کند.

مسجدجامعی اظهار د اشت: به نظر استاد انوار نقاشی‌های روی کاشی‌ها در اینجا از طرح‌های مساجد عثمانی اقتباس شده و البته کاربرد رنگ بنفش در این طرح‌ها نشانه گسترش شهرنشینی است. رئیس شورای شهر تهران به برخی اتفاقات در این مدرسه اشاره کرد و خاطرنشان کرد: انجمن‌های مشروطه خواه در این محل بودند و وقتی استبداد صغیر شروع شد،‌اینجا را به توپ بستند و جای گلوله تا مدتی پیش برروی دیوارها مانده بود.

مسجدجامعی سپس از بخش‌های مختلف مدرسه عالی شهید مطهری و راه پله‌ها و فضاهای منتهی به بام مسجد بازدید کرد و با گروه تهرانگردان تا کنار گنبد و گلدسته‌ها بالا رفت تا منظر زیبای مدرسه و معماری آن را از فراز بام ببیند. استاد انوار نیز به ذکر برخی از خاطرات خود درباره این مدرسه پرداخت و گفت: زمانی که مصدق برای ملی شدن صنعت نفت، آرا را جمع‌آوری کرد، در این محل به شمارش آرا پرداختند و مصدق متوجه تقلب در آن شد و اعتراض کرد و دوباره آرا شمارش شد. عده‌ای برای حفاظت آرا نگهبانی می‌دادند که من هم یکی از آنها بودم. وی ادامه داد:‌اینجا محل درس و بحث بسیاری از بزرگان چون استاد محیط طباطبایی و شهید مطهری بوده است و تشییع جنازه محمدعلی فروغی نیز از همین محل انجام شد.