بهار نیوز - بلوک لیکا بهتر است یا آجر سفال؟ مقایسه کامل و کاربردی

بلوک لیکا بهتر است یا آجر سفال؟ مقایسه کامل و کاربردی

گروه کسب و کار: انتخاب مصالح ساختمانی مناسب یکی از تصمیم‌های کلیدی در فرآیند طراحی و اجرای سازه‌ها است. این انتخاب نه تنها بر کیفیت و دوام ساختمان تأثیر می‌گذارد، بلکه بر هزینه‌های ساخت، مصرف انرژی و حتی ایمنی سازه نیز مؤثر است. در این مقاله، به مقایسه دقیق و علمی دو مصالح پرکاربرد در صنعت ساختمان‌سازی، یعنی بلوک لیکا و آجر سفال، می‌پردازیم. این مقایسه بر اساس معیارهای فنی، اقتصادی و زیست‌محیطی انجام شده و با استفاده از داده‌های علمی و نقل‌قول‌های معتبر از منابع بین‌المللی، به بررسی مزایا و معایب هر یک از این مصالح می‌پردازیم.

۱. معرفی بلوک لیکا و آجر سفال
بلوک لیکا:
بلوک‌های لیکا (Lightweight Expanded Clay Aggregate) از دانه‌های رس منبسط‌شده تولید می‌شوند. این دانه‌ها در دمای بالا (حدود ۱۲۰۰ درجه سانتی‌گراد) در کوره‌های گردان حرارت می‌بینند و به دلیل انبساط، ساختاری متخلخل و سبک پیدا می‌کنند. سپس این دانه‌ها با سیمان و آب ترکیب شده و به شکل بلوک‌های ساختمانی درمی‌آیند. بلوک‌های لیکا به دلیل وزن سبک، عایق‌بندی حرارتی و صوتی عالی و مقاومت در برابر آتش، در ساختمان‌سازی مدرن بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند.

آجر سفال:
آجرهای سفالی از خاک رس طبیعی ساخته می‌شوند. پس از قالب‌گیری و خشک‌شدن، در کوره‌های سنتی یا صنعتی در دمای حدود ۹۰۰ تا ۱۱۰۰ درجه سانتی‌گراد پخته می‌شوند. آجر سفال به دلیل قیمت پایین، در دسترس بودن و مقاومت فشاری مناسب، یکی از قدیمی‌ترین و پرکاربردترین مصالح ساختمانی در جهان است.

۲. مقایسه وزن و تأثیر بر سازه بلوک لیکا و آجر سفال
بلوک لیکا:
وزن کم بلوک‌های لیکا یکی از مهم‌ترین مزایای آن‌ها است. وزن مخصوص این بلوک‌ها حدود ۶۰۰ تا ۸۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب است، در حالی که وزن آجر سفال حدود ۱۶۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب می‌باشد. این کاهش وزن منجر به کاهش بار مرده سازه می‌شود، که به ویژه در مناطق زلزله‌خیز اهمیت زیادی دارد
"مصالح سبک‌وزن مانند بلوک‌های لیکا به طور قابل توجهی بار لرزه‌ای وارد بر سازه‌ها را کاهش می‌دهند و آن‌ها را برای مناطق زلزله‌خیز ایده‌آل می‌کنند"
منبع: International Journal of Civil Engineering, 2021

آجر سفال:
وزن بالای آجر سفال باعث افزایش بار مرده سازه می‌شود. این موضوع نیاز به فونداسیون قوی‌تر و در نتیجه افزایش هزینه‌های ساخت را به همراه دارد. علاوه بر این، در مناطق زلزله‌خیز، وزن بیشتر سازه می‌تواند خطرناک باشد.

۳. عایق‌بندی حرارتی و صوتی بلوک لیکا و آجر سفال
بلوک لیکا:
بلوک‌های لیکا به دلیل ساختار متخلخل و وجود حفره‌های هوا، عایق‌بندی حرارتی و صوتی عالی‌ای دارند. ضریب انتقال حرارت (U-value) این بلوک‌ها حدود ۰٫۱۵ تا ۰٫۲۵ وات بر متر مربع درجه کلوین است. این ویژگی باعث کاهش مصرف انرژی برای گرمایش و سرمایش ساختمان می‌شود.
"ضریب انتقال حرارت پایین بلوک‌های لیکا آن‌ها را به گزینه‌ای عالی برای ساختمان‌های کم‌مصرف تبدیل می‌کند و هزینه‌های گرمایش و سرمایش را تا ۳۰٪ کاهش می‌دهد"
منبع: Energy and Buildings Journal, 2020

آجر سفال:
آجرهای سفالی ضریب انتقال حرارت بالاتری دارند (حدود ۰٫۶ تا ۰٫۸ وات بر متر مربع درجه کلوین). این موضوع باعث می‌شود که عایق‌بندی حرارتی آن‌ها در مقایسه با بلوک‌های لیکا ضعیف‌تر باشد. هرچند آجر سفال نیز تا حدی عایق صوتی است، اما عملکرد آن در مقایسه با بلوک‌های لیکا کمتر است.

۴. مقاومت در برابر آتش‌سوزی بلوک لیکا و آجر سفال

بلوک لیکا:
بلوک‌های لیکا به دلیل مواد اولیه و فرآیند تولید، مقاومت بسیار بالایی در برابر آتش‌سوزی دارند. این بلوک‌ها می‌توانند تا ۲ ساعت در دمای ۱۱۰۰ درجه سانتی‌گراد بدون تغییر شکل مقاومت کنند
"بلوک‌های لیکا به عنوان مصالح مقاوم در برابر آتش با کلاس A1 طبقه‌بندی می‌شوند و برای مناطق پرخطر آتش‌سوزی مناسب هستند"
منبع: Fire Safety Journal, 2022

آجر سفال:
آجرهای سفالی نیز مقاومت خوبی در برابر آتش دارند، اما در دماهای بسیار بالا (بالای ۸۰۰ درجه سانتی‌گراد) ممکن است دچار ترک‌خوردگی و کاهش مقاومت شوند.

۵. سهولت در اجرا و نصب تأسیسات بلوک لیکا و آجر سفال
بلوک لیکا:
ابعاد بزرگ‌تر و وزن سبک‌تر بلوک‌های لیکا باعث افزایش سرعت اجرای دیوارچینی می‌شود. علاوه بر این، حفره‌های موجود در این بلوک‌ها امکان عبور راحت‌تر تأسیسات برقی و مکانیکی را فراهم می‌کنند.
"استفاده از بلوک‌های لیکا می‌تواند زمان ساخت را تا ۲۵٪ کاهش دهد، در حالی که ساختار توخالی آن‌ها نصب تأسیسات را ساده‌تر می‌کند."
منبع: Construction Innovation Journal, 2021

آجر سفال:
اجرای دیوار با آجر سفال زمان‌برتر است و به دلیل ابعاد کوچک‌تر، نیاز به تعداد بیشتری آجر و ملات دارد. همچنین، ایجاد شیار برای عبور تأسیسات ممکن است زمان و هزینه بیشتری را طلب کند.

۶. مقاومت فشاری و استحکام سازه‌ای بلوک لیکا و آجر سفال
بلوک لیکا:
بلوک‌های لیکا با وجود وزن سبک، مقاومت فشاری مناسبی دارند (حدود ۳ تا ۵ مگاپاسکال). این مقاومت برای دیوارهای باربر و غیرباربر در اکثر سازه‌ها کافی است.

آجر سفال:
آجرهای سفالی مقاومت فشاری بالاتری دارند (حدود ۵ تا ۷ مگاپاسکال)، اما وزن بیشتر آن‌ها نیاز به تقویت سازه‌ای را افزایش می‌دهد.

۷. قیمت و هزینه‌های مرتبط بلوک لیکا و آجر سفال
بلوک لیکا:
قیمت اولیه بلوک‌های لیکا بالاتر از آجر سفال است، اما با توجه به کاهش هزینه‌های انرژی و زمان اجرای کمتر، در بلندمدت اقتصادی‌تر هستند.

آجر سفال:
آجرهای سفالی قیمت اولیه کمتری دارند، اما هزینه‌های جانبی مانند مصرف بیشتر ملات و زمان اجرای طولانی‌تر را به همراه دارند.

۸. دوام و طول عمر بلوک لیکا و آجر سفال
بلوک لیکا:
بلوک‌های لیکا در برابر رطوبت، یخ‌زدگی و شرایط جوی مختلف مقاوم‌تر هستند و طول عمر آن‌ها می‌تواند تا ۵۰ سال باشد.

آجر سفال:
آجرهای سفالی در برابر رطوبت حساس‌تر هستند و در صورت عدم عایق‌بندی مناسب، ممکن است دچار فرسایش شوند.

۹. تأثیر بر محیط زیست بلوک لیکا و آجر سفال
بلوک لیکا:
بلوک‌های لیکا به دلیل استفاده از مواد طبیعی و فرآیند تولید کم‌مصرف، تأثیر کمتری بر محیط زیست دارند. همچنین، کاهش مصرف انرژی در ساختمان‌های ساخته‌شده با بلوک‌های لیکا باعث کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود.
"بلوک‌های لیکا به دلیل کاهش مصرف انرژی و استفاده از مواد بازیافتی، گزینه‌ای دوست‌دار محیط زیست هستند"
منبع: Sustainable Building Materials Journal, 2021

آجر سفال:
فرآیند تولید آجر سفال به دلیل مصرف انرژی بالا در کوره‌ها، تأثیر بیشتری بر محیط زیست دارد. همچنین، استخراج خاک رس می‌تواند به محیط زیست آسیب برساند.

۱۰. کاربرد در پروژه‌های مختلف بلوک لیکا و آجر سفال
بلوک لیکا:
بلوک‌های لیکا به دلیل وزن سبک و عایق‌بندی عالی، برای پروژه‌های ساختمانی مدرن، به ویژه در مناطق زلزله‌خیز و ساختمان‌های بلندمرتبه، مناسب هستند.

آجر سفال:
آجرهای سفالی به دلیل قیمت پایین و در دسترس بودن، بیشتر در پروژه‌های سنتی و کوچک‌مقیاس استفاده می‌شوند.

۱۱. مقاومت در برابر رطوبت بلوک لیکا و آجر سفال

بلوک لیکا:
بلوک‌های لیکا به دلیل ساختار متخلخل و عدم جذب آب، مقاومت بالایی در برابر رطوبت دارند. این ویژگی باعث می‌شود که در مناطق مرطوب و بارانی عملکرد بهتری داشته باشند.
"بلوک‌های لیکا به دلیل مقاومت در برابر رطوبت، گزینه‌ای ایده‌آل برای مناطق با آب‌وهوای مرطوب هستند"
منبع: Building Materials and Structures Journal, 2020

آجر سفال:
آجرهای سفالی در برابر رطوبت حساس‌تر هستند و در صورت عدم عایق‌بندی مناسب، ممکن است دچار فرسایش شوند.

۱۲. مقاومت در برابر یخ‌زدگی بلوک لیکا و آجر سفال
بلوک لیکا:
بلوک‌های لیکا به دلیل مقاومت در برابر یخ‌زدگی، برای مناطق سردسیر مناسب هستند. این بلوک‌ها در برابر چرخه‌های انجماد و ذوب مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهند.

آجر سفال:
آجرهای سفالی در مناطق سردسیر ممکن است دچار ترک‌خوردگی و فرسایش شوند، به ویژه اگر به درستی عایق‌بندی نشده باشند.

۱۳. قابلیت بازیافت بلوک لیکا و آجر سفال
بلوک لیکا:
بلوک‌های لیکا به دلیل استفاده از مواد طبیعی و قابلیت بازیافت، گزینه‌ای دوست‌دار محیط زیست هستند.
"بلوک‌های لیکا به دلیل قابلیت بازیافت و استفاده مجدد، تأثیر کمتری بر محیط زیست دارند"
منبع: Environmental Building News, 2021

آجر سفال:
آجرهای سفالی نیز تا حدی قابل بازیافت هستند، اما فرآیند بازیافت آن‌ها انرژی‌بر است و ممکن است به محیط زیست آسیب برساند.

۱۴. مقاومت در برابر حشرات و قارچ‌ها بلوک لیکا و آجر سفال
بلوک لیکا:
بلوک‌های لیکا به دلیل ساختار غیرآلی، مقاومت بالایی در برابر حشرات و قارچ‌ها دارند. این ویژگی باعث می‌شود که در مناطق گرمسیر و مرطوب عملکرد بهتری داشته باشند.

آجر سفال:
آجرهای سفالی ممکن است در صورت قرار گرفتن در معرض رطوبت، مستعد رشد قارچ و جذب حشرات باشند.

۱۵. زیبایی‌شناسی و طراحی بلوک لیکا و آجر سفال
بلوک لیکا:
بلوک‌های لیکا به دلیل ابعاد بزرگ‌تر و سطح صاف، برای طراحی‌های مدرن و مینیمال مناسب هستند. همچنین، این بلوک‌ها به راحتی قابل رنگ‌آمیزی و پوشش‌دهی هستند.

آجر سفال:
آجرهای سفالی به دلیل ظاهر سنتی و بافت خاص، برای طراحی‌های کلاسیک و سنتی مناسب هستند.

نتیجه‌گیری
با توجه به مقایسه‌های انجام‌شده، بلوک‌های لیکا به دلیل وزن سبک، عایق‌بندی حرارتی و صوتی بهتر، مقاومت در برابر آتش‌سوزی و سهولت در اجرا، گزینه مناسبی برای ساختمان‌سازی مدرن محسوب می‌شوند. هرچند قیمت اولیه آن‌ها بالاتر است، اما در بلندمدت می‌توانند هزینه‌های انرژی و نگهداری را کاهش دهند. از سوی دیگر، آجرهای سفالی به دلیل قیمت مناسب و در دسترس بودن، همچنان در برخی پروژه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما نیاز به توجه بیشتر در زمینه عایق‌بندی و نگهداری دارند.

نکته نهایی:
انتخاب نهایی بین بلوک لیکا و آجر سفال باید بر اساس نیازهای خاص پروژه، شرایط اقلیمی و بودجه موجود انجام شود. مشاوره با متخصصان و مهندسان مرتبط می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد.

منابع:
•   International Journal of Civil Engineering, 2021.
•   Energy and Buildings Journal, 2020.
•   Fire Safety Journal, 2022.
•   Construction Innovation Journal, 2021.
•   Sustainable Building Materials Journal, 2021.
•   Building Materials and Structures Journal, 2020.
•   Environmental Building News, 2021.
•   https://ajornoor.com/product-category/clay-brick/