بهار نیوز - كمك چین به ماشین جنگی پوتین

گروه بین الملل: پس از اعمال تحریم‌های غرب، چین بزرگ‌ترین و گاهی یگانه تأمین‌کنندهٔ این مواد معدنی برای روسیه شده. حدود بیست شرکت، از جمله شرکت‌های دولتی چینی، این مواد کمیاب را برای شرکت‌های روسی طرف قرارداد با وزارت دفاع روسیه تامین می‌کنند.
تسلیحاتی که روسیه در جنگ علیه اوکراین استفاده می‌کند، از گلوله‌ گرفته تا موشک‌های کروز و بالستیک، با استفاده از فلزات و نیمه‌فلزات کمیابی مانند گالیم، ژرمانیوم و استیبین تولید می‌شود.
پس از اعمال تحریم‌های غرب، چین بزرگ‌ترین و گاهی یگانه تأمین‌کنندهٔ این مواد معدنی برای روسیه شده. حدود بیست شرکت، از جمله شرکت‌های دولتی چینی، این مواد کمیاب را برای شرکت‌های روسی طرف قرارداد با وزارت دفاع روسیه تامین می‌کنند. این عناصر شیمیایی حتی در توسعهٔ زرادخانهٔ هسته‌ای روسیه نیز به کار گرفته می‌شود و این در حالی‌ست که چین علناً همواره بر مخالفت خود به استفاده از تسلیحات هسته‌ای علیه اوکراین تاکید کرده است.
خبرنگاران بررسی کرده‌اند که چگونه چین جایگاه انحصاری را در تأمین فلزات کمیابِ تحت تحریم برای روسیه به دست آورده است، چه شرکت‌هایی در روسیه این فلزات را وارد می‌کنند و سرانجام این فلزات در کدام کارخانه‌های نظامی روسیه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
گالیم، ژرمانیوم و استیبین که روسیه از چین دریافت می‌کند، از مواد معدنی حیاتی‌ به شمار می‌رود که در تمام کشورهای جهان، از جمله آمریکا و اتحادیه اروپا مورد توجه ویژه قرار دارند. این عناصر نادر به دلیل اهمیت‌شان در ذخایر دولتی نگهداری می‌شوند و مصرف آن‌ها نیز تحت کنترل دولت‌هاست. این فلزات برای تولید لوازم الکترونیکی خانگی و همچنین در صنایع نظامی به کار گرفته می‌شود.تاتیانا سولوماخا، استاد ارشد واحد اویونیک و سیستم‌های کنترل دانشگاه ناوبری هوایی، الکترونیک و ارتباطات هوانوردی در کی‌یف، می‌گوید: «این فلزات در تمام سامانه‌های الکترونیکی کاربرد دارد: هم در لوازم خانگی که روزانه با آن‌ها سروکار داریم و هم در تمام تجهیزاتی که در جنگ مورد استفاده قرار می‌گیرد، از سامانه‌های دفاعی گرفته تا تسلیحات تهاجمی».
یک افسر اوکراینی در حال بررسی پهپاد سرنگون‌شدهٔ «شاهد» ساخت ایران که روسیه علیه اوکراین استفاده می‌کند
در پایگاه اینترنتی شرکت آمریکایی «میلیتاری متالز کورپ» که مشغول استخراج و فروش استیبین است آمده که این مادهٔ شیمیایی اغلب برای بهبود کیفیت آلیاژهای فلزی استفاده می‌شود که در تولید مهمات و تقویت زره خودروهای نظامی به کار می‌رود و همچنین «استیبین در طول تاریخ نقش مهمی در تولید دستگاه‌های دید در شب، مواد منفجره، منورها، حسگرهای فروسرخ و سلاح‌های هسته‌ای ایفا کرده است».گالیم نیز در تولید دستگاه‌های دید در شب و مهم‌تر از آن، برای بهبود آلیاژهای مورد استفاده در پوسته‌های بمب‌های پلوتونیومی و همچنین تثبیت خود پلوتونیوم استفاده می‌شود.پرفسور مارتین پولیاکوف، عضو انجمن سلطنتی لندن، می‌گوید: «مقدار کمی از گالیم– حدود سه درصد– برای ساخت یک پوستهٔ پلوتونیومی کافی است و در بمب‌های پلوتونیومی مانند بمبی که بر شهر ناکازاگی انداخته‌اند، این یک عنصر غیرقابل چشم‌پوشی است».
در پایگاه خبری مرکز اطلاعات فنی-دفاعی وزارت دفاع آمریکا از ژرمانیوم به عنوان «مادهٔ فوق‌العاده مهم برای امنیت ملی» نام برده و آمده است که این ماده «در دستگاه‌های نیمه‌رسانا، فیبر نوری و حسگرهای مادون قرمزی که در کشتی‌ها، هواپیماها، موشک‌ها، تانک‌ها و سامانه‌های ضد تانک استفاده می‌شود کاربرد دارد».
علاوه بر این، ژرمانیوم و گالیم در فناوری لیزر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. به ‌عنوان ‌مثال، پهپاد شناسایی جدید روسی «اورلان ۳۰» از سامانهٔ هدایت لیزری استفاده می‌کند که برای تولید آن دسترسی به ژرمانیوم و گالیم حیاتی‌ست.تولید میکروپردازنده‌ها نیز بدون این فلزات ممکن نیست.
به گفتهٔ آنتون پوبوتا، بنیان‌گذار شرکت «لاب ۴۱۸» که مشغول تولید پهپاد برای جنگ اوکراین است، «یک پهپاد بدون سامانهٔ کنترل پرواز قابل استفاده نیست. در پهپادهایی که اخیراً برای مقاومت در برابر جنگ الکترونیکی به طور روزافزون از فیبر نوری استفاده می‌کنند، گالیم، ژرمانیوم و استیبین از مواد اصلی هستند. روس‌ها پیش از ما ساخت این پهپادها را آغاز کردند و از اوکراین بسیار پیشرفته‌تر هستند».
ارسال گالیم، ژرمانیوم و استیبین که روسیه برای صنایع نظامی خود به آن‌ها نیاز دارد پس از اعمال تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا ممنوع شده. این تحریم‌ها در آوریل ۲۰۲۲، بلافاصله پس از تهاجم نظامی گستردهٔ روسیه به اوکراین اعمال شد.اما هم‌زمان با توقف ارسال این مواد به روسیه توسط شرکت‌های غربی، چین که بیش از سایر کشورهای جهان این سه ماده را استخراج می‌کند، صادرات آن‌ها به روسیه را آغاز کرد. مطابق چین از سال ۲۰۲۳ یگانه تأمین‌کنندهٔ گالیم و ژرمانیوم به روسیه بوده است.
استیبین توسط چین و امارات متحدهٔ عربی برای روسیه تامین می‌شود. به گفتهٔ یلنا بلوئوسوا، پژوهشگر ارشد واحد مطالعهٔ تاثیر تحریم‌ها در دانشگاه اقتصادی کی‌یف، «چین و امارات متحدهٔ عربی ائتلافی تشکیل داده‌اند که از روسیه در دور زدن تحریم‌های غرب حمایت می‌کنند».
تاتیانا شِوچوک، وکیل مرکز مبارزه با فساد در اوکراین، می‌گوید: «متأسفانه تحریم‌ها مؤثر نیست. شرکت‌هایی که تحریم‌ها را دور می‌زنند، معمولاً ویژهٔ دور زدن تحریم‌ها تاسیس شده‌اند. یعنی در کنار شرکتی که طرف همکاری با آمریکاست، شرکتی تاسیس می‌شود (اغلب روی کاغذ) که مورد تحت تحریم را به روسیه ارسال می‌کند».
در عین حال به گفتهٔ این کارشناس، «تحریم‌ها ضروری است چراکه موانعی در مسیرهای تجار معمولی به وجود می‌آورد. روسیه ناچار است بابت مواد تحت تحریم پول بیشتر بپردازد و به دلیل مشکلات لجستیکی حجم این معاملات نیز کاهش یافته است».
از میان حدود بیست شرکت چینی که فلزات کمیابِ تحت تحریم غرب را به روسیه صادر می‌کنند، حداقل یک ‌سوم آن‌ها به ‌صورت جزئی یا کلی تحت کنترل دولت چین هستند. اطلاعات این شرکت‌ها در اختیار پروژهٔ گزارش‌دهی جرایم سازمان‌یافته و فساد (OCCRP) قرار گرفته. هیچ‌یک از این شرکت‌های چینی تحت تحریم‌های غرب نیست.
یکی از این شرکت‌ها «صنعت ژرمانیوم یونان لین‌چنگ سین‌یان» است که رئیس هیئت‌مدیره و بزرگ‌ترین سهامدار آن، بائو وندونگ، عضو حزب کمونیست چین است و دو شرکت دولتی، سایر سهام این شرکت‌ را بین خود تقسیم کرده‌اند.
نمونهٔ دیگر، مجموعهٔ «گروه تکنولوژی ویتال» است که یک چهارم سهام آن متعلق به نهادهای دولتی چین است. این گروه ژرمانیوم، گالیم و استیبین را به روسیه صادر می‌کند.
«هوهنه تکنولوژی» دیگر شرکت تأمین‌کنندهٔ این فلزات برای روسیه نیز تحت کنترل دولت چین است.
هم‌زمان شرکت «نانجینگ اینفراتد» متعلق به دولت چین نیست. این شرکت سه سال است که طرف همکاری با یک کارخانهٔ نظامی روسیه شده و برای آن ژرمانیوم تامین می‌کند.
زاک کوپر، کارشناس امور آسیا مستقر در واشینگتن، می‌گوید: «دولت چین حتی اگر مستقیم در یک شرکت سهام نداشته نباشد، کنترل کامل بر فعالیت این شرکت دارد و با فشار سیاسی و اقتصادی بر تصمیمات تجاری این شرکت تأثیر می‌گذارد».دولت چین در دسامبر ۲۰۲۴، صادرات گالیم، ژرمانیوم و استیبین به آمریکا را ممنوع کرد و هم‌زمان صادرات این فلزات حیاتی به روسیه افزایش یافت.
ناتو در تابستان گذشته چین را به حمایت از صنایع نظامی روسیه در جریان جنگ علیه اوکراین متهم کرد. پکن این اتهامات را رد می‌کند و از ناتو خواسته که «دربارهٔ ریشه‌های بحران اوکراین و اقدامات خود فکر کند».این در حالی‌ست که به گزارش «سخمی»، تمام شرکت‌های روسی که فلزات کمیاب از چین وارد می‌کنند یا متعلق به صنایع نظامی روسیه هستند (مانند روس‌تک) یا قراردادهای کاری با مجتمع نظامی-صنعتی دولتی روسیه دارند.
روس‌تک از سال ۲۰۲۲ تحت تحریم‌های غرب است. کارخانه‌های زیر نظر این نهاد جنگنده‌ و بالگردهای نظامی، تانک، سامانه‌های توپخانه‌ای، جنگ الکترونیک، مهمات و انواع موشک‌های نظامی تولید می‌کنند.از داده‌های گمرکی و مالیاتی روسیه چنین برمی‌آید که فلزات حیاتی برای تولید تسلیحات از طریق سه شرکت به دست روس‌تک می‌رسد: «ژرمانیوم»، «ژرمانیوم و دیگران» و «کراسپوتوک». هیچ‌یک از آن‌ها در فهرست تحریمی غرب نیستند. صادرکنندگان استیبین از چین به روسیه همچون شرکت روسی «فروتک نورد» و یا شرکت ژاپنی از مجموعهٔ «فروتک هلدینگ» نیز تاکنون تحت تحریم قرار نگرفته‌اند.