پرنده مرگ به آسمان ایران باز می‌گردد؟

شب گذشته و در جریان اختتامیه یازدهمین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی و تجاری ایران و روسیه، چند تفاهم نامه جدید اقتصادی نیز امضا شد. قراردادهایی که بناست سطح همکاری‌های اقتصادی دو کشور را به شکل قابل توجهی افزایش دهد. هرچند هنوز جزییات این قراردادها در حوزه حمل و نقل منتشر نشده، اما به نظر می‌رسد روس‌ها برای صنعت هوایی ایران برنامه‌های ویژه‌ای دارند. برنامه‌ای که بازگشت توپولوف نیز در آن جای دارد، هرچند فعلا اظهار نظرهایشان در این باره بیشتر تبلیغاتی است.

الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه با تمجید و تایید هواپیماهای توپولوف، این پرنده‌ها را جزو ایمن‌ترین هواپیماها دانسته است. به گفته وی توپولوف‌ها 30 سال است در آسمان روسیه پرواز می‌کنند و "جزو مطمئن‌ترین مدل‌های مسافربری طبقه‌بندی می‌شوند" و از این رو روس‌ها از ارائه مدل‌های جدید این هواپیما به ایران خرسند خواهند شد. نواک اما نکته‌ای را فراموش کرده و آن خاطره تلخ ایرانی‌ها از توپولوف و براداران روس‌اش است. آقای وزیر در پاسخ به ایسنا گفته آمار دقیقی از سقوط این هواپیما در ایران ندارد. موضوعی که به شدت غیر قابل باور است، زیرا با سر زدن به چند آمار تاریخی می‌توان کارنامه توپولوف‌ها را بیرون کشید.

سقوط 23 بهمن سال1380 و کشته شدن بیش از 110 نفر، سقوط 10 شهریور 1385 و کشته شدن بیش از 25 نفر و آخرین و دردناکترین حادثه سقوط 24 تیرماه سال1388 و کشته شدن 169 مسافر شرکت کاسپین در حوالی قزوین تنها بخشی از حوادثی است که این پرنده غول پیکر روس برای ایرانی‌ها به بار آورده است.

در کنار حوادث مختلف دیگر نیز بوده‌اند که مصدومان و خسارات فراوانی ایجاد کرده‌اند و این آمار آنقدر غیر قابل دفاع بوده که به بسته شدن پرونده پرواز توپولوف در ایران منجر شده است. در طول این سالها اما مدل‌های دیگر هواپیماهای روس نیز بحران‌های خاص خود را به وجود آورده‌اند و در آخرین مورد هواپیمای ایران140 شرکت هسا که مدل کپی شده آنتونوف 140 بود، 40 ایرانی را به کام مرگ کشاند. تمام این حوادث باعث شده ذهن ایرانی‌ها نسبت به پرنده‌های روس کاملا منفی باشد، بسیاری از پروازهای روسی یا خالی از مسافرند و یا به طور کلی تعطیل شده‌اند. شرکت‌ها مجبور به کنار گذاشتن هواپیماهای روس خود هستند و حتی تحریم‌های سنگین صنایع هواپیمایی ایران نیز باعث نشده بار دیگر بازار ایران به پرنده‌های مرگ فرصت بازگشت بدهد.

هرچند هنوز باقی بودن تحریم‌ها و زمین گیر شدن تعداد زیادی از هواپیماهای ایران همچنان دریچه‌های امید را به روی روس‌ها باز گذاشته است اما به نظر می‌رسد مسولان ایرانی دوباره زیر بار چنین پیشنهادهای سخاوت‌مندانه‌ای نخواهند رفت. توپولوف در ذهن ایرانی‌ها خاطرات مشترک بسیاری آفریده و شاید تبلیغات آقای وزیر نیز در این زمینه کارساز نباشد.