بهار نیوز - خوابگاه‌های دانشجویی دغدغه خانواده‌ها

گروه جامعه: ماجرای دختر دانشجویی که در یکی از شب‌های مرداد امسال چند دقیقه دیرتر از وقت قانونی به خوابگاه رسیده بود و ناچار شد آن شب را در خیابان‌های تهران و بعد هم در ترمینال اتوبوسرانی بگذراند، حالا دارد به ماجرایی کشدار تبدیل می‌شود.

چند روز طول کشید تا مشخص شود خوابگاهی که راضی شده این دختر بعد از 22 و 30 دقیقه شب در خیابان ها آواره شود و بساط بی پناهی اش را به یکی از ترمینال های پایتخت ببرد، خوابگاهی بی مجوز بوده است. با آغاز سال تحصیلی دانشگاه ها بویژه با پذیرش دانشجویان جدید، مساله خوابگاه برای دانشجویانی که از شهری به شهر دیگری آمده اند، دغدغه ای است که نمی توان نسبت به آن بی تفاوت بود. برخی دانشگاه ها با ظرفیت محدود خوابگاهی به پذیرش دانشجو اقدام می کنند. برخی با انعقاد قرارداد با مراکز خوابگاهی خصوصی بار خود را سبک کرده و خیال دانشجویان را راحت می کنند.

می ماند بخشی از دانشجویان که خودشان باید فکری به حال اسکان در شهری غریب کنند. توصیه ما به این دانشجویان و خانواده های آنان وسواس در انتخاب محل اسکان دانشجویان (بویژه دختران) است. اطمینان نسبت به قانونی بودن خوابگاه، مدیریت آن و معرفی و استعلام از دانشگاه جزو کارهایی است که باید انجام گیرد. آنچه در سال های اخیر واقع شده و اخباری که از خوابگاه ها به بیرون درز کرده، اما نشان می دهد در برخی خوابگاه ها ضوابط و نظارت های قانونی رعایت نمی شود که البته سهم خوابگاه های غیرمجاز بیشتر از مجازهاست که همین سبب می شود دغدغه وجود این مراکز و حیات زیرپوستی آنها در شهرهای مختلف کشور همزمان با نزدیک شدن به سال تحصیلی جانی دوباره بگیرد.

در این میان در سال های اخیر مشاهده شده که وظیفه نظارتی وزارتخانه های علوم و بهداشت یا دانشگاه هایی با تعداد دانشجوی بالا نظیر دانشگاه آزاد کمرنگ تر از قبل شده است. علاوه بر این، خوابگاه های غیرمجاز تهدیدی برای امنیت دانشجویان نیز محسوب می شود چون خوابگاهی که موفق به دریافت مجوز نشده حتما نتوانسته استانداردهای لازم را رعایت کند و همین استانداردهای تامین نشده در فضا و امکانات، زمینه ساز وقوع مشکلات جدی است، بویژه برای دانشجویان دختر که نسبت به پسران شرایط حساس تر و دشوارتری دارند.

خصوصی سازی؛ خطر یا فرصت؟
در ایران حدود چهار میلیون دانشجو وجود دارد که حدود 200 هزار نفر از آنها خوابگاهی هستند، البته این رقم می تواند بالاتر از این باشد چون نیازها بیش از امکانات موجود است و بناچار گروهی از دانشجویان ناامید از دریافت خوابگاه، برای اقامت در شهر محل تحصیل به روش های دیگر فکر می کنند.

در مجموع سه نوع خوابگاه در کشور وجود دارد که خوابگاه های ملکی (متعلق به وزارت علوم)، خوابگاه های استیجاری (صندوق رفاه ودیعه آن را تامین می کند) و خوابگاه های خودگردان را شامل می شود که خوابگاه نوع اول بسیار اندک و خوابگاه نوع سوم بشدت در حال رشد است.

این وضع نیز توجیه قانونی دارد که در برنامه پنجم توسعه مورد تاکید قرار گرفته، چنانچه نویسندگان این قانون، وزارت علوم را به خصوصی سازی موظف کرده اند تا هر سال 20 درصد خوابگاه ها را به بخش خصوصی واگذار کنند و تا پایان سال 94 (پایان برنامه پنجم توسعه) این رقم را به صد درصد برسانند و بار دولت در این بخش را کاملا بر دوش بخش خصوصی بگذارند.

البته خصوصی سازی می تواند یک فرصت باشد چون بار دولت را سبک می کند و به بخش غیردولتی مجال عرض اندام می دهد.بدیهی است فقط با نظارت وزارت علوم و دیگر مراکز آموزش عالی و دانشگاه ها بر عملکرد خوابگاه های غیردولتی است که می توان تهدیدهای احتمالی را به فرصتی تبدیل کرد که هم مراکز دانشگاهی از این مشکل رهایی یابند هم دانشجویان و خانواده های آنان خیالی آسوده داشته باشند.

تفاهم نامه سال 92 چه شد؟
خرداد 92 رئیس پلیس اداره اماکن ناجا و رئیس وقت صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم تفاهم نامه ای را امضا کردند که به نظر می رسید مقدمه ای باشد بر اصلاح این روند نگران کننده. هدف از نوشتن این تفاهم نامه این بود که پلیس بتواند با دستی بازتر با خوابگاه های غیرمجاز برخورد کند و آنها را تا مرحله تعطیلی بکشاند. اما پلیس تنها نیرویی نیست که این تفاهم نامه روی قدرتش حساب می کند، بلکه اصل کار روی دوش صندوق رفاه، دانشگاه ها و تعاونی خوابگاه داران غیردولتی است تا در طول سال، خوابگاه های غیرمجاز را شناسایی کنند و گزارش آن را به پلیس بدهند و آن وقت بساط غیرمجازها جمع شود.

در واقع طبق توافق سال قبل، مسئولیت اصلی حمایت از دانشجویان نیازمند به خوابگاه بر دوش وزارت علوم و دانشگاه های زیرمجموعه است، بویژه آنجا که تاکید شده دانشگاه ها موظفند دانشجویان را به خوابگاه های غیردولتی مجاز معرفی کنند. اما شواهد نشان می دهد این وظیفه، نصفه و نیمه انجام می شود و در برخی نقاط کشور به دست فراموشی سپرده شده است ولی برای این که قضاوت را به شنیده های خود محدود نکنیم با رئیس صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم تماس گرفتیم که البته به علت مشغله وی، مکالمه ای میانمان رد و بدل نشد و پیگیری ها نشان داد معاونان وی نیز از هرگونه ابراز عقیده بدون هماهنگی با رئیس منع شده اند.

البته آن طور که ایسنا پیگیری کرده، رئیس هیات مدیره شرکت تعاونی خوابگاه های خودگردان برای ضعف نظارت ها بر خوابگاه های غیرمجاز یک توضیح دارد و آن این که برخورد با این اقامتگاه ها سخت است و نمی توان آنها را براحتی پلمب کرد. در واقع شوکتی، نگران برهم خوردن آرامش ساکنان این گونه خوابگاه ها و سرگردانی آنها در طول سال تحصیلی است که البته اگر او به مفاد تفاهم نامه واقف بود، می دانست که در آن آمده برای رفاه حال دانشجویان، پلیس باید تابستان ها برای جمع آوری خوابگاه های غیرمجاز اقدام کند نه درست در بحبوحه سال تحصیلی که دانشجویان بی سرپناه شوند.

پس معلوم است که توپ نظارت بر خوابگاه های غیرمجاز و جمع آوری آنها از سال قبل تا امروز در زمین مسئولان پا به پا می شود و بدون آن که ثمری عاید دانشجویان شود، خوابگاه داران به حیات خود ادامه می دهند و همچنان از قبال دانشجویان سود می برند. به اذعان رئیس هیات مدیره شرکت تعاونی خوابگاه های خودگردان، در کشور 418 خوابگاه خصوصی وجود دارد که فقط 280 مورد از آنها مجوز دارند، در حالی که شک نداریم تعداد خوابگاه هایی که به شماره درنیامده اند و حرکت زیرپوستی دارند بیش از این آمار است؛ خوابگاه هایی که گاهی علاوه بر دانشجو، کارمند و کارگر و بی خانمان ها را نیز می پذیرند و گاهی اوقات آن قدر قادر به تامین امنیت دانشجویان نیستند که آنها مجبور می شوند مثل بعضی از شهرهای شرقی و جنوبی کشور با خود سلاح سرد حمل کنند.

دردسرهای های ساکن شدن در خوابگاه های غیرمجاز
* سرقت از ساکنان چنین مراکزی، از معمولی ترین شکایت های دانشجویان است.
* رسیدگی به شکایت احتمالی دانشجویان به علت غیرمجاز بودن مرکز، روند فرسایشی پیدا کرده و در نتیجه جبران هرگونه خسارت دست کم زمانبر خواهد بود.
* امکان پذیرش افرادی که دانشجو نیستند، در این خوابگاه ها بسیار بالاست.
* زندگی دانشجویان در کنار افرادی که هدفی جز تحصیل دارند، سبب دلسرد شدن دانشجویان نسبت به ادامه تحصیل می شود.
* سختگیری های بی ضابطه در این مراکز سبب بروز مشکلات عدیده ای برای ساکنان آن می شود.
* شهریه های غیرمنطقی از دانشجویان دریافت می شود.
* احتمال رفت و آمد افراد غیرموجه در این مراکز وجود دارد.
* مسئولان چنین مراکزی، آموزش های لازم را درباره نحوه حل و فصل مشکلات دانشجویی ندیده اند، به همین علت مشکلات کوچک در این مراکز به مسائل غیر قابل حد بدل می شود.
* استعمال و توزیع مواد مخدر در این مراکز دور از ذهن نیست.
* خوابگاه های غیرمجاز معمولا به دانشگاه ها نزدیک نیست، به همین علت دانشجویان برای رفت و آمد نیز با مشکل روبه رو می شوند.
* چنین مراکزی اغلب در نقاطی از شهر تاسیس می شود که دسترسی دانشجویان به وسایل حمل و نقل عمومی آسان نیست.
* خوابگاه های غیرمجاز معمولا در ساختمان های فرسوده، محله های شلوغ و در حاشیه شهر قرار دارند؛ این مسائل سبب بروز مشکلاتی برای دانشجویان می شود.
* محیط این مراکز با توجه به نیاز دانشجویان طراحی نشده، به این علت نیازهای حداقلی آنها برطرف نمی شود.
* گزینش افرادی که به عنوان نگهبان در این مراکز به کار گرفته می شوند، بخوبی صورت نمی گیرد، بنابراین احتمال استخدام افرادی با سوءسابقه در چنین خوابگاه هایی وجود دارد.