چرا خانه‌ کاریکاتور به این روز افتاد؟

کیوان زرگری درباره‌ی کمرنگ شدن کاریکاتور مطبوعاتی در ایران، اظهار کرد: تا اندازه‌ی زیادی هنر در جامعه‌ی ما به میزانی که حمایت‌ می‌شود رشد می‌کند. حوزه‌ی کاریکاتور هم از این قاعده مستثنی نیست. او ادامه داد: کاریکاتور دو بخش دارد‌، بخش اول آن که نوعی روزنامه‌نگاری تلقی می‌شود‌ و بخش دیگر آن که کاریکاتور نمایشگاهی و تزیینی است. در زمینه‌ی کاریکاتور مطبوعاتی در سال‌های اخیر فرصت‌های محدودی برای کار کردن ایجاد شده است و رسانه‌ها هم کمتر به آن پرداخته‌اند. ضمن این‌که درآمد کاریکاتوریست‌های روزنامه‌نگار هم بسیار ناچیز بوده است و در درازمدت کسانی که در این شاخه کار می‌کردند، انگیزه‌های خود را از دست داده‌اند و طبیعتا به سمت شاخه‌های دیگری رفتند که از نظر اقتصادی تأمین‌شان می‌کرد.

این هنرمند کاریکاتوریست درباره‌ی مشکلاتی که محدودیت‌های موجود برای کاریکاتوریست‌ها ایجاد کرده است، گفت: قطعا محدودیت‌ها، مشکلاتی را برای جامعه‌ی هنری از جمله کاریکاتوریست‌های مطبوعاتی ایجاد کرده است. برخی از این مشکلات در هشت سال گذشته به‌وجود آمد. ما در آن دوران، وب‌سایتی به نام «پرشین کارتون» داشتیم که در دولت وقت تحمل نشد و مسدود شد. این وب‌سایت مستقل بود و با هزینه‌ی تعدادی از کارتونیست‌ها اداره می‌شد و برای کارتونیست‌ها هم فضایی را ایجاد کرده بود. این در شرایطی بود که وضعیت رسانه‌های کاغذی هم در آن زمان مناسب نبود و همان تعداد رسانه‌ی کاغذی هم که منتشر می‌شدند فکر می‌کردند، کاریکاتور ممکن است حیات رسانه‌ای آن‌ها را به خطر بیندازد. بنابراین ترجیح دادند از آن استفاده نکنند.

زرگری درباره‌ی شرایط کاریکاتوریست‌ها در دولت وقت، بیان کرد: در شرایط فعلی نشانه‌های خوبی برای تغییر شرایط ایجاد شده، ولی هنوز حرکتی که عملا بخواهد از کاریکاتور مطبوعاتی حمایت کند‌، به‌وجود نیامده است. یکی از این راه‌ها برگزاری جشنواره‌هایی با موضوعات کاریکاتور مطبوعاتی است که می‌تواند نشانه‌هایی را برای بهبود فضای رسانه‌ای ایجاد کند، ولی هنوز تا وضعیت ایده‌آل، فاصله‌ی زیادی داریم.

این هنرمند کاریکاتوریست در بخشی از سخنانش درباره‌ی خانه‌ی کاریکاتور ایران اظهار کرد: این خانه، مجموعه‌ای است که بین 17 تا 18 سال از تأسیسش گذشته است. طبیعی است انتظاراتی که از آن می‌رود با یک سازمان دو ساله متفاوت است، ولی این سازمان، انتظارات را برآورده نمی‌کند. البته در سال‌های اول تأسیس خانه‌ی کاریکاتور، این مرکز شرایط متفاوتی داشت و من آن را بیشتر دوست داشتم؛ ولی بعد از دوره‌ای، دچار روزمرگی شد و پویایی‌اش را از دست داد. این موضوع هم شاید به‌دلیل وابستگی به دولت بود.

او درباره‌ی انتظارات جمعی از کاریکاتوریست‌ها مبنی بر تشکیل یک انجمن صنفی توسط خانه‌ی کاریکاتور، گفت: وقتی سازمان‌های فرهنگی وابستگی دولتی پیدا می‌کنند، نمی‌توان از آن‌ها انتظار داشت که هدایت‌گر انجمن‌های صنفی باشند. هیچ‌وقت نمی‌شود از سازمان‌های دولتی انتظار داشت که انجمن‌های صنفی را پیگیری کنند. شاید توقع کارتونیست‌ها توقع غلطی بود که انتظار داشتند خانه‌ی کاریکاتور برای‌شان انجمن صنفی هم ایجاد کند. خانه‌ی کاریکاتور باید مجموعه‌ای حمایت‌گر برای مسائل فنی و هنری می‌بود تا این‌که متولی انجمن صنفی باشد.

زرگری ادامه داد: با توجه به انتظاراتی که وجود داشت، توقع‌ها برآورده نشد و گلایه‌های زیادی شد و خانه‌ی کاریکاتور در هشت سال اخیر، انگیزه و مقبولیت کمتری پیدا کرد و کسانی که صاحب نظر بودند، با این خانه کمتر همکاری کردند. البته این به‌خاطر تفاوت در دیدگاه آن‌ها بوده است. من فکر می‌کنم همیشه باید از هر جریانی مطابق با ساختارش انتظار داشت.

او درباره‌ی جلسه‌ای که چندی پیش سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران با تعدادی از هنرمندان برگزار کرد‌، توضیح داد: این جلسه، جلسه‌ای خوب و قابل تقدیری بود؛ ولی به همان جلسه، نقدهایی وارد است، چون به یک‌باره به موضوعی پرداخت که مورد بحث عده‌ی زیادی بود و تعداد زیادی از افراد بدون آمادگی وارد شدند و مسعود شجاعی طباطبایی هم که به‌عنوان مدیر خانه‌ی کاریکاتور در این جلسه حضور داشت، ساکت‌ترین فرد در جمع بود. در حالی که او باید گزارش کاری ارائه می‌داد نه این‌که سکوت کند. به هر حال، این جلسه به‌شکل حرفه‌ای برگزار نشد، ولی دیدگاه‌های عده‌ی زیادی از کاریکاتوریست‌ها مطرح شد و به‌نظر می‌رسد که هنوز راه زیادی برای تغییر شرایط وجود دارد.