بهار نیوز - چگونه با فراموشی مقابله کنیم؟

گروه سلامت: از دست دادن دائمی یا موقتی توانایی یادآوری و بازشناسی چیزی را فراموشی می‎گویند. فراموشی تا اندازه‌ای پدیده‌ای عادی است. اگر تمام مطالب در ذهن نگهداری شوند، فرصتی برای یادگیری مطالب جدید باقی نمی‌ماند. طبیعی است مطالبی را که دیگر به کار نمی‌آیند یا جزییات بی‌اهمیت موقعیت‌ها، فراموش شود. فراموشی، زمانی بیمارگونه تلقی می‌شود که فرد قادر به یادآوری و بازشناسی مسائل و موضوعات مهم و سرنوشت ساز نباشد.

حافظه یکی از آسیب‌پذیرترین و حساس‎ترین فرآیندهای ذهنی بشر بوده و بشدت تحت تأثیر شرایط زندگی فرد است. حافظه به محض وجود کوچکترین مقادیر اضطراب، افسردگی، فشار روانی (استرس)، اشتغال فکری و... دچار آسیب می‌شود که این آسیب با توجه به میزان و شدت ناراحتی روانی فرد افزایش می‌یابد. یک تحقیق مربوط به دانشگاه UCLA که در سال 2006 در American Journal of Geriatric Psychiatry چاپ شد نشان می‎دهد که انسان‎ها می‎توانند قابلیت‎های شناختی و کارایی حافظه‌شان را با تغییرات ساده‎ای در شیوه زندگی مانند تمرین‎های حافظه، تغدیه سالم، تناسب اندام و کاهش استرس بالا ببرند.

سعید طهماسبی کار‌شناس ارشد اداره مشاوره معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی لرستان در رابطه با راه‎های مقابله با فراموشی گفت: برای بهسازی حافظه و کاستن از میزان فراموشی باید مطالب یادگیری را به صورت معنی‌دار آموخت و محتوای حافظه خود را سازمان داد. وی اضافه کرد: یکی از مشکلات عمده در راه یادگیری که از عوامل فراموشی است، جابجایی اطلاعات و قاطی‌شدن آنها در یکدیگر است. در صورت تنظیم و سازماندهی اطلاعات، این عامل مخرب از بین رفته و حافظه انسجام کافی پیدا می‌کند. در ضمن می‌توان با تلاش اندکی، میزان بسیار زیادی اطلاعات را از حافظه بدست آورد.

وی ادامه‌داد: یک راه برای معنا بخشیدن به مطالب ظاهراً بی‌معنا استفاده از واسطه‌ها یا میانجی‌هاست. طهماسبی افزود: عناصر یا تکالیف یادگیری را می‌توان به صورت یک سلسله مراتب از ساده به دشوار مرتب کرد به نحوی که یادگیری هر عنصر یا تکلیف به یادگیری تکالیف دیگر مربوط باشد، فایده این عمل این است که یادگیرنده، یادگیری خود را با مطالب ساده آغاز می‌کند و با یادگیری هر مطلب، پیش نیاز برای یادگیری مطالب بعدی آمادگی کسب می‌کند.

این محقق اظهارکرد: الگوی یادگیری فعال، الگویی است که می‌توان با آن یادداری مطالب آموخته شده را طولانی‌تر کرد. چنین فعالیتی باعث خواهد شد که ارتباط‎های بیشتری مابین مطالب آموختنی برقرار شود که بدین طریق آن‌ها بهتر رمز گردانی خواهند شد. وی گفت: یادگیری بخش بخش روشی است که مطالب زیاد به بخش‎های کوچکتری تقسیم شود، چرا که با این روش قسمت‎های قبلی مطالب در تسلط آموخته می‌شوند و یادگیرنده پس از یادگیری هر قسمت به سراغ قسمت بعدی خواهد رفت.

طهماسبی ادامه‌داد: با روش پُر آموزی، برای مقابله با مشکل فراموشی از فرد خواسته می‌شود که مطالب آموخته شده را تکرار کند. بدین طریق اطلاعات بیشتر تثبیت خواهند شد. این پژوهشگر با بیان اینکه مرور ذهنی تکرار بخش کوچکی از اطلاعات است که بلافاصله بعد از رسیدن آن به حافظه کوتاه‌مدت صورت می‌گیرد، تصریح‌کرد: این عمل باعث باقی ماندن اطلاعات در حافظه کوتاه مدت می‌شود. به گفته وی در بسط دادن مطالب، به اطلاعات تازه و نو، از طریق ربط دادن آن‌ها به اطلاعات حافظه دراز مدت، معنی می‌بخشیم.

این کار‌شناس ارشد اداره مشاوره معاونت اجتماعی استان لرستان اضافه کرد: برای این کار لازم است به روابط منطقی مابین مواد و مطالب توجه کرد و مواد و محتوای مطالب را به تجربیات خود ربط داد.طهماسبی اظهارکرد: باید اطلاعات و ایده‌های کلی را در ذهن خود ترسیم و ایده‌های جدید را به مطالب از قبل دانسته خود ربط داد و وقایع را در ذهن دید و شنید.وی بیان کرد: تکنیک‎هایی که به ما، در به یاد آوردن آنچه حفظ کرده‌ایم کمک می‌کند تدابیر یا وسایل یادیار نامیده می‌شوند. در تکنیک‌های تدابیر یادیار از تصویر سازی ذهنی استفاده فراوانی به عمل می‌آید. وی اضافه کرد: در هنگام خواندن مطالب سعی کنید تصویر ذهنی از آن برای خود بسازید و در صورت امکان عملاً آن را انجام دهید، اگر بتوانید تصاویر مطالب خوانده شده را در ذهن ایجاد کنید خیلی راحت‌تر می‌توانید آن‌ها را بخاطر بسپارید.

طهماسبی خاطرنشان کرد: در روش قافیه‌سازی باید به طور آهنگین و با استفاده از مواد و مطالب آموزشی، وزن و راه‎های مقابله با فراموشی و بهسازی حافظه، آهنگ خاصی به آن‌ها ببخشید و بدین طریق یادگیری و یادآوری آن‌ها را آسان‌تر سازید. وی تصریح‌کرد: در روش مکان‌یابی به هنگام یادآوری مطالب، مکان اشیاء را در ذهن مجسم کنید. مکان‎های انتخاب شده باید برایتان کاملا آشنا باشند تا یادآوری آن‌ها به سهولت انجام گیرد. این مشاور معاونت اجتماعی فرماندهی انتظامی لرستان گفت: در روش کلمه آویز نیز فرد باید لیستی از کلمات هم وزن و قافیه را حفظ کند و پس از آن مابین کلمات لیست و موادی که می‌خواهد آن‌ها را به حافظه بسپارد ارتباط برقرار کند.

طهماسبی با اشاره به روش کلمه کلید، اظهارکرد: در این روش با استفاده از یک کلمه آشنا، دو کلمه را به هم ربط داده و آنها را به طور معنادار به حافظه سپارد، برای یادگیری زبان‎های خارجی این شیوه بسیار مفید است. وی یادآور شد: با استفاده از روش تقطیع نیز می‌توان اطلاعات را به واحدهای کوچک تقسیم‌بندی کرد. مثلا برای به یاد سپردن یک عدد ۱۲ رقمی می‌توان آن را به سه دسته چهار رقمی تقسیم کرد. این کار‌شناس ارشد اداره مشاوره افزود: اگر یک لیست از مواد غیرمربوط به هم داشته باشید و بخواهید آن‌ها را حفظ کرده و بعداً به خاطر بیاورید می‌توان برای پیوند دادن مابین مواد لیست از روش داستان سازی استفاده کنید.