بازار از دست رفته فرش ایرانی

استاد محمد آستانه طراح و نقاش فرش با بیان این مطلب افزود: مسائل و مشکلات عدیده‌ای در دهه‌های اخیر به وجود آمد که بواسطه‌ی آنها دیگر امکان ندارد فرش ایرانی به دوران طلایی‌اش برگردد. وی با بیان اینکه عوامل بسیاری دست به دست هم دادند تا فرش ایرانی را نابود کنند، گفت: بزرگان قوم نیز برنامه‌ریزی درستی در این راستا نداشته‌اند؛ یک عده جوان امور کشور را در دست گرفته‌اند که متأسفانه نه ما به آنها دسترسی داریم و نه آنها گوش شنوایی دارند.

این طراح و نقاش فرش اظهار کرد: فرش طومار به هم پیچیده‌ای است، نیازمند هدایت کارشناسانی است که متإسفانه همه در این مسیر دلسرد شده‌اند و دیگر دل به کار نمی‌دهند. آنهایی که نقشی در تولید قالی داشته‌اند نیز هر کدام صدها قالی در انبار انباشته‌اند که دیگر نه خریداری دارد و نه توان نگهداری آن را دارند زیرا نگهداری فرش نیز علم خود را لازم دارد. وی با بیان اینکه نه تنها شرق بلکه غرب هم دیگر استطاعت مالی ندارد که فرش ایرانی بخرد، افزود: مردم در کشورهای غربی آن چنان درگیر روزمرگی شده‌اند که از صبح تا شب درگیر کار هستند و آن‌قدر هم تأمین نمی‌شوند که پس‌انداز داشته باشند و زندگی‌شان توسط یک مشت سرمایه‌دار که امورات زندگی مردم در دست آنهاست می‌چرخد و این مردم هم استطاعت خریدن فرش ایرانی را ندارند.

آستانه زیراکس و کپی‌برداری از نقشه‌های ایرانی و در دست گرفتن این بازار توسط چین را از دیگر عوامل از دست رفتن بازار فرش ایران برشمرد و گفت: دیگر به هیچ وجه امکان ندارد جنازه‌ای که کفن شده جان تازه‌ای بگیرد. وی با بیان اینکه بافت زندگی مردم تغییر کرده است، گفت: در همه شئونات زندگی روش‌های غلط به قدری رخنه کرده که بازگشت فرش به جایگاه واقعی‌اش را غیرممکن می‌کند؛ فرش ایرانی دیگر به جایگاه واقعی خود بر نخواهد گشت چون دیگر آدم‌های آن دوره نیز بر نخواهند گشت. این طراح فرش ضمن اشاره به روند تولید فرش در دهه 40 تا 55 و نظارت شرکت فرش عنوان کرد: در این برهه از زمان شرکت فرش روند تولید فرش را از آغاز بافت تا فروش، پله پله نظارت می‌کرد و دست اندرکاران این مجموعه کارشناسان کاردانی بودند اما، روند تولید فرش این روزها به گونه‌ای است که دیگر علم و تجربه لازم در دست‌اندارکاران آن وجود ندارند.

آستانه ضمن تأکید بر سرقت‌هایی که در زمینه طراحی و نقاشی فرش با ورود دلالان به این وادی صورت می‌گیرد، گفت: طراحان و نقاشان دیگر دل به کار نمی‌دهند، برای کشیدن طرح یک عمر زحمت کشیده می‌شود و آن طرح توسط دلالان به حراج برده می‌شود بدون اینکه نامی از خالق اثر برده شود و یا سودی حاصل شود. وی همچنین به بازار اراک و تقلب‌هایی که در بازار فرش رواج یافته اشاره و عنوان کرد: کسی که فرش را می‌خرد نمی‌داند چه می‌خرد و آن کسی که می‌بافد هم سواد کافی بافندگی را ندارد.

استاد محمد آستانه در پایان گفت: دوست ندارم این طرح‌ها دست کسی بیفتد و نه می‌توان این طرح‌ها را به دست کسی امانت داد چون نگه‌داری از این طرح‌ها کار آسانی نیست و در معرض عوامل طبیعی از بین خواهند رفت. استاد محمد آستانه در آبان ماه ۱۳۲۲ در شهر اراک دیده به جهان گشود. وی بعد از پایان رساندن تحصیلات ابتدایی به طراحی و نقاشی فرش روی آورد و زیر نظر استادانی چون برادران عشقی، گلباز و فرهنگ به فراگیری این هنر ارزنده پرداخت و با شرکت فرش اراک نیز همکاری داشت. بعد از اتمام دوره‌ی متوسطه و اخذ دیپلم در آزمون ورودی دانشگاه پذیرفته شد، که شرکتی از آلمان با وی قرارداد بست. این اتفاق باعث انصراف وی از تحصیل در دانشگاه شد و در زندگی وی طرحی نو ریخته شد. وی به عنوان طراح با کارخانجات نساجی، کاغذ دیواری و فرش ماشینی به کار خویش ادامه داد و طبق تشخیص اهل نظر به دریافت تقدیرنامه نائل آمد.

وی پس از بازگشت از کشور آلمان، از اساتیدی چون استاد رفیعی، استاد شهیدی و استاد پاک دست و محمودخان بهره جست. استاد نمایشگاه‌های بسیاری در هتل میسیونس در شهر هرمینگ در دانمارک و فرانکفورت آلمان برگزار کرده و شرکت در نمایشگاه دوسالانه در موزه هنرهای معاصر، شرکت در نمایشگاه بین‌المللی فرش تهران، برپایی نمایشگاه در نگارخانه ملاهادی سبزواری، برپایی نمایشگاه انفرادی در اراک، برپایی نمایشگاه در نگارخانه کمال‌الدین بهزاد تهران در کارنامه کاری وی به چشم می‌خورد.