۲۰
تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۷/۲۰ ساعت ۱۲:۴۰
کد مطلب : ۵۷۵۴۱
ایرانیان باستان و جشن "مهرگان"
گروه فرهنگي: استاد تاریخ دانشگاه فردوسی دلایل برگزاری جشن باستانی مهرگان در ایران باستان را تشریح کرد.
به گزارش ايسنا، دکتر فاطمه جهانپور، در خصوص فلسفه جشن مهرگان در ایران باستان اظهار کرد: در گذشته ایرانیان دو فصل داشتند، یک فصل تابستان که شروع آن با نوروز بود و دیگری زمستان که شروعش با مهر یا مهرگان بوده است و نیز شروع نوروز برابر با اعتدال ربیعی و اول مهر هم برابر با اعتدال خریفی یا پاییزی بوده است.
استاد تاریخ دانشگاه فردوسی ادامه داد: در اسناد دوره‌ی قبل از صفویه، صفویه و دوره قاجار، ماه‌های سال عمدتا قمری و سال آن ترکی است و این روال تا زمان قاجار ادامه داشته است. بعد از قاجار، رضاشاه تقویم ایرانی را بر مبنای تقویم زرتشتی ایجاد کرد بر این مبنا که سال را به دوازده ماه تقسیم کرد و هر ماه را به نام یکی از ایزدان یا عناصر مقدسی نامید.وی گفت: در تقویم زرتشتی، ماه شامل سی روز است اما در تقویم جلالی 6 ماه اول سی و یک روز است و 5 ماه بعدی سی روز و ماه آخر بیست و نه یا سی روز است.
این تاریخ‌دان در توضیح جشن مهرگان افزود: جشن مهرگان شش روز است که از شانزدهم مهر آغاز و تا بیست و یکم ادامه دارد. به شانزدهم مهر، مهرگان عامه و به بیست و یکمین روز مهر، مهرگان خاصه می‌گفتند.استاد تاریخ دانشگاه فردوسی ادامه داد: در این شش روز مراسم و آیین‌های خاصی برگزار می‌شد. در منابع آمده است که شاه در این روز تاجی بر سر می‌گذاشت که شبیه شعاع خورشید بود و یک شخص از درباریان متنی را می‌خواند مبنی بر اینکه، ای ایزد پاک به زمین بیا و جهان را از وجود اهریمن‌ها پاک کن.
وی تصریح کرد: در اسطوره‌ها نیز آمده که در این شش روز، جشن پیروزی فریدون بر ضحاک برگزار می‌شود، به این صورت که روز شانزدهم کاوه، قیامه کرد تا اینکه روز بیست و یکم ضحکاک به بند کشیده شد و فریدون به تخت شاهی نشست.
جهانپور گفت: در این 6 روز سفره‌ی خاص پهن می‌کردند و به عبارتی مراسم سفره کشیدن را انجام می‌دادند. این آداب دربار ساسانی که زرتشتی بودند، وارد دوره‌ی اسلامی شد و اموی‌ها اندکی و عباسیان به شدت آن را اقتباس کردند به گونه‌ای که در دوره‌ی عباسیان نیز جشن مهرگان مفصل برگزار می‌شد. سفره‌ی مهرگان از عناصر مختلفی مانند شکر، گلاب، لیمو، به، عناب، انار و مجمر تشکیل می‌شد.
جهانپور اظهار کرد: در جشن مهرگان، نغمه‌هایی نواخته می‌شد. یکی از این نغمه‌ها نغمه‌ی مهرگانی است که با دستگاه‌هایی مانند رود و بربط نواخته می‌شد.وی افزود: از جمله آیین‌هایی که در دوره‌ی عباسی رواج یافت، فرستادن کارت تبریک به مناسبت جشن مهرگان به یکدیگر بود. آنان این کارت را با زعفران و گلاب خوشبو می‌کردند و در آن شعر یا پیام تبریکی می‌نوشتند و برای هم می‌فرستادند. این تاریخ‌دان تصریح کرد: این مراسم در دوره‌ی مغول به دلیل حملات پی در پی اعراب و ترک‌ها و سپس مغول‌ها به ایران بسیار کمرنگ شد و از رونق افتاد.
استاد تاریخ دانشگاه فردوسی ادامه داد: در اسناد دوره‌ی قبل از صفویه، صفویه و دوره قاجار، ماه‌های سال عمدتا قمری و سال آن ترکی است و این روال تا زمان قاجار ادامه داشته است. بعد از قاجار، رضاشاه تقویم ایرانی را بر مبنای تقویم زرتشتی ایجاد کرد بر این مبنا که سال را به دوازده ماه تقسیم کرد و هر ماه را به نام یکی از ایزدان یا عناصر مقدسی نامید.وی گفت: در تقویم زرتشتی، ماه شامل سی روز است اما در تقویم جلالی 6 ماه اول سی و یک روز است و 5 ماه بعدی سی روز و ماه آخر بیست و نه یا سی روز است.
این تاریخ‌دان در توضیح جشن مهرگان افزود: جشن مهرگان شش روز است که از شانزدهم مهر آغاز و تا بیست و یکم ادامه دارد. به شانزدهم مهر، مهرگان عامه و به بیست و یکمین روز مهر، مهرگان خاصه می‌گفتند.استاد تاریخ دانشگاه فردوسی ادامه داد: در این شش روز مراسم و آیین‌های خاصی برگزار می‌شد. در منابع آمده است که شاه در این روز تاجی بر سر می‌گذاشت که شبیه شعاع خورشید بود و یک شخص از درباریان متنی را می‌خواند مبنی بر اینکه، ای ایزد پاک به زمین بیا و جهان را از وجود اهریمن‌ها پاک کن.
وی تصریح کرد: در اسطوره‌ها نیز آمده که در این شش روز، جشن پیروزی فریدون بر ضحاک برگزار می‌شود، به این صورت که روز شانزدهم کاوه، قیامه کرد تا اینکه روز بیست و یکم ضحکاک به بند کشیده شد و فریدون به تخت شاهی نشست.
جهانپور گفت: در این 6 روز سفره‌ی خاص پهن می‌کردند و به عبارتی مراسم سفره کشیدن را انجام می‌دادند. این آداب دربار ساسانی که زرتشتی بودند، وارد دوره‌ی اسلامی شد و اموی‌ها اندکی و عباسیان به شدت آن را اقتباس کردند به گونه‌ای که در دوره‌ی عباسیان نیز جشن مهرگان مفصل برگزار می‌شد. سفره‌ی مهرگان از عناصر مختلفی مانند شکر، گلاب، لیمو، به، عناب، انار و مجمر تشکیل می‌شد.
جهانپور اظهار کرد: در جشن مهرگان، نغمه‌هایی نواخته می‌شد. یکی از این نغمه‌ها نغمه‌ی مهرگانی است که با دستگاه‌هایی مانند رود و بربط نواخته می‌شد.وی افزود: از جمله آیین‌هایی که در دوره‌ی عباسی رواج یافت، فرستادن کارت تبریک به مناسبت جشن مهرگان به یکدیگر بود. آنان این کارت را با زعفران و گلاب خوشبو می‌کردند و در آن شعر یا پیام تبریکی می‌نوشتند و برای هم می‌فرستادند. این تاریخ‌دان تصریح کرد: این مراسم در دوره‌ی مغول به دلیل حملات پی در پی اعراب و ترک‌ها و سپس مغول‌ها به ایران بسیار کمرنگ شد و از رونق افتاد.
