وارونگي معروف ها و منکرها در جامعه ایران

امر به معروف و نهي از منکر از ارکان نظام اجتماعي اسلام است. به عبارتي امر به معروف و نهي از منکر نوعي مهندسي براي اصلاح جامعه به حساب مي‌آيد. فلسفه امر به معروف دستگيري و خيرخواهي است. در اين فلسفه بنا بر مچ گيري نيست. هدف نجات فرد و جامعه است. بنابراين رويکردهايي که روش مچ گيري و تله گذاري و به دام انداختن را دنبال مي‌کنند، با فلسفه اين اصل مهم در تضاد هستند. ارزش و کارکرد اين اصل حياتي در رعايت شرايط، ضوابط و ويژگي هاي آن، براي رسيدن به نتيجه مطلوب، مي‌باشد. هرگاه شرايط اين اصل رعايت نشود، نتيجه اش وارونگي مفاهيم و جابجايي معروف و منکر است؛ معروف ها رنگ منکر مي‌گيرند و منکرها به جاي معروف مي‌نشينند. بر همين اساس توجه به نکات زير خالي از لطف نيست:

1- بزرگترين منکر اين است که افراد فاقد صلاحيت اقدام به انجام فريضه امر به معروف و نهي از منکر نمايند. نبايد به افرادي که شناخت لازم و مهارت کافي براي برخورد با ديگران را ندارند، اجازه انجام اين مهم را داد. بخشي از آسيب هاي کنوني جامعه نتيجه حضور افراد فاقد صلاحيت در پيشبرد ارزش ها و انجام فرضيه امر به معروف مي‌باشد. آسيب اين دسته بسيار بيشتر از آسيب منکرات است. هر گاه جاهلانِ زمان امر و نهي را عهده دار شوند به جاي معروف، امر به منکر مي‌کنند.

2- بزرگترين معروف رعايتِ آبرو و حرمت انسان و بزرگترين منکر بي آبرو کردن افراد و بي حرمتي نسبت به انسانهاست. شيوه هايي که به آبروريزي و تحقير افراد منتهي مي‌شوند، خود زمينه ساز جابجايي و وارونگي مفاهيم ارزشي هستند. آنانکه با بي حيثيت کردنِ ديگران براي خود حيثيت کاسبي مي‌کنند، نمي‌توانند آمرين به معروف باشند.

3- در جامعه اسلامي ايران قانون مهمترين معروف به حساب مي‌آيد و قانون گريزي بزرگترين منکر است. اقداماتي که تحت عنوان امر به معروف و نهي از منکر به صورت خود سرانه انجام مي‌گيرد خود از مصاديق بارز منکرات اجتماعي مي‌باشد. آنارشيسم و رفتارهاي خود سرانه و بدون مجوز، ولو به نيت امر به معروف، از مصاديق روشن منکرات بزرگ محسوب مي‌شوند.

4- يکي از اصول مهم قانون اساسي کشور و يکي از آموزه هاي بارز ديني عدم تجسس در حريم و اموال شخصي افراد مي‌باشد. به عبارتي تجسس در حريم خصوصي جزء منکرات بزرگ است. بر اين اساس هر اقدامي که اين اصل مترقي را نقض کند، خود مصداق منکر مي‌باشد. در نتيجه اقدام اخير مجلس در خصوص قلمداد نکردن مشاعات آپارتمانها و خودروهاي شخصي در حکمِ پاک کردن صورت مسأله و نقض اصل مذکور مي‌باشد. خودروي شخصي مثل چارديواري، بخشي از حريم شخصي افراد است.

5- وقتي کارکردِ امور وارونه شود، مفاهيم هم قلب مي‌شوند. وقتي کسي که بايد به عدالت رفتار کند، عملِ ظالمانه انجام دهد، به صورت طبيعي جاي عدل و ظلم عوض مي‌شود. آنکه بايد خدمت کند، هر گاه گرفتار خيانت شود، جاي اين دو مفهوم عوض خواهد شد. پس بزرگترين منکر اين است که مدعيان در مقام عمل موجب وارونگي ارزشها شوند.

6- يکي از مظاهر مهم منکرات دين فروشي است. عده اي تجارت بهشت و جهنم به راه انداخته اند. به برخي مجوز بهشت دهند و کساني را از ورود به بهشت منع مي‌کنند. اينان که با ارزشها تجارت و کاسبي مي‌کنند نمي‌توانند آمرين به معروف باشند. نتيجه اينکه امر به معروف و نهي از منکر پايه اصلاحي جامعه محسوب مي‌شود، ولي سپردن اين مهم به دست نااهلان باعث انهدام اين اصل و ويراني ارزشها و جابجايي مفاهيم مي‌شود. اين روزها جامعه ايران بيش از آنکه دردمند تعطيلي امر به معروف و نهي از منکر باشد، گرفتار جابجايي و قلب مفاهيم است.