گروه سیاسی-رسانه ها: روزنامه ابتکار در سرمقاله خود نوشت: پيام توئيتري محمد جواد ظريف قبل از مذاکرات وين 6 فضاي عمومي خاصي به اين نشست بخشيد و وقتي ظريف در پيام خود مردم جهان را مورد خطاب قرار داد؛ گويي همگان را پاي ميز مذاکره نشاند.اما تا به حال ظريف به همراه همکارانش تنها گوشه اي از اين ظرفيت ديپلماسي رسانه اي را مورد استفاده قرار داده اند. ظريف در مقام وزير با راه اندازي يک صفحه رسمي در فيس بوک چهره جديدي را به وزارت امور خارجه ايران پس از انقلاب اسلامي بخشيد و موجبات تحول در ديپلماسي سنتي ايران را فراهم آورد. ديپلماسي که عرصه ديپلماتيک را با سري و پنهاني نگه داشتن امور تعريف مي‌کرد.البته اين فضاي بسته و محدود قدرت مانور ويژه اي به دستگاه هاي ديپلماتيک مي‌بخشيد و حل و فصل امور در چنين فضايي سخت به نظر نمي‌رسد. اما ضرورت پاسخ گويي به افکار عمومي بهره گيري از رسانه را يکي از پايه هاي فعاليت ديپلماتيک تبديل کرده است.

با اين حال بعد از ظريف ساير سفيران و ديپلمات ها نيز جرأت پيدا کردند و آهسته چهره ديپلماسي سنتي را در شبکه هاي اجتماعي متحول کردند. اما در موضوع مذاکرات هسته اي که ايران به تقابل با ابر قدرت ها پرداخت؛ ديپلماسي رسانه اي اهميتي متفاوت يافت. قبل از شروع به کار دولت حسن روحاني اين ظرفيت ديپلماسي رسانه اي از کمترين جايگاه برخوردار بود و همين باعث شد طرف مقابل يکه تاز عرصه بهره گيري از ظرفيت رسانه ها باشد.اما بعد از شروع به کار ظريف، اقدامات وي تا حدي عرصه را براي شش کشور مذاکره کننده تنگ کرد.

اما سخن اين است که در مقابل حجم عظيمي از تدارک رسانه اي طرف مقابل، ايران کمترين اقدامات را انجام داده است. هرچقدر تيم ايراني سکوت اختيار کند طرف غربي بنابر مقتضيات اجتماعي و سياسي خودش ابتکار عمل را در ارتباط گيري با رسانه ها به دست مي‌گيرد و افکار عمومي را به نفع خود شکل مي‌دهد که اين موضوع با توجه به نزديک شدن به پايان مهلت توافقنامه ژنو از اهميت بيشتري برخوردار است؛ چرا که افکار عمومي نياز بيشتري براي کسب اطلاعات پيدا کرده است. از طرف ديگر ديپلمات ها در عرصه رسانه هاي داخل ايران حضوري بسيار کمي دارند که همين زمينه را براي مانور افراطي هاي داخلي فراهم آورده است.جاي خالي يادداشت ها و اظهار نظرهاي مستقيم ديپلمات ها در مطبوعات داخلي ديده مي‌شود.

يادداشت نوشتن ظريف در روزنامه هاي بين‌المللي اقدام بسيار هوشمندانه اي است اما بايد دريافت که توجه به افکار عمومي ايران مي‌تواند پشتوانه اي بسيار قوي در مقابل افراطي هاي داخلي و خارجي فراهم آورد. در واقع افراطي هاي داخلي در تلاشند تا از عدم پيوند ميان ديپلمات ها و مردم بهره گيرند و افکار عمومي را در جهت تخريب مذاکره کنندگان شکل دهند.اينکه چقدر مي‌توانند در اين کار موفق شوند مهم نيست بلکه اين نکته حائز اهميت است که تلاش هاي ظريف و همکارانش به خاطر کم توجهي به عرصه ديپلماسي رسانه اي با چالش مواجه مي‌شود. البته اين کم کاري ديپلمات ها در رسانه ها مي‌تواند در امر توافق نهايي نيز سنگ اندازي کند.

دلواپسان و افراطي ها بارها از راه هاي مختلف، مذاکره کنندگان را به عدم ارائه اطلاعات صحيح متهم کرده اند و با جو سازي سعي داشته اند تا مسيري را که توسط سران نظام ترسيم شده، منحرف جلوه دهند. بايد دانست که اهداف ديپلماتيک امروز بيش از آنکه بر دستيابي به توافقات مبتني باشد بر ايجاد جاذبه و خلق پيرواني با انگيزه و تمايل بالا تأکيد دارد. از اين رو ضروري مي‌نمايد که دستگاه وزارت امور خارجه ظرفيت رسانه هاي داخل را براي همراه سازي افکار عمومي با اقدامات خود دريابد.

هرچند ظريف مقام عالي وزارت امور خارجه در هر مقطعي تلاش کرده تا خلاء ديپلماسي رسانه اي ايران را پر کند اما پيام هاي مقطعي وي نشان مي‌دهد که شخص وزير در اين عرصه تنهاست. هرچند بعضا عراقچي عضو ارشد تيم مذاکره کننده مصاحبه هايي را با رسانه ها انجام مي‌دهد اما اين مصاحبه ها با ارتباط گيري مستقيم با مردم از طريق شبکه هاي اجتماعي بسيار تفاوت دارد و همچنان عرصه ديپلماسي رسانه اي براي مخاطبان داخلي و خارجي شاهد کم کاري ساير همکاران و ديپلمات هاي همراه با ظريف است. بهتر بود ديپلمات ها در کنار حضور بيشتر در شبکه هاي اجتماعي، خود دست به قلم شوند و از ظرفيت رسانه هاي داخلي براي تشريح اقدامات خود بهره گيرند.

در اين ميان مرضيه افخم که به عنوان چهره رسانه اي وزارت امورخارجه کشورمان شناخته مي‌شود و مي‌تواند راهگشاي رسانه اي براي پرونده هسته اي و ساير اقدامات وزارت امور خارجه باشد؛ فعاليت در خور توجهي ندارد. افخم حتي نشست هاي عادي خبري اين دستگاه را هم به طور نامنظم و با وقفه هاي نسبتا طولاني برگزار مي‌کند. اين کم کاري رسانه اي مي‌تواند براي حسن روحاني و به ويژه ظريف که نگاه نويني به سياست خارجي دارند پاشنه آشيل باشد و تلاش هاي آنان را بر باد دهد. البته مسلم است که انجام اين مهم نيازمند مشارکت همه گير ديپلمات هاست که اگر هر چه زودتر در مورد آن اقدامي صورت نگيرد تلاش هاي ظريف در وزارت امور خارجه ايران نه تنها پيشرفت نخواهد داشت بلکه خود او و حاميانش را با چالش هاي جدي مواجه مي‌کند.

بهار نیوز