دانشگاه‌ها منتظرند فرهادی تکلیف را نهایی کند

دکتر جعفر توفیقی، در این زمینه معتقد است که دانشگاه‌ها از این پس، با رأی اعتماد بالای مجلس به محمد فرهادی، منتظرند تا کارهای بر زمین مانده دولت یازدهم در عرصه دانشگاه اجرایی شده و تکلیف نهایی شود. توفیقی که روزی قرار بود به عنوان وزیر علوم دولت یازدهم به مجلس معرفی شود، در همان ایام سرپرستی بر وزارت علوم دولت روحانی، بخشی از آرزوهای هشت ساله دانشگاه‌ها را جامه عمل پوشاند.او که قطعا نمی‌توانست رأی اعتماد مجلس نهم را کسب کند، با وجود همه اخبار ضد و نقیض درباره معرفی‌اش به عنوان وزیر، هرگز برای وزارت علوم به مجلس معرفی نشد و تا آخرین روزهای تعیین تکلیف این وزارتخانه، به عنوان خط قرمز برخی نمایندگان مجلس نهم محسوب می‌شد. گفت‌وگوی خبرگزاری آنا جعفر توفیقی، وزیر علوم دولت سید محمد خاتمی، در آستانه روز دانشجو، به شرح زیر است:

به عنوان اولین سؤال، ارزیابی شما از عملکرد دولت در حوزه دانشگاه‌ها چیست؟
با قاطعیت می‌گویم که دکتر روحانی، به همه وعده‌هایی که در ایام انتخابات،‌ در حوزه دانشگاه و آموزش عالی داده، پایبند بوده و همانطور که خودشان نیز اعلام کردند بر عهدشان با جوانان هستند. یکی از بارزترین مصادیق این پایبندی را می‌توان در معرفی نامزدهای وزارت علوم دید. اگر از نخستین گزینه آقای روحانی برای وزارت علوم تا آخرین گزینه را نگاه کنید، می‌بینید که همه این بزرگواران، نماینده سیاست‌ها و دیدگاه‌های ایشان و دولت یازدهم بوده‌اند. به نظر من، دولت تدبیر و امید تا به امروز به وعده‌هایی که داده پایبند بوده است. این پایبندی علی‌رغم همه موانعی بوده که دولت بر سر راه داشته است. این موانع را در موضوع رأی اعتماد به گزینه‌های رئیس جمهور دیدیم. اما با این حال، آقای روحانی سعی کرد از این حوزه خارج نشود و افرادی را معرفی کند که اعتقاد به این سیاست‌ها داشته باشند. خود آقای روحانی بارها این مطلب را بیان کرده‌اند و بر پایبندی به عهد خود تأکید کرده‌اند.

حتی درباره سرپرست‌های وزارت علوم هم آقای روحانی حساسیت خاصی داشت که با سیاست‌ها هماهنگ باشند. از خود بنده گرفته تا دیگرانی که سرپرست شدند یا وزارت را برعهده گرفتند مانند آقای فرجی دانا، همه بارها اعلام کردیم که سیاست‌های دولت یازدهم در حوزه دانشگاه و آموزش عالی سیاست‌های روشن و ثابتی است و تابع آمد و شد افراد در وزارتخانه نیست. حتی در جریان استیضاح آقای دکتر فرجی دانا ایشان روی این مسئله تأکید کردند. در معرفی آقای دکتر نیلی و آقای دکتر دانش هم روی این مسئله تأکید شد. در جلسه تودیع و معارفه آقای دکتر فرهادی هم باز معاون اول رئیس جمهور این مسئله را مورد تأکید قرار دادند که آقای دکتر فرهادی هم سیاست‌های دولت یازدهم را دنبال خواهند کرد. بنابراین من تصورم این است که آقای دکتر روحانی پایبند به سیاست‌هایی که اعلامی خود بوده و این را با معرفی افرادی که به عنوان وزیر علوم به مجلس معرفی کرده، نشان داده است.

رویکرد مجلس را به وزارت علوم دولت یازدهم چطور ارزیابی می‌کنید؟ سنگ‌اندازی‌هایی که طی یک سال و چند ماه گذشته صورت گرفته، چه مبنایی داشته است؟
من اسمش را سنگ‌اندازی نمی‌گذارم. بالاخره معرفی وزرا از جانب دولت و اعلام نظر مجلس درباره وزرای معرفی شده، یک روال قانونی است و محلی برای تضارب افکار و عقاید سیاسی مختلف است. همانطور که شما در انتخابات ریاست جمهوری 92 یا هر انتخابات ریاست جمهوری می‌بینید که جناح‌های مختلف سیاسی با هم رقابت می‌کنند و هر کدام مایل‌اند برای پیشبرد اهداف و سیاست‌های خود، نامزد شاخص‌شان را معرفی و از آن حمایت کنند.

در انتخابات ریاست جمهوری 92 شما دیدید که نامزدهای مختلفی حضور داشتند، هر کدام برنامه‌ها و سیاست‌های خود را اعلام می‌کردند. در مواردی این برنامه‌ها و سیاست‌ها تفاوت‌های چشمگیری با هم داشتند؛ نامزدهایی، خواهان تثبیت و تداوم سیاست‌های دولت نهم و دهم بودند و برخی دیگر، به دولت نهم و دهم نگاه انتقادی داشتند و خواهان تغییر و تحول بودند. طبیعی است که این دو جریان با هم رقابت می‌کنند و هر کدام سعی دارند نظر خود را پیش ببرند.

در انتخابات 92 شاهد بودیم آن نامزدی رأی ‌آورد که نگاه انتقادی به سیاست‌های دولت نهم و دهم داشت و شعار تغییر و تحول مطرح کرد. طبیعتا دکتر روحانی باید متناسب با شعارهایی که داده و سیاست‌ها و برنامه‌های اعلامی خود، دولتش را بچیند و افراد را انتخاب کند. طبیعتا رقابتی که در انتخابات ریاست جمهوری بین کاندیداها شاهد بودیم، امروز به فضای دولت و مجلس منتقل شده و بیش از همه در عرصه رأی اعتماد به وزرا خود را نشان می‌دهد. این رقابت نمایندگان مجلس نهم با دولت یازدهم طبیعی است چرا که پایگاه فکری آنها با هم متفاوت است. بنابراین این یک نوع رقابت است و من اسمش را سنگ‌اندازی نمی‌گذارم. اینگونه مسائل در سیاست خیلی طبیعی است که هر جناحی سعی می‌کند افراد نزدیک به پایگاه فکری و سیاسی خودش روی کار بیاید. در واقع، رفتار مجلس با وزرای دولت را باید از این زاویه تحلیل کرد.

خب، آقای فرهادی هم با دولت‌های آقای هاشمی و آقای خاتمی کار کرده بودند اما مجلس اینجا رقابت سیاسی را در نظر نگرفت. این رأی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
واقعیتش من تنها توجیهی که برای خودم می‌توانم بیاورم این است که شاید مجلس احساس کرد یک نوع خستگی به مجلس و بعضی از نماینده‌ها دست داده است. شاید احساس می‌کردند که اگر این موضوع بیش از این طولانی شود، انتقادات زیادی را متوجه مجلس کند و این را به حساب عدم همکاری با دولت بگذارند. بنابراین فکر می‌کنم مجلس احساس کرد بعد از سه، چهار مورد عدم رأی اعتماد، باید به این غائله خاتمه داده و فراز و نشیب‌های مدیریتی وزارت علوم را پایان دهند.

 آقای توفیقی! برخی معتقدند که هنوز در برخی موارد روند مدیریتی دولت قبل در دانشگاه‌ها دیده می‌شود. نظر شما چیست؟
بالاخره بعد از استقرار دولت، به ویژه در دوران کوتاه وزارت آقای فرجی دانا، بخشی از رؤسای دانشگاه‌ها که نتوانستند خود را با سیاست‌های دولت جدید تطبیق دهند، تغییر کردند ولی به تشخیص وزیر علوم، بعضی رؤسا که خود را با تطبیق دادند، ماندند تا کار را دنبال کنند.

البته رد نمی‌کنم که ممکن است هنوز هم رؤسایی باشند که از دولت دهم باقی ماندند و همچنان مایل به تداوم سیاست‌های دولت دهم باشند. این اتفاق می‌تواند افتاده باشد؛ ولی شاید مهمترین دلیلش این باشد که وزارت علوم در این یک سال و اندی گذشته شاهد جابه‌جایی سه، چهار تا سرپرست بوده و این فرصت ایجاد نشده که یک وزیر علوم به طور خیلی جامع و فراگیر سیاست‌های دولت یازدهم را به دانشگاه‌ها ابلاغ کند و بر این مبنا رؤسای دانشگاه‌ها مورد ارزیابی و نظارت قرار گیرند. بنابراین، اگر در مواردی مشاهده می‌کنید هنوز بعضی از رؤسا تمایل دارند سیاست‌های دولت دهم را ادامه دهند، بخشی به بلاتکلیفی یک سال و اندی وزارتخانه برمی‌گردد. اما فکر می‌کنم انشاءالله با استقرار دکتر فرهادی در این زمینه به یک ثبات برسیم و ایشان تکلیف نهایی را روشن کرده و رؤسایی که مایل نیستند با سیاست‌های دولت یازدهم همکار و همراه باشند، در مسئولیت‌های دیگر به خدمت گرفته شوند.

در هشت سال گذشته، همه دیدند که چه فضایی در دانشگاه‌ها ایجاد شد؛ فضایی که جنبش دانشجویی را دچار رخوت و یأس کرد. وضعیت جنبش دانشجویی و تشکل‌ها را در طول یکسال و اندی روی کارآمدن دولت یازدهم چطور ارزیابی می‌کنید؟ نگاه دولت به این حوزه چیست؟
توسعه فعالیت‌های تشکل‌ها و توجه به تنوع تشکل‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی، سهم عمده‌ای در رویکرد دولت یازدهم به دانشگاه‌ها دارد. دولت کاملا به این اصل قائل است که طیف‌های مختلف و سلیقه‌های متفاوت می‌توانند طبق قوانین و مقررات تشکل‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در دانشگاه فعال باشند و آزادانه و در یک فضای امن و اطمینان‌بخش، افکار و عقاید خود را با دیگران به بحث و گفت‌وگو بگذارند. دولت یازهم معتقد است که باید فضای آزادی اندیشه و بیان در دانشگاه‌ها حاکم باشد. این فضا قطعا در دولت نهم و دهم تا حدی محدود بود؛ یعنی هم تشکل‌ها از نظر نوع سلیقه‌های سیاسی محدود بودند و هم فضای امنیتی در دانشگاه‌ها حاکم بود.

آقای دکتر روحانی بارها اعلام کردند که دانشگاه‌ها باید فارغ از فضاهای امنیتی باشند و فرصت برای توسعه کمی و کیفی تشکل‌های دانشجویی بیشتر فراهم شود. این یکی از برنامه‌ها بوده و تا حدی هم پیشرفته است؛ ولی شکی نیست که باز هم به دلیل بلاتکلیفی وزارت علوم، هنوز برخی سیاست‌های دولت یازدهم در حوزه تشکل‌های دانشجویی آنطور که باید و شاید پیش نرفته است.

در واقع، بلاتکلیفی وزارت علوم به بلایی تبدیل شد که بر سر سیاست‌های دولت یازدهم در دانشگاه‌ها آمد. سرپرست‌های وزارتخانه و وزرایی که مورد نقد قرار گرفتند، عملا بخش زیادی از وقت‌شان به اقناع مجلس و بحث‌های روزمره گذشت. حالا استقرار آقای دکتر فرهادی و همراهی مجلس، چشم‌ها به ایشان متوجه است تا سیاست‌های دولت یازدهم را جدی‌تر و با سرعت بیشتری دنبال کند.

برخی سعی دارند این باور را منتقل کنند که دکتر فرهادی عملا نمی‌تواند همراه دولت باشد و دست ایشان به دلیل نوع رفتار مجلس، بسیار بسته است؟
من اینطور فکر نمی‌کنم. در واقع با شناختی که از آقای دکتر فرهادی دارم، به انتخاب دکتر روحانی بسیار خوشبین هستم و باور دارم که آقای فرهادی می‌تواند وزارت علوم دولت یازدهم را به خوبی مدیریت کند.

با توجه به نوع رفتار مجلس با دکتر فرجی دانا و مباحثی که در روز استیضاح و حواشی آن مطرح کردند، به نظرتان، آقای فرهادی تا چد می‌تواند راه فرجی دانا را ادامه دهد؟
دکتر روحانی و دکتر جهانگیری بارها اعلام کردند که سیاست‌های دکتر فرجی دانا، سیاست‌های دولت یازدهم است. در مورد دکتر فرهادی هم گفتند که ایشان قطعا سیاست‌های دولت را دنبال خواهد کرد.

به نظر شما چقدر این امکان وجود دارد؟
قطعا آقای فرهادی همانقدر که به همکاری و همراهی مجلس و پشتیبانی دولت نیاز دارد، عزم و اراده خودشان در پیگیری این سیاست‌ها خیلی مؤثر است. طبیعتا اگر این مجموعه با هم باشند به نظر من می‌تواند موفق باشد.

آقای روحانی از پایبندی به عهد خود با جوانان سخن می‌گویند. فکر می‌کنید دانشگاه‌ها در این زمینه چه باوری دارند؟ فضای دانشگاه‌ها چگونه است؟
به نظر من، دانشگاه‌ها در ضمن اینکه احساس می‌کنند هنوز مطالبات‌شان آنطور که باید پاسخ داده نشده، ولی به نظر من با یک نوع صبر و حوصله، مسائل را دنبال می‌کنند و خوشبختانه، دانشگاه‌ها به خوبی موقعیت دولت یازدهم و موانع راه را به خوبی درک می‌کنند. بنابراین می‌بینید که فضای دانشگاه‌ها فضای خیلی آرامی است و هنوز دانشگاهیان خیلی امیدوار هستند. دانشگاه به عزم و اراده آقای دکتر روحانی باور دارد.

صحبت‌های اخیر آقای روحانی در استان گلستان نشان داد که انتخاب آقای دکتر فرهادی کاملا در ادامه سیاست‌های ایشان است. به اعتقاد من دانشگاهیان در دولت یازدهم بسیار امیدوار شدند و با وجودی انتظار تغییر و تحول دارند، می‌فهمند که چرا این تغییر و تحولات کند است. ولی بعد از استقرار آقای دکتر فرهادی که رأی اعتماد بالایی هم گرفته، امیدوار هستند که مطالباتشان با سرعت بیشتری پاسخ داده شود.

سؤال آخر، درباره حضور آقای روحانی در دانشگاه است. انتقادات بسیاری در این زمینه مطرح است که آقای روحانی حتی برای مراسم 16 آذر هم صرفا به یک سخنرانی بسنده می‌کنند. این سؤال در آستانه 16 آذر امسال، پررنگ‌تر هم خواهد بود.
ببینید، دکتر روحانی در همین مدت یکسال و اندی، چند مورد در دانشگاه‌ها حضور پیدا کردند و سخنرانی هم داشتند. ولی باید این واقعیت را درک کنیم که دولت ایشان میراث‌دار مشکلات و موانعی است که در اثر عملکرد دولت نهم و دهم به وجود آمده است؛ از جمله موضوع مذاکرات هسته‌ای و مباحث سیاست خارجی. بر این اساس، تقریبا همه درک می‌کنند که اکنون اولویت‌های دولت آقای روحانی، بحث سیاست خارجی و حل پرونده هسته‌ای‌ست که به نظر من پیشرفت خیلی خوبی هم داشتند و شاهد دستاوردهای خیلی خوبی در این زمینه بوده‌ایم.

مورد دیگر که یکی از اقدامات مؤثر این دولت است، مقابله با بحث تورم بوده که واقعا در اواخر دولت دهم وضعیت نگران‌کننده‌ای را برای کشور رقم زد. تصورم این است که آقای دکتر روحانی درباره کارهایشان اولویت‌بندی دارند و بحث سیاست خارجی، بحث هسته‌ای و مسائل اقتصادی برایشان حالت فوریتی دارد. به نظرم دانشگاهیان اگر انتظار دارند رئیس جمهور بیشتر در دانشگاه حضور داشته و وقت بیشتری را به حضور در دانشگاه اختصاص دهند، قطعا باید فرصت بیشتری به رئیس جمهور بدهند تا دکتر روحانی بتواند اولویت‌های خود را پشت سر بگذارد و بتواند با یک آرامش و دقت بیشتری با دانشجویان به بحث و گفت‌وگو بنشینند.