بهار نیوز - امیدواري معین به دوران ثبات در دانشگاه‌ها

گروه سیاسی: وزیر علوم در دولت های سازندگی و اصلاحات روز 16 آذر (روز دانشجو) را نماد زنده بودن دانشگاه ها دانست و گفت: امیدوارم پس از 1.5 سال که آموزش عالی و دانشگاه ها با بحران مدیریتی مواجه بود، دوران ثبات ، انسجام اجتماعی و سیاسی دانشگاه، استادان و دانشجویان را شاهد باشیم.

احمد قندچی، مهدی شریعت رضوی و مصطفی بزرگ نیا سه تن از دانشجویان دانشکده فنی دانشگاه تهران بودند که در 16 آذر 1332 توسط نیروهای رژیم شاه به شهادت رسیدند. در این روز برای اولین بار از زمان کودتای 28 مرداد، ریچارد نیکسون معاون وقت رییس جمهوری آمریکا به تهران سفر کرده بود و همچنین ایران و انگلیس روابط خود را از سر گرفته بودند.

به مناسبت این روز با دکتر مصطفی معین یکی از شناخته شده ترین چهره های علمی، سیاسی و اجتماعی کشور گفت و گویی تفصیلی داشتیم. وی متولد 11 فروردین 1330 و استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی تهران است. این سیاستمدار اصلاح طلب طی سال های ‎1368-1372 در دولت اول آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی و سال های ‎1376-1382 در 2 دولت سیدمحمد خاتمی و در مجموع به مدت 10 سال عهده دار مقام وزارت علوم بوده است. معین همچنین در سال 1384 و در نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، نامزد اصلاح طلبان پیشرو در انتخابات بود.

وزیر اسبق علوم سابقه 20 ساله عضویت حقیقی و حقوقی در شورای عالی انقلاب فرهنگی، سه دوره نمایندگی مجلس از حوزه های شیراز، تهران و اصفهان در اولین ، سومین و پنجمین دوره مجلس شورای اسلامی و ریاست انجمن آسم و آلرژی ایران، کرسی یونسکو در آموزش سلامت و تدریس در دانشگاه را در کارنامه خود دارد. در آستانه شانزدهم آذر و روز دانشجو پذیرای ما در منزلش شد تا به سوالات بی شمارمان درباره آموزش عالی پاسخ دهد.

آقای دکتر! روز 16 آذر نماد بسیاری از مسائل از جمله پویایی و نشاط دانشگاه ها و دانشجویان، استکبار ستیزی و همچنین اعتراض به کودتای ننگین 28 مرداد است. این روز برای شما نماد چه چیزی است و چه خاطراتی از آن دارید؟
زمانی که 16 آذر اتفاق افتاد، تنها 2 سال داشتم و طبیعتا از آن دوران خاطره ای ندارم! اما برای پاسخ به سوال شما به دوران دانشجویی خودم بازمی گردم که در انجمن اسلامی فعال بودیم. از همان ماه های ابتدای سال تحصیلی که دانشگاه ها فعالیت خود را آغاز می کردند، نوعی خیزش، بی تابی و جوشش در میان دانشجویان وجود داشت و هر روز که به 16 آذر نزدیک تر می شدیم، این حس بیشتر می شد.

این احساس را می توان از نوع تحرک و مسوولیت پذیری جنبش دانشجویی دانست. جوشش و بی تابی ما در دانشگاه تبدیل به تظاهرات ضد استبدادی و ضد شاهی می شد و در نهایت به بیرون از دانشگاه نیز سرایت می کرد. 16 آذر همواره برای من خاطره بوده است. تظاهرات و اعتراضات باعث می شد تا جنبش دانشجویی زنده بماند. در آن زمان حتی در برخی موارد بین دانشجویان مسلمان و چپ ها اصطکاک پیش می آمد ولی شعار اصلی و مشترک همه گروه ها «اتحاد، مبارزه و پیروزی» بود.

جمع های دانشجویی با همین شعار شکل می گرفت و کم کم به تظاهرات تبدیل می شد. در روز 16 آذر خیلی مواقع تظاهرات به بیرون از دانشگاه و درگیری با گارد دانشگاه یا پلیس و نیروهای امنیتی می انجامید و کلاس های درس تعطیل می شد. بعد از انقلاب اما همه چیز تغییر کرد. به دلیل آنکه مردم انقلاب کرده بودند، کل ساختار و نظام ارزش گذاری و فضای اجتماعی و دانشگاهی دگرگون شده بود.

16 آذر بعد از انقلاب اسلامی چگونه روز دانشجو نام گذاری شد؟
از آنجایی که روز 16 آذر یک روز مهم ملی و دانشگاهی بود، در سال 1368 و در دوره اول وزارتم، به عنوان وزیر فرهنگ و آموزش عالی پیشنهاد نام گذاری روز 16 آذر به عنوان روز دانشجو را به شورای عالی انقلاب فرهنگی دادم. قصدم از این پیشنهاد آن بود تا این روز به عنوان روز دانشجو تثبیت و ماندگار شود.

آیا قبل از اینکه پیشنهاد نام گذاری این روز را در شورای عالی انقلاب فرهنگی بدهید در دولت با آیت الله هاشمی به عنوان رییس جمهور مشورت کرده بودید؟
آقای هاشمی به عنوان رییس جمهوری ، رییس شورای عالی انقلاب فرهنگی هم بودند. ایشان دیدگاه های من را می دانست و لازم نبود تا از قبل با ایشان موارد را بررسی می کردم. می دانستم که آقای هاشمی از این پیشنهاد من استقبال خواهند کرد. وقتی این پیشنهاد را مطرح کردم، در شورا مورد بحث قرار گرفت و در نهایت در تقویم کشور گنجانده شد. رسمیت یافتن و پررنگ شدن این روز آثار خود را داشته و از بسیاری از مشکلات و بد فهمی یا سوءاستفاده ها نیزجلوگیری کرده است.

باید توجه داشته باشید که در رژیم شاه اجازه هیچ کاری در روز 16 آذر داده نمی شد و بعد از انقلاب نیز گروه های مارکسیستی و چپ قصد داشتند این روز را به نام خود مصادره کنند ولی سه دانشجوی شهید شده، متعلق به نهضت دانشجویی کشور بودند. در دوره وزارتم در زمان دولت آقای هاشمی، به دلیل آنکه تازه جنگ تحمیلی تمام شده بود، فعالیت های سیاسی و اجتماعی دانشجویی و حاشیه های آن کمتر بود اما در دوره دولت آقای خاتمی به دلیل خیزش اجتماعی دوم خرداد، دانشگاه ها از نشاط و تحرک بالایی برخوردار بودند. 16 آذر در سالهای پس از انقلاب همیشه با شکوه برگزار شده است.

از نظر من 16 آذر نماد زنده بودن دانشگاه است. دانشگاهی که نمی تواند دربرابر زور و تحقیر بی تفاوت باشد. اکنون نیز دانشگاه و جنبش دانشجویی بنا به سرشت طبیعی خود آرمان خواه، حقیقت طلب، ارزشمدار، زنده و پرنشاط است. به نظر من هر اندازه دانشگاه های ما از نشاط، تحرک و پویایی بیشتری برخودار باشند نشان می دهد که فضای جامعه ما هم زنده تر است زیرا جامعه و دانشگاه با هم ارتباط فعال،دو سویه و متقابل دارند.

روز 16 آذر را باید همواره تحلیل و تجلیل کرد. دانشجویان در شرایطی دست به اعتراض زدند که تنها 3.5 ماه از کودتای نظامی 28 مرداد گذشته بود. جنبش دانشجویی به دلیل آنکه آمریکا از حامیان و طراحان اصلی کودتای 28 مرداد بود در اعتراض به سفر ریچارد نیکسون معاون وقت رییس جمهور آمریکا به خیابان ها ریختند و با یورش نیروهای مسلح رژیم شاه به داخل دانشگاه سه تن از آنها شهید شدند. 16 آذر نه تنها حماسه دانشجویی بلکه حماسه دانشگاهی و ملی است و باید از آن پاسداری شود. سعی کردم در دوران مسوولیتم همه ساله پیام داده و در مراسم 16 آذر چه در تهران و چه شهرستان ها حضور پیدا کرده و سخنرانی کنم و حتما جلسات مفصل پرسش و پاسخ در همه زمینه ها با دانشجویان داشته باشم.

آیا امسال در مراسم روز 16 آذر شرکت خواهید کرد؟ آیا از شما برای سخنرانی دعوتی شده است؟
برای روز دانشجوی امسال بسیاری از دانشگاه ها مانند دانشگاه های اصفهان، شیراز، زنجان، سهند تبریز، مشهد، علامه طباطبایی، دانشگاه تهران و .. دعوت کرده اند. بعضی از دانشگاه ها دیر دعوت کردند و من هم خیلی گرفتار هستم و هنوز جواب قاطع نداده ام تا ببینیم که چه می شود. ممکن است در یکی از دانشگاه ها حضور یابم. انتظار از بنده زیاد دارند. می گویند خودت هم استاد دانشگاه تهران هستی، سال قبل هم همین طور بود. در زمان مسوولیتم، من و همکارانم در دانشگاه ها حضور می یافتیم اما بعد از آن تنها در چند دانشگاه حضور پیدا کرده ام که البته در سال های اخیر نبوده است.

در هرصورت دانشگاه و دانشگاهیان در تحولات دوران معاصر از نهضت ملی شدن نفت تا مبارزات ضد دیکتاتوری و ضد استعماری، پایه ریزی و پیروزی انقلاب اسلامی و نیز دردفاع مقدس و دوره های سازندگی و جنبش اصلاحات و انتخابات ریاست جمهوری در سالهای 88 و 92 نقش تعیین کننده ای داشته اند و دانشجویان در این تحولات نقش پیش تازی را داشته اند.

امروز هم با توجه به شرایط حساسی که پیش روی جامعه ما و کشور قرار دارد، باید این نقش اساسی دانشگاه و دانشجو را شناخت و ارج نهاد، با حسن ظن و حفظ حرمت با نسل جوان و قشر آگاه دانشجو گفتگو کرد و به او اعتماد ورزید. امیدوارم پس از 1.5سال به دلایل غیر منطقی، آموزش عالی و دانشگاه ها با بحران مدیریتی مواجه شدند، دوران ثبات و انسجام، پویایی و شکوفایی علمی، اجتماعی و سیاسی دانشگاه، استادان و دانشجویان را شاهد باشیم.