رییس قوه قضائیه: باید اخلاق را جدی بگیریم

آیت‌الله آملی‌لاریجانی طی سخنانی در دانشگاه علوم قضایی ضمن تسلیت اربعین حسینی به حضور چشمگیر زائرین در کربلا اشاره کرد و گفت: پیام این حضور این است که اسلام و حب اهل بیت نیروی بی‌پایانی است که به مردم ما در مقابله با استکبار و نیروهای سلطه‌طلب در همه جای دنیا نیرو می‌بخشد. وی ادامه داد: این امر به ویژه در مورد کارهای نامعقول گروه‌های تکفیری که برای نابودی اسلام تلاش می‌کنند روز به روز عقلانیت و منطق شیعه را آشکارتر می‌کند.

رییس قوه قضائیه اظهار کرد: دانشگاه علوم قضایی یک سیر تکاملی داشته ولی آنطور که شایسته بوده است نتوانسته‌ایم خدمات لازم برای ارتقای دانشگاه را انجام دهیم که البته عمده مشکلات در این زمینه مباحث مالی بوده است، ولی به هر حال می‌توان با تلاش و کوشش وضع را بهتر کرد. وی با اشاره به بخش تحول ساختاری در قوه قضائیه، گفت: همه ما باید فهم مشترکی از تحولات داشته باشیم و همچنین باید مسیر و امکانات موجود برای تحول را بشناسیم.

وی گفت: تحول در قوه قضائیه در بسترهای کاملاً متفاوتی از جمله در فهم و اندیشه، ساختارها و مدیریت‌های اجرایی می‌تواند انجام گیرد و اگر ما همه امکانات را داشته باشیم، ولی تحول در برنامه نباشد از قافله عقب می‌مانیم. آملی‌لاریجانی با اشاره به اهمیت تحول اخلاقی، گفت: اخلاق در روزگار ما مساله‌ای اساسی است و در همه جا از جمله در قوه قضائیه، حوزه سیاست و حوزه اجرا نقش اساسی دارد. وی با بیان این‌که در دنیایی که زیاده‌خواهی از اوصاف بارز آن است یک سقوط و هبوط اخلاقی را احساس می‌کنیم، گفت: افتضاح اخیر در آمریکا و گزارش سنا مبنی بر انجام شکنجه توسط سیا یک هبوط اخلاقی است، البته ما از این موارد از آمریکا زیاد سراغ داریم. چنانچه در جریان حمله به عراق صدها هزار انسان را از بین بردند.

وی با اشاره به تبرئه شدن پلیسی که یک سیاه‌پوست را در خیابان مورد ضرب و شتم قرار داده بود، گفت: بر اساس آمار در آمریکا هر روز یک سیاه‌پوست کشته می‌شود. البته ممکن است برخی از این موارد به موجب قانون مشکلی نداشته باشد اما این چه دادگاهی است که آن پلیس را تبرئه کرد؟ وی گفت: ما باید اخلاق را جدی بگیریم و بعثت پیامبر (ص) نیز برای مکارم اخلاق بوده است. اگر بدانیم حقیقت انسان چیست آن وقت برای ما مهم است که چگونه زندگی می‌کنیم. انسان در یک مسیر بی‌پایان در حال حرکت است و از عوالمی به عوالمی دیگر می‌رود و اعمال انسان در این عوالم حاضر هستند. اگر این تصویر را بپذیریم آن وقت برای ما مهم است که چگونه زندگی می‌کنیم.

آملی‌لاریجانی اظهار کرد: قاضی وقتی به اخلاق توجه کرد اخلاق در علم او نیز دخالت می‌کند. اخلاق در شناخت عدالت هم موثر است. اخلاق در رأی عادلانه هم دخیل است و در رفتار قاضی با مراجعین نیز تأثیر دارد. وی گفت: یک بحث وجود دارد مبنی بر این‌که وقتی اهمیت اخلاق را در همه ساحت‌ها قبول کردیم، نقش دولت‌ها و قوانین جزایی در رابطه با اخلاقیات چیست؟ مسأله این است که آیا امور اخلاقی را می‌توان از طریق قانون‌گذاری الزام‌آور کرد؟

وی با اشاره به طرح مباحثی در کشورهای غربی از جمله انگلیس درباره الزام‌آور بودن اخلاقیات، گفت: نگاه ما به انسان و به عالم تأثیر بسیار مهمی در سرنوشت این مباحث دارد. برخی ادعا کرده‌اند که باید اضرار به غیر را دلیلی برای جعل قوانین قضایی بدانیم اما فراتر نه، البته این یک نگاه دگماتیک است. آملی لاریجانی افزود: اشکال این است که باید پرسید اضرار به دیگران یعنی چه؟ باید گفت شما قتل و دزدی را اضرار می‌دانید اما آیا آسیب رساندن به روح اضرار نیست؟ وی با بیان این‌که تعریف از انسان تأثیر بسیار مهمی در این مباحث دارد، گفت: حتی در چارچوب لیبرالیسم که ادعا می‌کند اضرار فقط معیار جعل قانون در اخلاقیات است، اگر نگاه ما دینی و معرفتی باشد ما در امور اخلاقی می‌توانیم جعل مجازات داشته باشیم.