قیمت «ساز»، معادل قیمت خانه!

سال‌هاست اجرای قطعات موسیقی، برگزاری کلاس‌های موسیقی و برخی فعالیت‌های دیگر در زمینه‌ موسیقی در ایران با موانع و محدودیت‌هایی رو‌به‌رو شده‌اند. در این زمینه مثال‌های متعددی می‌توان ذکر کرد؛ از لغو گاه و بی‌گاه کنسرت‌های خواننده‌های مجاز - که به شکل سنتی مرسوم است - گرفته تا تعطیلی ناگهانی کلاس‌های موسیقی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران که چندی پیش اتفاق افتاد.

رسانه‌ ملی نیز رابطه‌ خوبی با موسیقی ندارد. از نبود امکان خواننده‌های مختلف مجاز برای حضور در تلویزیون داخلی و تبلیغات برای برگزاری کنسرت‌هایشان که بگذریم، سال‌هاست نمایش دادن ساز در رسانه‌ ملی ممنوع است و ایرانیان نمی‌توانند از طریق شبکه‌های مجاز تلویزیونی، انواع ساز و به تبع آن انواع موسیقی را بشناسند.

با وجود همه‌ این محدودیت‌ها در شناخت و موانع در فعالیت‌های موسیقایی در ایران، گشتی در بازارهای ساز تهران نشان می‌دهد کسانی در ایران زندگی می‌کنند که 200 میلیون تومان هم به یک ساز پول می‌دهند! نهران چند بازار ساز دارد؛ یکی از این بازارها، حد فاصل خیابان حافظ و میرزا کوچک‌خان قرار دارد.در این بازار همه نوع ساز فروخته می‌شود؛ از انواع سازدهنی و نی گرفته تا پیانوهای دیجیتال و آگوستیک و در قریب به اتفاق این مغازه‌ها نیز همه نوع ساز فروخته می‌شود و هیچ‌کدام به صورت اختصاصی مثلاً به گیتار، ویولن یا پیانو اختصاص ندارد.

سازی برای فقرا، سازی برای پولدارها!
بطورکلی ساز متعلق به طبقه‌ خاصی نیست. ولی عموماً سازهای مختلف را بسته به قیمتشان به طبقه‌ خاصی متعلق می‌دانند. مثلاً سازدهنی و نی را متعلق به طبقه‌ کم‌درآمد جامعه و پیانو را ساز ثروتمندان تلقی می‌کنند.

گشتی در بازار ساز نیز نشان می‌دهد که این باور چندان هم دور از واقعیت نیست، چون اگر در این بازار بشود سازدهنی 40 هزار تومانی پیدا کرد، قیمت پیانوی آکوستیک کمتر از هفت میلیون تومان نیست. از سوی دیگر نیز گفته می‌شود در تهران نوعی از پیانو که به پیانوی بوستن معروف است، از آمریکا وارد و با قیمت 200 میلیون تومان فروخته می‌شود.

ساز دهنی از 40 هزار تا 450 هزار تومان
سازدهنی در این بازار از 40 هزار تومان تا 450 هزار تومان قیمت دارد. این ساز که به نظر ارزان‌ترین ساز این بازار به نظر می‌آید، ظاهراً جزو پر مخاطب‌ترین آنها نیز هست. دف نیز انواع مختلفی دارد و بطورکلی ساز ارزان‌قیمتی به حساب می‌آید. در این بازار ارزان‌ترین نوع آن، با طلق تهیه شده و 40 هزار تومان قیمت دارد و گران‌ترین آن از پوست حیوان تهیه شده - گاه از ترکیب چند پوست حیوان - تا 800 هزار و 50 هزار تومان قیمت دارد.

ویولن را هم نمی‌توان ساز گرانی دانست؛ پرس و جو از این بازار نشان می‌دهد که با 350 هزار تومان نیز می‌توان یک ویولن خرید. هرچند که فروشندگان این بازار می‌گویند برای داشتن یک ویولن قابل قبول که تا مدت‌ها کار کند، باید حدود دو میلیون تومان هزینه کرد. یکی از فروشندگان این بازار می‌گوید سقف قیمت ویولن‌ در ایران به بیش از 20 میلیون تومان می‌رسد.

تارهای 12 میلیون تومانی
تار ایرانی هم یکی از سازهای رایج در این بازار است که عموماً قیمتش از 250 هزار تومان تا 2.5 میلیون تومان است. هر چند که گفته می‌شود در ایران تارهای 12 میلیون تومانی هم خرید و فروش می‌شوند.

گیتار نیز ساز گرانی نیست، یا حداقل می‌توان آن را با قیمت مناسبی هم خرید. گفته می‌شود قیمت آن در طیفی از 450 هزار تومان تا هشت میلیون و 500 هزار تومان قرار دارد. البته قیمت انواع گیتار نیز در بازار متفاوت است و گیتارهای الکتریکی عموماً قیمتی بالاتر از گیتارهای کلاسیک دارد.

کیبورد 9 میلیون تومانی
کیبورد نیز قیمت‌های متفاوتی دارد. قیمت‌های کیبوردهای این بازار ولی از 800 هزار تومان آغاز شده و به 9 میلیون تومان می‌رسد. در میان همه‌ این سازها ولی از پیانو می‌توان با قطعیت به عنوان یک ساز گران‌قیمت یاد کرد. این ساز ایتالیایی‌تبار در دو نوع دیجیتال و آکوستیک در بازار وجود دارد که قیمت‌های گروه دیجیتال با فاصله‌ زیادی کمتر از قیمت‌های پیانوهای آکوستیک است. البته به نظر می‌رسد همان پیانوهای دیجیتال نیز کمتر از پنج میلیون تومان قیمت ندارند و قیمت‌ پیانوهای آکوستیک در این بازار از 12 میلیون تومان آغاز می‌شود و تا 80 میلیون تومان می‌رسد. یکی از فروشندگان پیانو می‌گوید: برای خریدن یک پیانوی آکوستیک مناسب که کیفیت صدای قابل قبولی داشته باشد و از طرفی هم بتوان سال‌ها با آن تمرین کرد، باید حدود 25 میلیون تومان هزینه کنید.

قیمت را چه چیزی تعیین می‌کند؟
فروشندگان می‌گویند بسته به نوع ساز، قوت لوازمی که کیفیت صدا را بالا می‌برد در قیمت آن تأثیرگذار است و این موارد از سازی به ساز دیگر متفاوت است. مثلاً در نوع دف، طلق یا پوست بودن دف در قیمت آن تأثیر دارد و قیمت پیانو نیز بسته به کیفیت صدا، سال ساخت، اینکه ساخت کدام کشور باشد و چند سال داشته باشد، متفاوت است. در این بازار سقف قیمت پیانو به 80 میلیون تومان می‌رسد ولی فروشندگان این بازار می‌گویند در فروشگاهی در خیابان دزاشیب تهران قیمت برخی انواع پیانو که از بوستون آمریکا وارد می‌شود و به پیانوی بوستون معروف است به 200 میلیون تومان می‌رسد.

ولی بطورکلی در اغلب سازها، دست‌ساز بودن و همچنین قدمت آنها از مزایای ساز و در نتیجه عامل گران شدن آن به حساب می‌آید. در دنیا سازهایی وجود دارند که به دلیل قدمت گاه چند صدساله خود ارزش‌های خاصی دارند.

پر طرفدارترین ساز کدام است؟
یکی از سازفروشان می‌گوید بسته به قیمت ساز، تعداد مخاطبان آن هم متفاوت است. او تاکید می‌کند: قدرت خرید مردم در انتخابشان تأثیرگذار است و در نتیجه سازهایی مانند سازدهنی، پر فروش‌ترین ساز بازار و سازهایی مانند پیانو ‌مخاطب اندکی دارند. یکی از فروشندگان نیز می‌گوید: گیتار و تار جزو سازهای پرفروش من است. البته تا چند سال گذشته فروش گیتار خیلی بیشتر بود، چون به دنبال آمدن موجی از گروهای موسیقی پاپ در ایران و محبوب شدن نوازندگان آنها، یک علاقه‌ عمومی به گیتار فوران شد که البته اکنون کمی فروکش کرده با این همه هنوز این ساز، در دسته‌ سازهای محبوب است.

رقص سازهای چینی‌ در بازار تهران
در این بازار نیز مثل اغلب بازارهای ایران، محصولات چینی یکه‌تازند. به جز تار که اصالتاً ایرانی است و در ایران تهیه می‌شود، به نظر می‌رسد که عمده سازهای این بازار چینی هستند؛ از سازدهنی تا پیانو. اغلب فروشندگانشان با افتخار می‌گویند محصول ما چینی است و از چینی بودن محصول خود نیز دفاع می‌کنند. البته در بیشتر مواقع آنها ادعا می‌کنند که قطعات برخی سازها به کشورهایی مانند آلمان و ایتالیا تعلق دارد ولی میکس قطعات در چین انجام شده است.

یکی از فروشنده‌های پیانو می‌گوید: پیانو ساز گرانی است. با این قیمت دلار و وضعیت گمرک، پیانوهای کشورهای اروپایی با قیمت‌های بسیار بالا به فروشگا‌ه‌ها می‌رسد و آن وقت نیز خریدار نخواهند داشت. او می‌افزاید: اکنون علاوه بر پیانوی چینی، پیانوی ژاپنی نیز در این بازار عرضه می‌شود ولی قیمت آن بالاست و عموم خریداران پیانو مشتریان رنج‌ قیمتی پیانوهای چینی هستند.

این فروشنده می‌گوید: مدتی از روسیه نیز به ایران پیانو وارد می‌شد که آنها نیز پیانوهای خوبی بودند ولی اکنون واردات پیانو به ایران متوقف شده است. او توضیح می‌دهد: سال‌ها روسیه به جای صادرات محصولاتی مانند سیب‌زمینی از ایران به ایران پیانو وارد می‌کرد ولی اکنون صادرات سیب‌زمینی و واردات پیانوی روسی متوقف شده است.

تقلب در پیانو!
یکی از فروشندگان می‌گوید: در این بازار اغلب جنس چینی فروخته می‌شود و بیشتر کسانی که ادعا می‌کنند محصولاتشان متعلق به آلمان و ایتالیاست، تقلب می‌کنند. او بیشترین نوع تقلب را مربوط به ساز پیانو می‌داند و می‌گوید: نوعی تقلب رایج در این بازار این است که پیانوهای دست دوم با قاب و پایه‌ ژاپنی و قطعات چینی فروخته شوند. برای تشخیص این موضوع نیاز به کارشناس است که بتواند قطعات را به خوبی بررسی کرده و اصالت آن را تشخیص دهد. این فروشنده همچنین بیان می‌کند: در موارد زیادی نیز روی هزینه‌ پایه‌ پیانو تقلب شده و بر سر مخاطب نابلد کلاه می‌رود.