از حذف بنزین آلوده تا جایگزینی سوخت پاک

این وقایع و بسیاری از چالش های زیست محیطی دیگر از جمله دلایلی بود تا دولت یازدهم رویکرد تولید و عرضه سوخت پاک را در فهرست اولویت های اجرایی سال 93 قرار دهد. نخستین اقدام در این مسیر حذف سوخت پتروشیمی از گردونه توزیع بود. آلودگی هوا یکی از معضلات اصلی کشورها است که ایران نیز از آن مستثنی نیست، صنعتی شدن کشورها از یک سو زندگی راحتی را برای انسان ها به ارمغان آورد اما از سوی دیگر آثار زیانباری بر محیط زیست که یکی از مولفه های اصلی برای زندگی انسان است، به جای گذاشته است.

آلودگی هوا یکی از این پیامدهایی است که بیشتر کلان شهرهای دنیا از جمله ایران را درگیر کرده است، بر این اساس سه سال پیش سازمان بهداشت جهانی ایران را هشتمین کشور آلوده جهان و اهواز را آلوده ترین شهر جهان نامیده است. آلودگی هوا در بین 10 خطری که سلامت بشر را در سطح جهانی تهدید می کند قرار گرفته و سازمان بهداشت جهانی آلودگی هوا را با سالانه هفت میلیون مورد مرگ مرتبط می داند.

از این میان 3.7 میلیون مرگ به علت آلودگی هوای بیرون خانه و مابقی به علت آلودگی هوای داخل خانه ها جان خود را از دست می دهند. مهمترین بیماری های ناشی از آلودگی هوا مانند سکته مغزی 40 درصد، بیماری های عروق قلب (ایسکمیک) 40 درصد، بیماری های انسدادی مزمن ریوی 11درصد، سرطان ریه 6 درصد و عفونت های حاد تحتانی دستگاه تنفسی کودکان چهار درصد است.

سازمان بهداشت جهانی آلودگی هوا را مهمترین عامل محیطی مرگ در جهان دانسته و چهار شهر ایران را از جمله اهواز در میان 10 شهر آلوده جهان قرار داده است. در سال های اخیر این آلودگی شدت گرفته و تهران در سال 90 ، 215 روز و در سال 91 و 92 حدود 200 روز هوای ناسالم داشته است که این میزان در بسیاری موارد خسارات جبران ناپذیری بر زوایای مختلف زندگی انسان وارد می کند.

همچنین بر اساس آخرین اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران ، تا 13 اسفند سال 93 تهران 14 روز پاک، 227 روز سالم و 108 روز ناسالم داشته است در حالی که سال 92 در مدت مشابه 3 روز پاک، 193 روز سالم و 153 روز ناسالم بوده است. بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس؛ آخرین برآورد بانک جهانی در سال 2005 نشان می دهد که خسارات سالانه آلودگی هوا در ایران 14هزار و 420 میلیارد ریال معادل 1.6 درصد تولید ناخالص داخلی است و خسارت مرگ و میر ناشی از آلودگی هوای شهری سالانه 640 میلیون دلار معادل 5 هزار و 100میلیارد ریال یعنی 57/0 درصد از تولید ناخالص داخلی است. به اعتقاد کارشناسان موضوع سوخت یکی از اصلی ترین علت آلودگی هوا است و بر این اساس کیفیت پایین بنزین در کشور یکی از دلایل اصلی آلودگی کلان شهرها به ویژه تهران اعلام شد.

* بنزین پتروشیمی علت اصلی آلودگی هوای تهران
بنزین پتروشیمی یکی از چالش های زیست محیطی بود که حذف آن از چرخه تولید و مصرف درسازمان محیط زیست مطرح و با جدیت پیگیری شد. در این راستا حذف این بنزین آلاینده از گردونه توزیع و مصرف به عنوان یکی از مهمترین اقدامات اجرایی دولت مطرح شد. در دولت قبل به علت وجود تحریم ها و جبران کمبود بنزین مورد نیاز کشور، بنزین پتروشیمی در داخل تولید و وارد چرخه مصرف شد، در این بنزین برخی افزودنی ها مانند بنزن و برخی آروماتیک ها وجود داشت که سرطان زا بودن این گونه مواد از سوی مراجع ذیصلاح بین المللی مانند سازمان بهداشت جهانی تایید شده است.

بنابر استاندارد تعریف شده برای بنزین، میزان بنزن و آروماتیک ها باید به ترتیب زیر 1 و 37 درصد باشد که در بنزین پتروشیمی میزان بنزن تا 6 درصد و گاهی نیز بیشتر دیده می شد ، بر این اساس سازمان حفاظت محیط زیست در دولت یازدهم اولین اقدام خود را برحذف بنزین پتروشیمی از چرخه مصرف برنامه ریزی کرد و با پستی و بلندی ها زیاد در نهایت موفق به حذف این سوخت خطرناک از چرخه شد.

سعید متصدی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه به ایرنا گفت: تولید بنزین پتروشیمی از ابتدای سالجاری در کشور متوقف شد و برای جبران کمبود ناشی از حذف این بنزین، دولت مجوز وارد کردن روزانه 10 میلیون لیتر بنزین را به وزارت نفت داد. وی افزود: بنزین پتروشیمی بنزینی است که حاوی برخی حلال هاست که انتشار آن در هوا موجب بروز انواع بیماری ها از جمله سرطان می شود زیرا میزان بنزن و آروماتیک در این نوع سوخت بسیار بالاتر از حد استاندارد است.

وی ادامه داد: استاندارد میزان بنزن و آروماتیک در بنزین به ترتیب 1 و 37 درصد است در حالی که بنزن در بنزین پتروشیمی 6 تا 7 درصد و آروماتیک بسیار بالاتر از استاندارد بود که خوشبختانه اکنون میزان بنزن در بنزین های توزیعی زیر 1 درصد و آروماتیک ها استاندارد شده است. میزان بنزن بنزین تولیدی در برخی از نقاط شهر تهران در سال 89، 805 PPB بوده که اکنون به میزان قابل ملاحظه ای کاهش یافته است. متصدی گفت: اکنون در کلان شهرهای تهران، کرج، اراک، تبریز، اصفهان، مشهد و شیراز بنزین با استاندارد یورو 4 توزیع می شود.

*** توزیع گازوییل با 157 قسمت گوگرد در میلیون
گازوییل نیز یکی از سوخت های آلاینده در کلان شهرها از جمله تهران است که استاندارد کردن این سوخت نیز از برنامه های اصلی سازمان محیط زیست اعلام شد که به گفته مسوولان این سازمان این اقدام نیز در مسیر خوبی قرار دارد. متصدی در این زمینه گفت: با تلاش بسیار موفق به استاندارد شدن این سوخت در کشور شدیم. اکنون گازوییل تولیدی بسیار پاکتر از تولیدات گذشته می باشد و موجب کاهش آلودگی در شهرهای بزرگ از جمله تهران شده است زیرا قبلا گازوییل با 7 هزار قسمت در میلیون گوگرد تولید می شد اما اکنون با 157 قسمت گوگرد در میلیون تولید و توزیع می شود.