بهار نیوز - سفر به زادگاه باباطاهر و سرزمین غارها

گروه گردشگری: همدان شهر باباطاهر، ابوعلی سینا ،آرامگاه عارف قزوینی و بسیاری دیگر از مشاهیر و تاریخ کهن ایران زمین است . شهری که گذراندن وقت در آن لذت های فراوان و اطلاعات بیشماری را به شما می دهد.

هَمِدان[HAMEDAN] یکی از شهرهای غربی و کوهستانی ایران می‌باشد که در استان همدان و در دامنه رشته کوه الوند واقع شده‌است. همدان یکی از شهرهای تاریخی-فرهنگی و توریستی ایران به شمار می‌رود.این شهر در سیصد و شصت کیلومتری جنوب غربی تهران، در ارتفاع 1800 متری از سطح دریا قرار دارد. جمعیت این شهر طبق سرشماری سال 1385 مرکز آمار ایران برابر با 479,440 نفر بوده‌است. شهر همدان مرکز شهرستان همدان و نیز مرکز استان همدان است.

جایگاه تاریخی همدان:
همدان، اولین پایتخت نخستین شاهنشاهی در ایران در 2700 تا 2550 سال پیش بوده‌است. این شهر را نخستین شاه ماد بنیان نهاد و آن را در زبان ایرانیان دوران مادها هگمتانه به معنی جای گرد آمدگان نامیدند. همدان پایتخت تابستانی شاهان هخامنشی و اشکانی نیز بوده‌است. نام هگمتانه به مرور زمان در دوران ساسانیان به اَهمتان/ اَهمدان و سپس به همدان دگرگون شده‌است. آثار مکشوفه از محوطه باستانی هگمتانه و نیز کتیبه‌های گنج نامه آثاری از آن زمان می‌باشند. آثار تاریخی، فرهنگی متعدد موجود در همدان، موجب شد تا در جلسه مورخ 1370/2/2 شورای عالی شهرسازی و معماری کشور، همدان به عنوان یکی از شش شهر تاریخی، فرهنگی کشور شناخته شود، همچنین در سال 1385 مجلس شورای اسلامی در مصوبه‌ای همدان را پایتخت تاریخ و تمدن ایران اعلام کرد.

همچنین کاوش‌های باستان‌شناسی انجام شده در تپه گیان نهاوند و وجود تپه باستانی باباکمال و مهاجرت حَیَقّوق پیامبر به تویسرکان، (حدود 700 سال قبل از میلاد مسیح) نیز حاکی از قدمت این دو شهر می‌باشد. شیر سنگی همدان را اکثر باستانشناسان و مورخین غیر ایرانی یادگار دوران مادها می‌دانند و باستانشناسان داخلی به تازگی آنرا به دوران اشکانی منسوب می‌کنند. مهاجرت‌های اقوام آریایی‌نژاد ماد از حدود 3500 سال پیش به منطقه غرب ایران و محدوده فعلی استان همدان به تدریج منجر به شکل گیری نخستین حکومت فراگیر به مرکزیت هگمتانه (همدان) در فلات قاره ایران گشت و این حکومت در 650 پیش از میلاد در اوج اقتدار خود ضمن چیرگی بر بزرگ‌ترین قدرت سیاسی و نظامی آن روزگار یعنی دولت آشور قلمرو خود ار از شرق به آسیای میانه و در غرب به آسیای کوچک گسترش داد. بر اساس نوشته‌های هرودوت مورخ یونانی بدستور دیااکو نخستین پادشاه ماد در هگمتانه (همدان) پایتخت آنان استحکامات عظیمی شامل 7 دژ تو در تو و کاخ‌های شاهی برپا شد.

بیشتر پژوهندگان علوم تاریخ و باستان‌شناسی بر این باورند که تپه و بناهای امروزی هگمتانه در دل شهر همدان، برجای مانده بقایای همین تأسیسات می‌باشند. این تپه طی چندین سال اخیر مورد کاوشهای باستانشناسی قرارگرفته و بناهای بدست آمده و کارگاههای کاوش در معرض دید مردم قرار دارد. همچنین انجام حفاریهای باستان‌شناسی در تپه‌های گودین نزدیک کنگاور در استان کرمانشاه و نوشیجان در ملایر گوشه‌هایی از فرهنگ و تمدن اقوام ماد را در این زمان بر ما آشکار ساخته که از جمله آنها می‌توان به نخستین اشکال خط ونگارش و سکه‌های اولیه و مظاهر فرهنگ دینی و معماری ایرانی اشاره نمود.

از دوره هخامنشیان علاوه بر سنگ نوشته‌های میخی گنجنامه همدان تعداد قابل توجهی اشیاء زرین و سیمین و نیز بقایای کاخهای سنگی بیادگار مانده‌است که علاقمندان می‌توانند از آنها در موزه ملی کشور و موزه تپه هگمتانه بازدید کنند از دوره‌های سلوکی واشکانی در همدان گورستان پارتی و در نهاوند معبدآناهیتا برجای است. شهر همدان در دوره ساسانی یکی از ضرابخانه‌های این حکومت بوده وسکه‌های متعددی از این دوره در دست می‌باشد. شهر نهاوند نیز در این زمان دارای اهمیت ویژه‌ای بود و دژ مستحکمی در آن قرارداشت و یکی از مراکز ایالات اسپهبد نشین هفتگانه این دوره بود.

اعراب در یورش به ایران فتح نهاوند را فتح الفتوح نامیدند و گشودن همدان را به سال 645 میلادی پس از فتح نهاوند بزرگ‌ترین پیروزی خود بر ساسانیان شمرده‌اند. از آثار این دوره می‌توان به غار قلعه جوق در فامنین و بقایای قلعه‌ای در همان محل اشاره کرد.

ازاین دوره پس از اسلام نیز در نقاط مختلف استان یادمانهای متعددی برجای مانده که اهم آنها عبارت‌اند از: بنای بسیار زیبا و ارزشمند گنبد علویان از دوره سلجوقی – برج قربان – بقعه استر ومردخای – بقعه خضر از قرون 7تا9 هجری در همدان امامزده ازناو از دوره سلجوقی در فامنین – امامزاده هود واظهر در رزن و بقعه حبقوق نبی در تویسرکان از قرن هشتم –امامزاده یحیی – امامزاده حسین و امامزاده اسماعیل د ر همدان و نیز کاروانسرای فرسفج و مدرسه علوم دینی شیخ علیخان زنگنه در تویسرکان – آب انبار وسنگ نبشته‌ای معروف به کتیبه آقاجان بلاغی مربوط به بنای یک سد در اسدآباد – یخچال می‌رفتاح در ملایر وحمام حاج آقا تراب در نهاوند ونیز تعدادی پل شامل پل شکسته (خسروآباد)در اسدآباد- پل کوریجان و آبشینه در همدان پل جهان آباد در فامنین – پل فرسفج ومجموعه بازار در تویسرکان و پل زرامین در نهاوند جملگی از دوره صفوی و بازار, مسجد جامع و میدان امام همدان و بازار ملایر از ابنیه مهم بعداز دوره صفوی.

آب و هوا:
آب و هوای همدان سرد است و در فصل زمستان زمین پوشیده از برف می‌شود.تابستان همدان معتدل و زمستان طولانی و سرد و برفی است.همچنین کمترین دمای ثبت شده در شهر همدان 43- درجه‌است که در زمستان سال 1342 ثبت گردیده و از این حیث در ایران رکورد دار است.

شخصیت‌های معروف:
از شاعران، ادیبان و عالمان مشهور استان همدان می‌توان به بزرگانی چون میرزاده عشقی، طاهر همدانی(باباطاهر)، مفتون همدانی و عین القظات اشاره کرد. از هنر مندان معاصر به پرویز پرستویی، هانیه توسلی و مصطفی رحماندوست می‌توان اشاره کرد.

آثار تاریخی، جاهای توریستی و مراکز فرهنگی هنری:
-آرامگاه بوعلی سینا دانشمند و طبیب نامی ایرانی
-آرامگاه باباطاهر
-گنبدو آرامگاه علویان
-آرامگاه استرومردخای
-برج قربان
-تپه باستانی هگمتانه
-کتیبه‌های گنجنامه
-مجسمه شیر سنگی
-بازار کهن همدان
-مسجدجامع همدان
-کلیسای پروتستان
-کلیسای رافاییل
-میدان امام خمینی (ره)
-قلعه دختر(قیزقلعه سی)
-تپه مصلی
-بقعه خضر
-آرامگاه عارف قزوینی
-سرای قلمدانی
-حمام تاریخی قلعه

مراکز گردشگری، چشم‌اندازهای طبیعی:
تپه عباس آباد، آبشار گنجنامه، پیست اسکی تاریک دره، باغهای مصفای دامنه الوند به ویژه درهای عباس آباد و سد اکباتان، پارک مردم و بوستان ارم از نقاط گردشگری و طبیعی همدان هستند.

مکان و آثار باستانی مذهبی:
امامزاده عبدالله، امامزاده یحیی، امامزاده حسین، امامزاده اسماعیل(امامزاده کوه)، امامزاده هادی ابن علی، امامزاده اسماعیل، امامزاده اهل بن علی.مقبره باستانی امامزاده اظهر، مقبره باستانی امامزاده هود.

موزه‌ها و مراکز فرهنگی هنری:
-موزه تاریخ طبیعی همدان
-موزه هگمتانه
-موزه آرامگاه بوعلی

راه‌های همدان:
-راه اصلی تهران – همدان به درازای 341 کیلومتر که از قزوین میگذرد و 200 کیلومتر آن آزادراه و بزرگراه است.
-بزرگراه تهران- همدان که از ساوه میگذرد.
-بزرگراه تهران – کرمانشاه-خسروی که همدان در کیلومتر 375 این مسیر از سوی تهران قرار دارد.
-راه اصلی تهران – سنندج که همدان در 343 کیلومتری این مسیر قرار دارد.
-راه اصلی تهران – کرمانشاه – ایلام که همدان در همین مسیر قرار گرفته‌است
-راه اصلی سنندج – همدان به طول 182 کیلومتر
-راه اصلی تبریز-زنجان – همدان- اهواز به طول 275 کیلومتر
-بزرگراه همدان -ملایر به طول 75 کیلومتر

سوغات همدان:
سفال و سرامیک، چرم و کالای چرمی، فرش، گلیم و جاجیم، انگشت پیچ، سیر تند، شیر شیره، قیسی، مویز، شیره انگور، کماج، حلوا زرده، گردو، مربای پوست پسته.دارتول، باسلق، شیرمال، معجون، مربای گل رز، نان قندی، کاک،

صنایع دستی:
صنایع دستی به ویژه از نظر صنایع چرمسازی , قالیبافی و گلیم بافی و به ویژه با توجه به وجود شهر لالجین به عنوان قطب سفال سازی و سرامیک کشور محسوب می‌شود.

از دیگر صنایع دستی که در همدان فعال است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
منبت کاری روی چوب
معرق کاری روی چوب
مسگری و قلم زنی روی مس
طلا سازی، ملیله نقره، طلا کوبی و نقره کوبی

دانشگاه‌ها:
دانشگاه بوعلی سینا
دانشگاه صنعتی همدان
دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان همدان
دانشگاه آزاد اسلامی همدان
دانشگاه تربیت معلم باهنر
دانشگاه تربیت معلم ابن سینا
دانشگاه پیام نور همدان
دانشگاه جامع علمی کاربردی همدان
دانشکده فنی مفتح همدان
دانشکده فنی جباریان همدان
دانشگاه توسعه و عمران

شهرهای خواهرخوانده:
-شهرهای خواهر همدان: کولاب, تاجیکستان (2004)-پیوند اصلی این دو شهر به علت مقبره میر سید علی همدانی عارف و صوفی زاده شده در همدان می‌باشد که در کولاب دفن گردیده‌است.

تیم‌های ورزشی:
تیم بسکتبال پگاه همدان
تیم فوتبال پاس همدان
تیم کشتی صنایع و معادن همدان
تیم والیبال شهرداری همدان
تیم فوتبال شهرداری همدان

گویش و زبان:
گویش مردم شهر همدان، فارسی پهلوی با لهجه همدانی است. اما در این استان مردم با گویشهای ترکی، کردی و لری نیز وجود دارد. مردم شهر ملایر با لهجه لری-فارسی، شهر بهار به زبان ترکی و فارسی، رزن ترکی- فارسی و شهر اسدآباد به فارسی-کردی گویش می‌نمایند.
تالاب آبشینه
تالاب آبشینه که در 15 کیلومتری شهر همدان قرار دارد، در واقع دریاچه پشت سد آبشینه است که بر روی رودخانه آبشینه احداث شده و تالاب سد آبشینه نیز نامیده می‌شود. این تالاب با مساحت 85 هکتار، از تاریخ 15 بهمن ماه سال 1390 به مدت 5 سال به عنوان منطقه شکار ممنوع معرفی شده است.

این تالاب زیستگاه پرندگانی همچون چنگر، پلیکان، درنا، کشیم بزرگ و کوچک، فلامینگو، چوب پا، نوک خنجری، اگرت بزرگ، حواصیل‌های خاکستری و ارغوانی، سنقر تالابی، گلاریول و پرستو دریایی نوک کاکایی می‌باشد. این پرندگان در فصل بهار از کشورهای آفریقایی به این تالاب مهاجرت می‌کنند و تا اواخر مهر در تالاب آبشینه زمستان‌گذرانی می‌کنند.

دره مرادبیک:
دره مرادبیک یکی از باصفاترین و زیباترین دره‌های استان همدان است که در جنوب شهر همدان قرار دارد. این دره برخلاف پوشیده از باغ و بوستان، رودخانه و چشمه‌های زلال و گوارای دامنه الوند است و روستایی به همین نام در غرب این دره در حدود 2 کیلومتری آن دیده می‌شود که یکی از زیباترین روستاهای همدان است. پوشش گیاهی غالب اطراف تالاب خانواده‌های آفتابگردان، نعنا، چتریان، شب‌بو، گاو زبان، گندمیان، فرفیون، بقولات و برخی گونه‌های آبزی می‌باشد. با افزایش بارندگی تیپ‌های گیاهی نیز متنوع‌تر می‌شوند.

غار علیصدر
در روستای علیصدر از توابع شهرستان کبودرآهنگ و 75 کیلومتری شمال غربی شهر همدان، یکی از عجایب طبیعی جهان و نمونه نادری از غارهای آبی قابل قایقرانی ، به نام غار علیصدر واقع شده است که با طول جغرافیایی 48 درجه و 18 دقیقه و عرض 35 درجه و 18 دقیقه، دارای ارتفاع 1900 متر از سطح دریاست.

امکان دسترسی به غار علیصدر از سه مسیر فراهم است:
1- همدان، لالجین به بیجار که جدیدالاحداث و مناسب تر است.
2- از تقاطع سه راهی پایگاه هوایی نوژه (همدان به رزن) .
3- از طریق همدان به صالح آباد .

غار علیصدر در ارتفاعات ساری قیه (صخره زرد) به وجود آمده است. در این کوه ، دو غار دیگر به نامهای سوباشی و سرآب وجود دارد، که به ترتیب 11 و 7 کیلومتر با غار علیصدر فاصله دارند. به لحاظ گسترش زیاد لایه های سنگ آهک متبلور در منطقه، امکان ارتباط بین غارهای علیصدر وجود دارد.