سنا با طرح نظارت بر توافق هسته‌ای موافقت کرد

سنای آمریکا روز پنج‌شنبه بدون افزودن متمم به طرح نظارت بر توافق هسته‌ای، این طرح را تصویب کرد. با تصویب این طرح، دولت باراک اوباما ناچار مي شود كه اجرای توافق جامع هسته‌ای و برداشته شدن تحریم‌های ایران را به تعویق بیاندازد. پیش از آغاز رأی‌گیری در خصوص این طرح، سناتورها پیشنهاد «ختم بررسی» را که از افزودن متمم‌ها تازه به طرح جلوگیری می‌کرد، به رأی گذاشته با آن موافقت کردند.

اختیار «ختم بررسی» (Cloture) زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که بررسی یک طرح یا لایحه بیش از حد طولانی می‌شود. بر اساس قوانین آمریکا زمانی که رئیس اکثریت سنا درخواست ختم بررسی را مطرح می‌کند، این درخواست در صحن اصلی به رأی گذاشته می‌شود. در صورتی که سه پنجم، یعنی 60 سناتور (در صورت پر بودن تمام کرسی‌های سنای آن دوره) به درخواست ختم بررسی رأی مثبت دهند، بررسی طرح مختومه اعلام می‌شود. در این حالت کنگره نهایتا می‌تواند 30 ساعت دیگر برای بررسی طرح وقت بگذارد و ضمنا امکان افزودن متمم‌های تازه به طرح وجود نخواهد داشت.

مطابق طرح نظارت بر توافق هسته‌ای، که امشب به تصویب رسید، دولت آمریکا تا 30 روز بعد از توافق مجاز به لغو یا تعلیق تحریم‌های ایران نخواهد بود. این طرح را ابتدا باب کورکر رئیس کمیته روابط خارجی و رابرت منندز سناتور ارشد دموکرات مطرح کردند. نهایتا 21 سناتور به صورت مشترک به عنوان حامیان این طرح معرفی شدند. در صورتی که این طرح در کنگره به تصویب نهایی برسد و آنطور که باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا اعلام آمادگی کرده، آن را به قانون تبدیل کند، کاخ سفید ملزم خواهد بود ظرف نهایتا «5 روز تقویمی پس از رسیدن به توافق مربوط به برنامه هسته‌ای ایران»، توافق را با تمام ضمایم آن به کمیته مربوطه و سران کنگره ارائه کند.

در ادامه این طرح در مورد «دوره بازنگری» کنگره آمده است: «طی دوره 30 روزه تقویم، پس از ارائه (توافق) توسط رئیس‌جمهور، کمیته روابط خارجی سنا و کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان، به نحو مقتضی جلسات استماع و توجهی برگزار کرده و یا به انحا دیگر برای بازنگری کامل بر توافق، اطلاعات دریافت می‌کند.» این طرح حق توقف اجرای تحریم‌ها در دوره 5 روزه تحویل توافق به کنگره و دوره 30 روزه ابتدایی بررسی و همین‌طور روزهایی اضافی که ممکن است این روند زمان ببرد را از رئیس‌جمهور می‌گیرد. سناتورها در مورد دوره بررسی توافق نوشته‌اند که پیش و در طول این دوره «رئیس‌جمهور تحریم‌های موجود مربوط به ایران تحت هر مجوز قانونی را سبک یا تعلیق نکرده، کاهش یا تخفیف نداده یا به هر نحو دیگری اجرای آن‌ها را محدود نکرده و از اجرای هرگونه از این تحریم‌ها بر اساس توافق» خودداری نخواهد کرد.

بر اساس این طرح، در صورتی که کنگره پس از بررسی، توافق جامع را رد کند، رئیس‌جمهور «12 روز تقویمی» برای بررسی وتوی تصمیم کنگره زمان خواهد داشت. وی در این مدت هم حق کاهش یا توقف اجرای تحریم‌های ایران به هر نحو را نخواهد داشت. در ادامه در صورتی که اوباما مصوبه کنگره در رد توافق را وتو کند، نمایندگان سنا و مجلس نمایندگان «10 روز تقویمی» فرصت خواهند داشت که تعداد دو سوم آرا را که برای سلب حق وتو از رئیس‌جمهور لازم است، جمع‌آوری کنند. در این دوره نیز رئیس‌جمهور حق کاهش یا توقف اجرای تحریم‌های ایران به هر نحو را نخواهد داشت. بر این اساس، عملا واشنگتن حتی در صورتی که کنگره نهایتا نتواند وتوی اوباما را با جمع‌آوری 67 رأی مسدود کند، می‌تواند اجرای توافق و توقف اجرای تحریم‌ها را به بهانه اختلاف نظر با کنگره تا 52 روز به تأخیر بیاندازد.

مشروح جلسه در ادامه آمده است:
منندز: تحریم‌ها نباید در ابتدای اجرای توافق کاهش یابند
در بخشی از نشست امشب، باب منندز سناتور دموکرات به انتقاد از توافق هسته‌ای با ایران پرداخت و گفت سوالات زیادی در خصوص این توافق وجود دارد. وی با انتقاد از احتمال برداشته شدن سریع تحریم‌های ایران پس از اجرای توافق هسته‌ای، گفت: «ایران نباید به محض امضا، امتیازی دریافت کند.» منندز که به دلیل فساد مالی از کمیته روابط خارجی سنا کناز گذاشته شد، همچنین گفت در مورد ابعاد برنامه تحقیقات و توسعه ایران سوال وجود دارد، چراکه برنامه تحقیقات و توسعه «به معنی سانتریفیوژهای بزرگ‌تر» است که می‌توانند به سرعت ذخایر اورانیوم ایران را افزایش دهند.

او به مبحث «بازگشت آنی» (snapback) تحریم‌ها هم اشاره کرد و گفت این مسئله آنطور که دولت باراک اوباما وانمود می‌کند، آنی نیست و وجود یک کمیته برای بررسی موارد ادعایی نقض توافق، موجب می‌شود تا بازگشت تحریم‌ها زمان بر باشد. وی افزود: «روشن است که در این حالت زمان به ضرر ماست.» وی همچنین گفت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید بتواند هر زمان به هر مکانی در ایران که خواست رفته و آنجا را مورد بازرسی قرار دهد. منندز تصریح کرد که تهران باید اجازه دسترسی به سایت‌های نظامی خود را به آژانس بدهد.

مرکلی: تصور راحت بودن اقدام نظامی علیه ایران، ساده‌انگارانه است
در ادامه سناتور «جف مرکلی» به دفاع از توافق هسته‌ای با ایران پرداخت و مفاد توافق احتمالی با تهران را تشریح کرد. وی با بیان اینکه این توافق مسیر رسیدن به بمب هسته‌ای را مسدود می‌کند، گفت در عین حال امکان بازرسی‌های گسترده از برنامه هسته‌ای ایران فراهم می‌شود. وی سپس به اظهارات مطرح‌شده در خصوص ساده بودن اقدام نظامی علیه ایران و هدف قرار دادن تأسیسات هسته‌ای پرداخت و از چنین موضع‌گیری‌هایی انتقاد کرد.

مرکلی گفت کسانی که می‌گویند می‌توان به تأسیسات ایران حمله کرد و برنامه تهران را به عقب انداخت، «تحلیلی ساده‌انگارانه» دارند. وی به کسانی که چنین تصوری دارند، توصیه کرد به گزارشی که در سال 2012 در مورد اقدام نظامی علیه ایران منتشر شد، رجوع کنند. به گفته مرکلی در این گزارش «تصویری بسیار متفاوت» ارائه و در آن تصریح شده است که حمله به ایران می‌تواند با واکنش دفاعی و در عین حال تهاجمی ایران مواجه شود.

این سناتور آمریکایی هشدار داد که در صورت اقدام نظامی علیه ایران، تهران می‌تواند منافع آمریکا در منطقه و اسرائیل را هدف قرار دهد. همچنین این احتمال وجود دارد که «شاهد حملات نامتقارن ایران در سرتاسر جهان باشیم.» وی هشدار داد که اقدام نظامی علیه ایران به هیچ وجه ساده نیست و می‌تواند «بسیار خسارت‌بار» باشد. مرکلی به عنوان مثال به اقدام نظامی آمریکا علیه افغانستان و عراق اشاره کرده و گفت آن اقدامات آمریکا را به مدت یک دهه وارد جنگ کرد.

تهران باید اسرائیل را به رسمیت بشناسد
در ادامه «مارکو روبیو» سناتور تندروی جمهوری‌خواه به سخنرانی پرداخت و بار دیگر گفت توافق هسته‌ای با ایران «وقوع جنگ را تضمین می‌کند.» وی همچنین گفت تهران «به دنبال صدور انقلاب خود است و از سوی دیگر به دنبال آن است که در منطقه به هژمونی برسد.» روبیو که یکی از کسانی است که متمم پیشنهادی او یعنی «لزوم به رسمیت شناختن اسرائیل» به «متمم زهرآگین» مشهور شده، در این سخنرانی باز هم گفت توافق هسته‌ای با ایران باید تهران را وادار کند تا «حق اسرائیل برای بقا را به رسمیت بشناسد.»

وی گفت توافق هسته‌ای تنها مربوط به مسئله هسته‌ای نیست، چراکه تحریم‌های ایران را برمی‌دارد و در آن صورت تهران می‌تواند حمایت‌های خود از حزب‌الله را افزایش دهد. روبیو در ادامه گفت برای ساخت بمب هسته‌ای به سه المان نیاز است. طراحی بمب، موشک‌های دوربرد و توان غنی‌سازی سه موردی بود که روبیو به آن‌ها اشاره کرد و مدعی شد که تهران به دنبال آن‌هاست.

در پایان مباحث سنای آمریکا پیشنهاد «ختم بررسی» را به رأی گذاشت. در پایان این طرح با 93 رأی مثبت در برابر تنها 6 رأی مخالف، تصویب شد. با این حساب روبیو و کاتن امکان افزودن متمم به این طرح را نیافتند. این امر موجب می‌شود تا کاخ سفید آنطور که گفته طرح کنگره را به قانون تبدیل کند. در این صورت رئیس‌جمهور آمریکا پذیرفته که کاهش تحریم‌های ایران را به مدت 30 تا 52 روز به بهانه بررسی توافق در کنگره، به تعویق بیاندازد.

در پی موافقت سناتورها با پایان بررسی طرح و عدم افزودن متمم، طرح نظارت بر توافق هسته‌ای در سنا به رأی گذاشته شد. در پایان رأی‌گیری اعضای سنا با 98 رأی مثبت در برابر تنها یک رأی منفی که متعلق به تام کاتن بود، این طرح را تصویب کردند. با رأی مثبت سنا و در صورت تبدیل طرح به قانون با امضا رئیس‌جمهور، دولت آمریکا باید ظرف 5 روز پس از توافق، متن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را برای بررسی به کنگره ارسال کند.

این طرح حالا بهانه تازه‌ای به دولت آمریکا داده تا با بیان اینکه باید توافق را مورد بررسی قرار دهد، برداشته شدن تحریم‌های ایران را به تعویق بیاندازد. طرح «بازبینی توافق هسته‌ای ایران 2015» حالا برای بررسی و رأی‌گیری به مجلس نمایندگان می‌رود و در صورت تصویب به کاخ سفید ارسال خواهد شد تا اوباما آن را امضا و به قانون تبدیل کند.

انتظار می‌رود مجلس نمایندگان آمریکا، هفته آینده این طرح را بررسی کند. کنگره آمريکا از ترکيب سنا و مجلس نمايندگان اين کشور تشکيل می‌شود. خبرگزاری آسوشيتدپرس رای قاطع ۹۸ به يک سنا به اين طرح را پيروزی قانون‌گذاران آمريکايی در زورآزمايی با دولت باراک اوباما دانسته که در ابتدا تهديد می‌کرد هرگونه طرح اين چنينی را وتو خواهد کرد. تنها سناتوری که به این طرح رای منفی داد، تام کاتن، سناتور جمهوری‌خواه بود که از مخالفان اصلی توافق اتمی با جمهوری اسلامی است.