چرا عربستان به آمریکا بی‌اعتماد شد؟

به گزارش بی‌بی‌سی، وقتی که از اوباما در مورد نگرانی‌هایی که در مورد استفادۀ ایران از پولهایی که از کاهش تحریم‌ها بدست خواهد آورد در جهت اهداف‌ اش در منطقه سوال شد، وی پاسخ داد: "ما بهترین تحلیل‌مان را در اختیار متحدانمان گذاشتیم، اینکه ایران در داخل نیازهای بزرگی دارد و به مردمش تعهد داده که اقتصاد را بهبود بخشد و رشد اقتصادی را بازگرداند." او همچنین مدعی شد: "اکثر فعالیت‌هایی که ایران در جهت بی‌ثباتی انجام می‌دهد، فعالیتهای کم هزینه و کم تجهیزات هستند."

چرا عربستان اعتمادش را به آمریکا از دست داد؟
شاید به همین دلیل بود که اوباما به تنهایی این کنفرانس را برگزار کرد. رهبران حاشیۀ خلیج فارس، پس از یک روز کامل گفتگو، آنجا را ترک کرده بودند، و به نظر می‌رسد که نمی‌خواستند همانجا بایستند و حرفهایی که به نظرشان حکایت از ساده‌لوحی آمریکا در برابر ایران دارد را گوش دهند. واشنگتن، در حالی که پیگیر رسیدن به توافق با ایران است، تلاش دارد تا دعوای میان اعراب و ایران، جانب اعراب را نگیرد.

در کمپ دیوید، به شش کشور شورای همکاری خلیج فارس تضمین داده شد که واشنگتن از آنها حمایت خواهد کرد و همکاری‌های نظامی و تسلیحاتی بیشتری با آنها خواهد داشت. اما واشنگتن این شورا را در مورد مسئلۀ اساسی‌ای که به دنبالش بود، یعنی استراتژی منطقه‌ای برای مهار ایران، آنها را دست خالی بازگرداند و تنها به این کشورها پیشنهاد داد تا نفوذ خود را در مقابل ایران افزایش دهند. هیچ چیز نمی‌تواند، شکاف میان این دو جهان‌بینی ماهیتاً مخالف را پر کند.

ریاض پذیرفته است که کاری برای ممانعت از توافق هسته‌ای از دستش بر نمی‌آید، اما در حال آماده شدن برای عقب راندن زوری رقیب بزرگ خود است. عربستان سعود مدعی است که تهران به دنبال احیای امپراطوری پارس است و در حال حاضر بر چهار پایتخت منطقه مسلط است: بیروت، بغداد، دمشق، صنعا.

سعد حریری، نخست وزیر سابق لبنان، در سفر اخیرش به واشنگتن، این انتظار را از دولت آمریکا مطرح کرد، اطمینان یابد پول آزاد شدۀ ایران، "صرف ساخت جاده و پل" شود. پیش بینی می‌شود که با نهایی شدن توافق و تایید پایبندی ایران به آن، تهران به حداقل صد میلیار دلار از پولهای خود دسترسی خواهد یافت. حریری مدعی شد: "من می‌خواهم بدانم که چقدر از این پول به حزب الله خواهد رسید." حزب سیاسی حریری با حزب الله مخالف است. مقامات آمریکایی گفته‌اند که نمی‌توانند که برای ایران شرط بگذارند که پولهای خودش را چگونه خرج کند.

برتری نظامی
یک مقام سازمان ملل، اخیراً مدعی شده است که ایران از آغاز جنگ در سوریه، 35 میلیارد دلار پول به این کشور تزریق کرده است. اوایل ماه جاری، سوریه و ایران در مورد بازگشایی یک خط اعتباری یک میلیارد دلاری برای دولت اسد مذاکره کردند. این دومین خط اعتباری‌ است که ایران از سال 2013 به سوریه اختصاص خواهد داد. کشورهای عربی تلاش ایران را برای افزایش نفوذ منطقه‌ایش، عملیاتی کم هزینه نمی‌دانند، هر چند که شاید کم تجهیزات باشد.

از نظر نظامی، عربستان سعودی میلیاردها دلار از ایران پیش است. ریاض در حال حاضر تلاش دارد که از تجهیزاتش برای مقابله با جنگ نامتقارن ایران استفاده کند و به فراتر از یمن نظر دارد. یک مقام ارشد عربستان سعودی گفته است که این کشور به شدت از تزریق پولی که پس از توافق هسته‌ای صورت خواهد گرفت نگران است. از او پرسیدم که آیا عربستان بنا دارد که پیش از نهایی شدن توافق، تحرکی در سوریه صورت دهد. پاسخ او به طرز شگفت انگیزی رک بود: "بله".

لبریز شدن کاسۀ صبر
حریری با اشاره به متحدان سعودیش گفته است که اگر چه تکرار عملیات نظامی سعودی‌ها در یمن، در مورد سوریه امکان پذیر نیست، اما عربستان به این نتیجه رسیده است که تنها راه برای اینکه واشنگتن را به تلاش بیشتر برای براندازی اسد وادار کند این است که دست به اقدامی بزند و امیدوار باشد که آمریکا هم از آن اقدام حمایت و پیروی کند.

عربستان پس از سالها تکروی سیاسی، حالا با قطر، ترکیه و اردن همکاری می‌کند تا هماهنگی بهتری در حمایت از شورشیان مخالف اسد ایجاد کند، و این نکته در همین چند هفتۀ اخیر، نتایج خود را با پیشروی‌های مهم مخالفان اسد نشان داده است. این استراتژی ممکن است توازن قدرت را به میزانی در میدان جنگ بر هم بزند که ایران مذاکرات سیاسی را بپذیرد و دست از حمایت از اسد بردارد.

دستیابی به اهرم فشاری در برابر دمشق، نیاز به اقدامات بیشتر دارد، و واشنگتن علناً گفته است که مخالف پیروزی قاطع مخالفان در سوریه است. اما این که کسی بتواند پیشروی‌های روی زمین را به دقت مهندسی کند یا عربستان سعودی برای به نتیجه رسیدن رویکرد اوباما خویشتنداری به خرج دهد، بعید است. همچنان که رییس جمهور آمریکا با پیگیریش برای رسیدن به توافق با ایران وضعیت موجودی که برای سه دهه در منطقه حاکم شده بود، به هم می‌زند، تصمیم عربستان برای راه انداختن جنگ منجر به افزایش دامنۀ تغییرات شد.

عربستان سعودی هرگز به این شکل واقعاً وارد جنگ نشده بود، و هنوز مشخص نیست که از این جنگ موفق خارج شود. بروس ریدل، تحلیلگر سابق سیا، شیوه‌ای که عربستان در پیش گرفته است را همچون مستی در حین رانندگی می‌داند. اما آنچه مشخص است این است که ریاض در حال آزمایش تواناییش در رهبری ائتلافهای نظامی است و می‌خواهد به یک قدرت نظامی جدید در منطقه تبدیل شود.