بهار نیوز - نگاهی‌به چشمان‌میکروسکوپی‌حشره‌ها

گروه علمی: چشم را باید یکی از حیاتی‌ترین اعضای بدن هر موجود زنده‌ای خواند که ورای پیچیدگی‌هایش، با نگاهی موشکافانه می‌توان به زیبایی‌های آن را پی برد.

مارتین اوگرلی (Martin Oeggerli) عکاسی است که در حوزه‌ی ثبت تصاویر از چشم فعالیت می‌کند. وی تصاویری از چشم حشرات مختلف را در نشنال جئوگرافی منتشر کرده که می‌توانید در ادامه این تصاویر را به ببینید.
مارتین اوگرلی سوئیسی در اصل یک محقق در زمینه‌ی سرطان است که یکی از سرگرمی‌هایش، عکاسی علمی است. وی علاقه‌ی فراوانی به چشم دارد و از این رو بیشترین تصاویر وی نیز معطوف به این ناحیه از بدن است. از نظر وی چشم یکی از جالب‌ترین اعضای بدن انسان است که در طول تاریخ نیز با تغییرات گسترده‌ای همراه شده است.

همانطور که اشاره کردیم، حرفه‌ی اصلی اوگرلی تحقیق درباره‌ی سرطان است و عکاسی علمی را می‌توان به‌عنوان سرگرمی وی مطرح کرد. او لقب Micronaut را روی خود گذاشته است. وی با تشریح لقب خود، Micro را برگرفته از سبک خاص تصویربرداریش می‌داند. اوگرلی برای ثبت تصاویر از میکروسکوپ الکترونی اسکن کننده در دانشگاه علوم زیستی موتنز سوئیس استفاده می‌کند. وی همچنین از عبارت Naut در لقبش استفاده کرده که که به گفته‌ی خودش همیشه در سفر است تا بتواند تصاویر جالب توجهی را ثبت کند. اسکنر مورد استفاده توسط اوگرلی تصاویر را به صورت سیاه و سفید ثبت می‌کند و از این‌رو آماده‌ کردن یک تصویر و ترکیب رنگ‌ها روی آن هفته‌ها وقت می‌برد. تحقیق در این حوزه نه‌تنها از نظر علمی بسیار حائز اهمیت است، بلکه بسیار لذت بخش و زیبا است.

تصویر فوق متعلق به یک Mayfly یا حشره‌ی یک روزه است. جنس این حشره‌ی یک روزه نر است و همانطور که در تصویر نیز کاملا مشهود است، چشم‌های این حشره بسیار بزرگ هستند، بطوریکه از آن با عنوان چشم‌های کلاهی یاد می‌شود. چشم‌های بزرگ جنس نر حشره‌ی یک روزه کاملا تمام سر وی را فراگرفته تا با استفاده از آن بتواند در تاریکی هوا جفت‌گیری کند. در صورتی که دقت کنید، این حشره از وجود دهان بی‌بهره است، چراکه یک حشره‌ی یک روزه بیش از خوردن نیاز به چشمان بزرگی دارد تا از طریق آن بتواند جنس ماده را پیدا کرده و جفت‌گیری کند.

تصویر فوق متعلق به چشم مگس سرکه یا مگس میوه است. همانطور که مشاهده می‌کنید ساختار چشم وی ترکیبی از کنار هم قرار گرفتن لنزهای چشمی بسیار فشرده است که دید توری شکلی را در اختیار این جاندار قرار می‌دهد. دانشمندان معتقدند که تارهای موی برآمده از میان این لنز‌ها برای محافظت از چشم در برابر گرد و خاک قرار دارند و در واقع عملکرد پلک را شبیه‌سازی می‌کنند.

بخش بزرگی از مساحت سر شاپرک‌ها را معمولا چشم این جاندار به خود اختصاص می‌دهد. برای داشتن یک دید بهتر، تصاویر ثبت شده توسط چشم این جاندار بصورت دوره‌‌ای در مغزش ثبت می‌شود تا گیرنده‌ها از این طریق شانس دیدن اشیا در نور کم را داشته باشند.

میگوها نیز دارای چشم‌هایی هستند که از کنار هم قرار گرفتن لنز‌های مربع شکل ایجاد می‌شود. پیش از این دانشمندان اعتقاد داشتند که میگوها از قدرت بینایی برخوردار نیستند. دانشمندان هم‌اکنون به این نتیجه رسیده‌اند که اگرچه لنز‌های مربعی شکل نمی‌توانند نور را برای شکل دادن تصویر بشکنند، اما آینه‌های درونی در لنز‌های مربعی شکل این وظیفه را بر عهده می‌گیرند.

عقرب‌ها تقریبا از وجود چشم بی بهره‌اند. این جانوران خطرناک، از وجود گیرنده‌هایی به جای چشم بهره می‌برند. براساس یافته‌های دانشمندان برخی گونه‌ها از وجود چشم به معنای معمول آن بی بهره‌اند و به جای آن از جود گیرنده‌های موجود در زیر پوست برای تشخیص نور بهره می‌برند.

کنه‌های تارعنکبوتی از وجود دو چشم در هر سوی بدنشان بهره می‌برند. جفت چشم‌های موجود در بدن این جانوران قادر است رنگ‌های طبیعی و امواج ماورای بنفش موجود در محیط پیرامون را تشخیص دهد. این حشره‌ها از قوه‌ی تشخیص میزان اشعه‌ی ماورای بنفش برای جایگری در زیر گیاهان و دور ماندن از شر این اشعه استفاده می‌کنند، چراکه اشعه‌ی ماورا بنفش برای این حشره‌ها بسیار خطرناک است.