بهار نیوز - داروی بیماری صعبالعلاج از زهر مار

گروه علمی: محققان دانشگاه شهید بهشتی در صدد هستند تا با استفاده از ترکیبات موجود در زهر مار دریایی حلقوی به تولید داروهای بیماران صعب العلاج برسند.

دکتر علیرضا قاسم پور، مجری طرح «مطالعه جمع آوری و آنالیز ترکیبات موجود در زهر مار دریایی حلقوی (Hydrophis cyanocinctus) خلیج فارس» گفت: امروزه زهر جانوران زهردار مانند عقرب، زنبور، حلزون دریایی، مار و غیره سبب ایجاد داروهای گوناگونی برای بیماری های صعب العلاج شده است.وی با بیان اینکه این مواد شامل ترکیبات پروتئینی هستند که اثرات سمیت های گوناگونی را بر روی فیزیولوژی موجود زنده ایجاد می کنند، افزود: برای مثال پپتید جداشده از زهر مارمولک گیلا (Gila monster) به عنوان یک عامل ضد دیابت نوع ۲ (Exenatide) در بازار ارائه شده است.

وی ادامه داد: موفقیت قابل توجه روی زهرمار، توسعه داروی کاپتوپریل از پپتیدهای کوچک موجود در زهر مار افعی جنوب آمریکا بود که باعث مهار آنزیم مبدل آنژیوتانسین شد. داروی Ziconotide مثال دیگریست که نسخه سنتزی پپتید موجود در زهر حلزون دریایی است. این دارو توسط FDA در سال ۲۰۰۴ برای درمان بیماران مبتلا به درد مقاوم به درمان، مورد تایید قرار گرفت و به طور کلی مطالعه بر روی زهر جانوران زهر دار یکی از موضوعات بسیار مهم و به روز دنیاست که تیم های تحقیقاتی بسیار بزرگی در کشورهای پیشرفته بر روی آن کار می کنند.

وی افزود: مارهای دریایی، خزندگان زهرداری هستند که برای زندگی کردن در دریاها و اقیانوس ها تطابق های زیادی را از خود نشان داده اند. معمول ترین شرایط برای گزش ماردریایی مواجهه تصادفی ماهیگیران در هنگام خالی کردن تور ماهیگیری است. قاسم پور ادامه داد: زهر به شدت سمی است و اثر بسیار مهمی روی سیستم های عصبی و اسکلتی-عضلانی می گذارد چراکه مرگ قربانیان اغلب به علت سمیت عصبی و در نتیجه اختلال تنفسی روی می دهد. استفاده فوری از پادزهر ماردریایی برای ادامه حیات قربانی، بسیار حیاتی است.

وی عنوان کرد: ما در این تحقیق با استفاده از جدیدترین و کارآمدترین تکنیک های آماده سازی، جداسازی و شناسایی پروتئین ها و پپتیدها موفق به شناسایی کامل ترکیبات موجود در زهر ماردریایی حلقوی خلیج فارس شدیم. وی با بیان اینکه با بررسی زیستگاه مارهای دریایی خلیج فارس و شناسایی هدفمند آنها درصدد انجام این طرح شدیم، خاطرنشان کرد: بر این اساس نمونه های ماردریایی حلقوی از کانال های واقع در جنگل حرای قشم جمع آوری شدند و زهرگیری بطور دقیق صورت گرفت. همچنین زهرها پس از فیلترشدن جهت جلوگیری از تخریب بلافاصله به درون نیتروژن مایع منتقل شدند.

وی در ادامه اظهار داشت: جداسازی و شناسایی ترکیبات پروتئینی زهر، توسط روش نوین ونومیکس (Venomics) انجام شد که نهایتا با آنالیز داده ها توسط نرم افزارها و استفاده از پایگاه های اطلاعاتی پروتئینی دنیا، موفق به شناسایی کامل و قطعی اجزا ترکیب زهر این ماردریایی شدیم. قاسم پور افزود: نتایج نشان دادند که زهر ماردریایی حلقوی صیدشده از آب های خلیج فارس حاوی دو خانواده پروتئینی سمی (۳FTxs و PLA۲) است که سموم عصبی با زنجیره بلند و کوتاه، متعلق به خانواده پروتئینی سموم عصبی سه انگشتی هستند و ۸۱.۱ درصد از کل پروتئین های زهر را شامل می شوند. همچنین بر اساس تست زیستی تعیین سمیت این زهر (LD۵۰) نیز سمیت بسیار بالایی را که نتیجه درصد بالای آنهاست را از خود نشان داد.

وی تاکید داشت: این زهر و سموم دیگر موجودات کشور جز ذخایر بسیار مهم و استراتژیک کشور محسوب می شوند که می توانند برای تست های کلینیکی استفاده شوند و از روی آنها داروهای جدیدی برای بیماران صعب العلاج تولید کرد. تا کنون مراجعات فراوان برای دریافت این سموم از کشورهای پیشرفته از این تیم تحقیقاتی شده است.از این طرح پژوهشی تا به حال دو مقاله بین المللی به چاپ رسیده است. همچنین این محقق با پشتیبانی مادی و معنوی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران طرح را پیش برده است. پپتیدها، پلیمرهای کوچکی هستند که از به هم پیوستن اسیدهای آمینه با ترتیب مشخصی تشکیل شده‌اند.