بهار نیوز - چیزهایی که به زبان فارسی ضربه می‌زند

درباره مسائل به زبان نه باید متعصب ونه سهل‌انگار باشيم

گروه فرهنگي: اصغر نوری می‌گوید درباره مسائل مربوط به زبان نه باید متعصب و دگم باشیم، نه سهل‌انگار و بی‌دغدغه.

این مترجم درباره‌ اشتباه‌های رایج در زبان فارسی گفت: از دو جنبه می‌توان به این موضوع نگاه کرد. ما باید بپذیریم که زبان پویاست و گاهی حتی به تغییر نیاز دارد. به عنوان مثال در مورد «همزه» که به «ی» تبدیل شده است می‌توان گفت تغییر بدی نبود که توسط زبان فارسی پذیرفته شده و جا افتاده است. او در عین حال با اشاره به برخی اصرار‌ها برای حذف تنوین اظهار کرد: این تغییرات یک مشکل بزرگ در زبان ایجاد می‌کند و مسائلی که اطراف ایران رخ داده در ایران نیز اتفاق می‌افتد. در ترکیه آتاتورک خط ترکیه را از الفبای عربی به لاتین تغییر داد و در واقع با این کار ارتباط مردم ترکیه را با تاریخ ادبیات کشورشان قطع کرد. کودکانی که بعد از این تغییر به دنیا آمدند نمی‌توانند متون قدیمی را بخوانند.

نوری همچنین درباره‌ تاثیر شبکه‌های اجتماعی در اشتباه‌های زبانی بیان کرد: امروزه با گسترش شبکه‌های اجتماعی مردم از طریق تایپ می‌نویسند، به همین خاطر یک الفبا و دستور غلط فارسی مد شده، که در مقایسه با فارسی معیار کاملا غلط است. به صورت مداوم هم این اشتباه‌ها زیادتر می‌شود و بدین ترتیب از فضای مجازی به کتاب‌ها راه پیدا می‌کند که این اتفاق بسیار ضربه‌زننده است. او افزود: از آن‌جا که املای زبان فرانسه بسیار سخت است، میل افراطی به ساده‌نویسی پیش‌تر در فرانسه نیز بود. در دهه 20 تا 50 میلادی گروهی از نویسندگان برجسته فرانسه سعی کردند تا املای این زبان را ساده کنند. به عنوان مثال کلمه‌ای را که سه صدا دارد و با شش حرف نوشته می‌شد تنها با سه حرف می‌نوشتند و حتی برای این کار کتاب نیز چاپ کردند.

این مترجم ادامه داد: بعدها رییس این نهضت پذیرفت که این کار به زبان فرانسه ضربه می‌زند، عملی نیست و زبان را از تاریخ غنی خود جدا می‌کند. موضوعی که اکنون به خاطر ناآگاهی‌ و راحت‌طلبی، از طریق نحوهای من‌درآوردی از گویش به کتاب‌ها وارد شده است در طول زمان به زبان فارسی ضربه می‌زند. نوری گفت: فرهنگستان زبان باید وارد عمل شود و نسبت به کج‌روی‌ها هشدار دهد. آموزش‌هایی هم باید از طریق رسانه‌های عمومی و مدرسه‌ها داده شود. این نوآوری‌ها در نهایت برای زبان فارسی خیری ندارد و زبان فارسی را تخریب می‌کند.

او متذکر شد: از سویی یک حقیقت وجود دارد که باید با آن کنار بیاییم. بعد از ورود اسلام به ایران، زبان عربی در زبان فارسی بسیار تاثیر گذاشته و درواقع بین این زبان‌ها بده‌بستان زیادی صورت گرفته است. این مترجم کلمه‌های عربی را باعث غنای زبان فارسی دانست و اظهار کرد: برخی گمان می‌کنند با تبدیل تنوین به «ن» به زبان فارسی غنا داده‌اند، در حالی که ریشه این کلمه‌ها عربی است. به نظر من این کلمه‌ها به زبان فارسی غنا داده‌اند. زبان‌شناسان می‌گویند زبان عربی کامل‌ترین زبان دنیاست و خواسته یا ناخواسته حجم زیادی کلمه از زبان عربی وارد زبان فارسی شده است.

او با بیان این‌که دور ریختن کلمه‌های عربی ما را از بزرگان ادب دور می‌کند، تشریح کرد: طی قرن‌ها شاعرهای بزرگی مانند حافظ از کلمه‌های عربی استفاده کرده‌اند و این کلمه‌ها در زبان فارسی خوش نشسته‌اند. اصرار برای دور ریختن کلمه‌های عربی که در زبان فارسی پذیرفته شده‌اند و بسیاری از نوآوری‌ها که قصد پالایش زبان را دارند، اشتباه است. نوری کلمه‌های عربی را بخشی از زبان فارسی دانست و گفت: برخی از کلمه‌هایی که از زبان عربی وارد زبان فارسی شده‌اند دیگر صرفا عربی نیستند و فارسی هم هستند یعنی این کلمه‌ها بین فارسی و عربی مشترک هستند. کارهایی که از روی سهل‌انگاری و تنبلی صورت می‌گیرد به زبان فارسی ضربه می‌زند.

او سپس درباره‌ کلمه‌های مترادف در زبان بیان کرد: در زبان فرانسه و انگلیسی برای یک کلمه مترادف‌های زیادی وجود دارد که یا طی زمان ساخته شده یا از یک زبان دیگر گرفته شده است. به عنوان نمونه ما برای سپاس‌گزاری می‌توانیم از کلمه‌های سپاس‌، مرسی‌، ممنون و تشکر استفاده کنیم. اگر اصرار داشته باشیم از تشکر که واژه‌ای عربی است استفاده نکنیم، این نه تنها زبان را بهتر نمی‌کند، بلکه آن را محدود هم می‌کند. اصغر نوری ارتباط با زبان همسایه را طبیعی دانست و افزود: زبان‌هایی که کنار هم زندگی می‌کنند می‌توانند به هم واژه قرض بدهند. وقتی ایران از قدیم با سایر کشورهای عرب‌زبان همسایه بوده و داخل ایران هم عرب‌زبان داریم، این ارتباط زبانی طبیعی است. زبان کردی و ترکی و... که کنار زبان فارسی زندگی می‌کنند می‌توانند باعث غنای زبان فارسی شوند.

او درباره‌ تاثیر زبان‌های همسایه بر زبان و ادبیات فارسی اظهار کرد: زبان‌های همسایه چندین مترادف را به زبان فارسی می‌دهند. مخصوصا زمانی که وارد بخش خلاق زبان یعنی ادبیات می‌شویم این مترادف‌ها در فرم کمک می‌کنند. اگر کلمه‌های عربی را از شعر حافظ و سعدی حذف کنیم معنا و زیبایی را از آن‌ها گرفته‌ایم.

نوری در پایان متدکر شد: ما نه باید متعصب و دگم باشیم، نه سهل‌انگار بی‌دغدغه. در معادل‌سازی‌ها، «رایانه» سال‌هاست که ساخته شده است، اما به تازگی مردم کم کم از آن استفاده می‌کنند. البته بعضی مفاهیم مانند «تراژدی» معادل مناسب ندارند یا «نمایش» معادل خوبی برای «تئاتر» نیست. ما باید در حالی که تعصب نداریم محافظ زبان باشیم. باید یک دید متعادل و نه افراط و نه تفریط بر حفاظت از ادبیات برقرار باشد.