بهار نیوز - اعتماد اجتماعی در بحران

آرمین عرب
اعتماد در متن کنش و واکنش‌های بشر نمود پیدا می‌کند، مخصوصا در آن دسته از کنشهایی که جهت گیری معطوف به آینده دارند و آن نوعی رابطه کیفی است که به تعبیر کلمن «قدرت عمل کردن را تسهیل می‌کند» بی نظمی و وجود بحران در هر جامعه‌ای قابل پیش بینی است، اما یک نکته قابل تامل ایجاد شکاف در اعتماد اجتماعی و سرمایه اجتماعی است. زلزله در غرب کشور گویای یک هشدار برای جامعه ایرانی است که اعتماد اجتماعی در خطر است. به زعم کلمن در هر رابطه مبتنی بر اعتماد حداقل دو قسمت وجود دارد، اعتماد کننده و اعتماد شونده و فرض بر این امر استوار است که در کنش هر دو بخش دارای هدف بوده و به دنبال ارضای نیازهای خود هستند. بخش اعتماد کننده باید تصمیم بگیرد که با دیگری وارد معامله شود یا نه و سمت دیگر یعنی اعتماد شونده نیز باید بین حفظ اعتماد و یا شکستن آن دست به انتخاب بزند.

بنابراین یک رابطه مبتنی بر اعتماد، یک رابطه دوجانبه است و بر مبنای اصل به حداکثر رساندن فایده تحت شرایط مخاطره قرار دارد. قرار گرفتن صدها شماره حساب از سوی سازمان‌ها و اشخاص، شک فراوان،‌تردیدهای بی‌اندازه و حتی قسم خوردن و تضمین عده‌ای از ورزشکاران و هنرمندان که فلان شماره حساب واقعا کمک شما را به نیازمندان می‌رساند و از سوی دیگر با رصدی مختصر در شبکه‌های اجتماعی شاهد طنزهای بی مورد، حضور افراد سودجو و شایعه‌های بسیار بودیم، همه این موارد نشان دهنده آن است که اعتماد اجتماعی در خطر است و بر روی گسل خطرناکی قرار گرفته است. اگربه کمی پیش از این اتفاق نیز رجوع کنیم، به طور مثال فاجعه پلاسکو، خیل عظیم شهروند خبرنگاران که تا پایان عملیات در منطقه حضور داشتند، که خود، مدل دیگری از بی اعتمادی بود، بی اعتمادی به صدا و سیما و یا خبرگزاری‌های دیگر، آنها می‌خواستند خود ببینند و خود خبر رسانی کنند.

به هرروی اعتماد اجتماعی بعنوان اساسی‌ترین رکن سرمایه اجتماعی و یکی ازجنبه‌های مهم روابط انسانی واجتماعی وعامل بسیار اساسی برای تداوم زندگی جمعی درعصر امروزاست و صد البته بهتر است به طور دقیق‌تر و کارشناسانه‌تری به این موضوع پرداخته شود، به گمان فوکویاما خوشبختی یک ملت و به همین‌ترتیب تواناییش برای رقابت منوط به داشتن یک خصلت فرهنگی واحد فراگیر که آن سطح اعتماد در جامعه است.
پی نوشت: با سپاس و احترام از تمامی سازمانهای دولتی و غیر دولتی و اشخاصی که در بحرانها به یاری مردم آسیب دیده می‌شتابتد.