آلودگی «پایتخت»

صادق صدرایی
این شب‌ها دوباره سریال پایتخت میهمان خانه‌های مردم است. میهمانی که در سال‌های اخیر همواره جایی در بین سریال‌های مناسبتی تلویزیون داشته است. از حق هم نگذریم همچنان می‌خنداند و لحظات مفرحی را برای اغلب مخاطبانش ایجاد کرده است. اما این سری از سریال پایتخت با گذشته تفاوت‌هایی پیدا کرده است و گویی با یک بده - بستان میان سازندگان سریال و سرمایه‌گذار آن طرف هستیم!

توضیح بیشتر آنکه سرمایه‌گذار «پایتخت۵» سازمان هنری رسانه‌ای اوج است که به گفته مسئول ارشد آن وابسته به یک نهاد نظامی است، برای یادآوری عملکرد و رویکرد سیاسی این موسسه می‌توان بیلبوردهای «صداقت آمریکایی» را به خاطر آورد که همزمان با مذاکرات هسته‌ای با نگاهی تخریبی و با همراهی شهردار سابق تهران در جای جای پایتخت دیده می‌شد. بده - بستان احتمالی میان مسئولان موسسه اوج و نویسندگان و سازندگان سریال پایتخت به این شکل است که «اوج»ای‌ها با نفوذی که در سازمان صداوسیما دارند مجوز عبور از برخی خطوط قرمز را همچون رقص، بعضی شوخی‌های دوپهلوی جنسی، پخش صدای یک خواننده ترکیه‌ای و... که در این رسانه ممنوع بوده و هست دریافت کنند و از طرف دیگر نویسندگان سریال نیز موضوعاتی مثل کنایه به برجام، مرگ بر آمریکا، روایت رسمی از حضور نظامی ایران در منطقه، داعش و... را در قصه بگنجانند.

آنچه از این بده - بستان حاصل شده وضعیتی است که در آن مخاطب با وجود آنکه همچنان لبخندی بر لب دارد با خود می‌گوید خانواده «نقی معمولی» چه قدر غیرمعمولی شده‌اند! واقعیت آن است که به دلیل شناخت محسن تنابنده، به عنوان طراح و نویسنده سریال از محیطی که در آن قصه «پایتخت» می‌گذرد و آدم‌های آن فضا تا ده نسخه دیگر هم همچنان این سریال در بین رقبای ضعیف دیگرش در سایر شبکه‌های صداوسیما به مقام اول در جذب مخاطب خواهد رسید اما آیا این کافی است؟

می‌توان این مثال را گسترش داد و به این نکته اندیشید که آیا اساساً ورود این چنینی نهادهای حاکمیتی به مقوله فرهنگ و هنر قابل پذیرش است و نتیجه خوبی به همراه دارد؟ هنوز زمان زیادی از دورانی که وزارت فرهنگ در دولت احمدی‌نژاد پول‌های هنگفتی را خرج فیلم‌های «فاخر» می‌کرد نگذشته است؛ فیلم‌هایی که به بهانه موضوعات «استراتژیک» بودجه‌های هنگفتی را از دولت وقت دریافت می‌کردند و به اندازه یک سوم میزان هزینه تولید نیز فروش نداشتند و بی مخاطب می‌ماندند. در سال‌های اخیر که دولت تقریباً خود را از فیلمسازی به آن شکل کنار کشیده همان تجربه توسط نهادهای حاکمیتی به شکل دیگری در سینما و حالا در صداوسیما در حال تکرار است. تجربه‌ای که نتیجه آن سود منفعت‌طلبان و زیان مخاطبان خواهد بود.