دو روایت از یک عکس در اجلاس گروه 7

تصویری از حاشیه اجلاس گروه هفت (هفت کشور صنعتی جهان) منتشر شده است که در چند روز اخیر سروصداهای بسیاری را در فضای مجازی و رسانه‌ها به پا کرده است. در این عکس شاهد هستیم که دونالد‌ترامپ دست به سینه و با نوعی بی تفاوتی بر روی یک صندلی نشسته است و مقامات دیگر کشورها ایستاده و رودرروی رییس جمهور ایالات متحده با عصبانیت، استرس و خشم مشغول رایزنی با‌ترامپ هستند. درباره این عکس دو روایت کاملا متناقض در رسانه‌ها مشاهده می‌شود.

۱ـ گروهی این عکس را نشانگر انزوای‌ترامپ، استیصال رییس جمهور آمریکا و مانند آن می‌دانند و معتقدند دونالد‌ترامپ با خروج از معاهده‌های بین المللی و نقض قواعد و چارچوب‌های مرسوم سیاست ورزی در عرصه بین الملل سبب ایجاد انزوا برای ایالات متحده شده است. آنان بر این عقیده هستند که این تصویر نمادی از وضعیت امروز جهان است. وضعیتی که در آن‌ترامپ و آمریکا از متحدان سابق خود نیز روی خوش نمی‌بینند و دچار انزوا شده اند. تاکید بر قدرت اجماع‌سازی اتحادیه اروپا و همراهی دیگر کشورها با اروپایی‌ها در برابر آمریکا از جمله مبانی چنین دیدگاهی است.

۲ـ در نقطه مقابل برخی دیگر این عکس را اتفاقا نمادی از توانمندی و اَبَرقدرتی آمریکا تفسیر کرده اند. آنان معتقدند بی تفاوتی‌ترامپ و تلاش دیگر کشورها برای جلب رضایت مقامات آمریکایی در حاشیه اجلاس گروه هفت و دیگر موارد مشابه نشانگر آن است که دیگر کشورهای جهان با وجود تمامی ابزارهای قدرت در اختیارشان همچنان بدون همراهی ایالات متحده توان اجرای خواسته‌های خود را ندارند. گروهی که به چنین دیدگاهی باور دارد برجام را نمونه روشنی از اَبَرقدرتی آمریکا می‌داند. آنان توافق هسته‌ای را توافقی می‌دانند که با خروج آمریکا از آن در عمل از هم گسسته شده است و دیگر طرف‌های آن با وجود تلاشی که برای حفظ آن دارند نخواهند توانست وضعیت برجام را به دوران پیش از حضور آمریکا در این توافق بازگردانند.

برای هر کدام از این دو برداشت از عکس مورد اشاره نشانه هایی وجود دارد. هم تقابل دیگر کشورها با آمریکای‌ترامپ در برخی موضوعات همچون توافق هسته ای، توافقنامه پاریس، بیانیه پایانی گروه هفت، نفتا و. . . واقعی و جدی است و هم توان مقابله آنان با ایالات متحده آنقدرها هم که برخی در ایران تصور می‌کنند بسیار زیاد نیست و توانایی و میدان تقابل اروپا و آمریکا محدود است. این واقعیت ما را به این سمت می‌برد که باید از این توهم که می‌توان با همراهی سایر کشورها برجام و یا دیگر توافقات بین المللی را بدون حضور و نقش آفرینی آمریکا حفظ کرد دست برداریم. برجامِ منهای آمریکا قطعا هیچ شباهتی با برجامِ به علاوه آمریکا نخواهد داشت و خروج آمریکا از برجام مزایای ایران از این توافق را به شدت کاهش می‌دهد.

از سوی دیگر مقامات آمریکایی از آمادگی برای توافقی بزرگتر خبر می‌دهند و نوع رویکرد‌ترامپ در پرونده هسته‌ای کره شمالی نشانگر آن است که رییس جمهور ایالات متحده در چنین پیشنهادهایی کاملا جدی است و حتی ابایی از دیدار مستقیم با فردی مانند رهبر کره شمالی هم ندارد. شاید ضروری است که به جای وقت تلف کردن برای حفظ برجامی که دیگر خاصیت گذشته را ندارد به یک سنت شکنی بزرگ در سیاست خارجی چهل ساله بیندیشیم.