بهار نیوز - سختی‌های «هنر تحریم‌ها»

رضا صادقیان
کتاب هنر تحریم‌ها به قلم ریچارد نفیو است. نفیو، مسئول تیم طراحی تحریم‌ها علیه ایران بود. او از ابتدای سال 2006 مسئولیت تحریم‌ها علیه کشورمان را در آمریکا عهده‌دار شد. تحریم‌هایی که وی و تیم همراهش گمان می‌کنند باعث شد ایران دوباره به میز مذاکرات برگردد، نویسنده حتی امضای برجام را به تحریم‌ها مربوط می‌داند. آنچه بیش از سایر مسائل در کتاب هنر تحریم‌ها جلوه‌گر است تصمیم ایالات متحده و همراه کردن سایر کشورها از جمله چین و روسیه در اعمال تحریم‌های ظالمانه علیه ایران است. به عبارتی آمریکا با همکاری مستمر با اعضای شورای امنیت سازمان ملل توانست ارتباطات مالی، دیپلماسی و اقتصادی ایران را با سایر کشورها دچار اختلال کند.

عملی که به روایت نویسنده کتاب به آسانی حاصل نشده و سختی‌ها خاص خود را به همراه داشته است، چنین سخنی برخلاف نظر برخی از ناظران رویدادهای اقتصادی و سیاسی است. یکی از چنین دشواری‌ها ایجاد کردن جو روانی برای کشورهایی بوده که در حال سرمایه‌گذاری و گسترده‌تر کردن روابط تجاری با ایران بودند ولی آمریکایی‌ها با طرح سوالاتی از جمله نشناختن میزان ریسک سرمایه‌گذاری و همچنین دخیل دانستن کشورهای طرف به مشارکت در برهم زدن نظم بین‌المللی با همکاری ایران و بهره‌جویی از بخشنامه‌های شورای امنیت توانستند حلقه تحریم‌ها را گسترده و فشار را بیشتر از گذشته کنند. دیگر آنکه، مسائلی که نفیو در کتاب خود مطرح می‌کند بیش از آنکه به ساختارهای اداری و زمینه‌ چینی برای قوانین تحریم در آمریکا و کشورهای هم پیمان با تحریم‌های بین‌المللی باشد، طرح موضوع به عنوان یک خطر-جنگ تبلیغاتی است.

خطری که با کمک رسانه‌ها و تبلیغات انجام شده سایر کشور را در همراهی با آمریکا و اجرایی شدن تحریم‌ها مصمم کرد و باعث شد فشار تحریم‌ها در ابتدای دهه 90 در مقایسه با سال‌های قبل از آن گسترده‌تر گردد. نویسنده کتاب تحریم‌ها را عامل مهمی در رسیدن به تغییر رفتار ایران می‌داند، رفتاری که از نگاه نفیو و به دلیل کسب امتیازهای بیشتر در طول مذاکرات هسته‌ای کمرنگ شده ولی از میان نرفته و همچنان نقش عمده‌ای در سیاست خارجی کشورمان ایفا می‌کند.

لازم به یادآوری است، داده‌های ارایه شده توسط نویسنده با وجودی که بعضا راه به خطای تحلیلی می‌گشاید و تصویری نادرست از سیاست‌های کشورمان ارایه می‌کند، دقیق است. او درباره موضع‌گیری رهبران سیاسی، جریان‌های سیاسی داخل کشور و موضع دلواپسان و هیاهوی به راه افتاده در داخل کشور و حتی تغییر نگرش کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری در سال 1392 و گفته‌های حسن روحانی در طول تبلیغات انتخابات و پیوند دادن چنین موضوعی به سیاست خارجی به خوبی آگاه است. در واقع کتاب هنر تحریم‌ها به صورت جالب توجه‌ای با تصویر ایران همخوانی نسبی دارد. می‌توان این کتاب را در کنار سایر نوشته‌ها و تحلیل‌های داخل کشور درباره آمریکا مقایسه کرد، یادداشت‌هایی سراسر هیجانی و نگرش‌های سطحی که نه تنها باعث بهتر شناختن جریان‌های سیاسی داخل آمریکا نمی‌َشود-نشده بلکه زمینه شکل‌گیری تصویری خیالی را از آن سیاست‌ها را در میان شماری از سیاسیون می‌گشاید.

کتاب هنر تحریم‌ها قابل نقد است، حداقل در حوزه‌هایی که نویسنده تحلیلی نادرست به مخاطب ارایه می‌دهد، ولی نمی‌توان از داده‌های جمع‌آوری شده آن چشم‌پوشی کرد. اطلاعاتی که به آمریکایی‌هایی این امکان را می‌دهد که با شناخت کامل از ساختارها و نهادهای داخل کشور به اعمال تحریم‌های ظالمانه اقدام کنند و بخشی از کنش‌های سیاسی خود در عرصه بین‌المللی را با تحریم‌ها پیش ببرند. تفیو با نوشتن این کتاب نشان می‌دهد سیاست‌مداران آمریکای بیش از آنکه به مذاکره و سازش آشنا باشند با تحریم‌های یکجانبه خو گرفته‌اند و هر جا لازم بدانند هنر تحریم‌ها را به شکلی دیگر اجرا می‌کنند، سیاستی که با دشواری انجام می‌شود ولی آمریکایی‌ها همچنان همان راه را ادامه می‌دهند.