بهار نیوز - سرچشمه جوشان بودجه!

رضا صادقیان
صحبت‌های مشاور رییس دولت درباره بودجه سازمان‌ها و نهادهایی که از جداول بودجه ارتزاق می‌کنند ولی نه کسی اسم و نشانی از آنها شنیده و نه میزان واقعی بودجه آنان مشخص است، بخشی از پروژه شفافیت و سیاست دولت در این زمینه است. سیاستی که در حال حاضر به جدل سیاسی و واکنش‌های نمایندگان مجلس شورای اسلامی، شماری از نهادهایی که در سخنرانی‌های عمومی از آنها نام برده شده و می‌شود و دولتی‌ها فروکاسته می‌شود، ولی در نهایت امر چنین حرف‌هایی راه را برای بررسی و دقیق نگریستن در جداول ردیف بودجه بیش از گذشته فراهم خواهد کرد.

بودجه و ردیف‌های آن را می‌توان به عنوان «سیاسی‌ترین ابزار مالی» ساختار قدرت نام برد. سندی که در نگاه نخست جمع شده از صدها و هزاران عدد و رقم است و افراد بدون تجربه کاری و تحصیلی امکان فهم مالی و ارتباطی آن را ندارند ولی همین بودجه در حالتی کلی‌تر در جزء و کل آن سیاسی و برآمده از ارتباط دورن قدرت است. چرا که تامین مالی نهادها، سازمان‌ها، مراکز تفریحی و فرهنگی و هر ساختاری که در داخل قدرت طی سال‌های متوالی به حیات خود ادامه داده و می‌دهد شیرازه جان خود را از بودجه و ردیف‌های آن می‌ستاند.

حتی وقتی در سازمان و نهاد با آگهی استخدام در نشریات عمومی، جابجایی نیروی انسانی، استخدام‌های غیرقابل پیش‌بینی و تغییرات و تحولات فیزیکی ساختمان‌های اداری، نصب آب سرد کن و ارایه خدمات رفاهی به کارکنان و. . روبرو می‌شویم همه و همه از دل بودجه آنها بیرون می‌ریزد. از نگاهی دیگر جایگاه مدیران نیز مهم و غیرقابل چشم‌پوشی است، ولی بخشی از تشویق و تنبیه کارکنان نیز از سوی مدیران سازمان از قبل بودجه اتفاق می‌افتد، هر چند برخی از مدیران و دوست‌داران میز و صندلی مدیریت برای ماندن سرجای خود صفت و سخت از بودجه اختصاص داده شده خرج نمی‌کنند تا با بازگرداندن بخشی از بودجه مورد تشویق مدیر ارشد قرار بگیرند، ‌حتی به بهای حذف اضافه‌کار کارکنان، تعمیر نکردن لوله‌های آب آشامیدنی، خراب شدن ماشین اداره و ...

حسام‌الدین آشنا از پدر و مادرهای ردیف‌های بودجه گفته است، از اینکه سازمان و نهادی که قبل از آن از بودجه ارتزاق نمی‌کرده و به دلیل ارتباط دوستانه با رییس دولت‌های وقت موفق به دریافت بودجه شده اشاره‌ای کوتاه داشته است. اما به فرجام چنین حاتم‌بخشی اشاره نکرده است. سرانجام رفتاری که در نهایت به بزرگی و فربه‌گی غیرقابل باور نهاد دولت منجر شده است، دولتی که تعداد کارکنان آن طی سی‌سال گذشته با رشد چشم‌گیری روبرو شده و همزمان از میزان کارایی و توانایی‌های آن در حوزه سیاست‌گذاری و نظارت کاسته شده است. دولتی که خرج می‌کند و تنها درآمدش شیرهای نفت است. دولتی که به واسطه در پیش گرفتن سیاست بزرگ شدن با فسادهای مالی و اداری زیادی نیز روبرو شده است.

شفاف شدن بودجه و ارتباطات ردیف‌های آن تا هنگامه ته کشیدن و خشک شدن چاه نفت ادامه خواهد داشت. تا مادامی که از شیرهای نفت همچنان ماده سیاه بیرون می‌ریزد و از کنار آن سیگنال خرج کردن و حاتم بخشی به مدیران ارشد ارسال می‌شود، امیدی به شفافیت کامل بودجه و سایر فعالیت‌های مالی دولت وجود نخواهد داشت. تمام گفته‌ها و حرف‌های آشنا و سایر مسئولانی که در پی شفافیت بودجه هستند زمانی به تحقق نهایی خواهد رسید که مسئولان و سایر مدیران ارشد چشم‌ امیدشان به شیر نفت ناامید شود و راه درآمد پایدار برای مدیریت حوزه خودشان را بجویند.