با نگاهی به تاریخ سیاسی افغانستان در یک دهه اخیر شاهد آن هستیم که طالبان همواره به عنوان بخش مهمی از سپهر سیاسی این کشور شناخته شده است. چه آن هنگام که اسلحه به دست داشتند و تنها راه برای تکیه زدن به قدرت و «اجرای شریعت» را جنگ داخلی تصور می‌کردند و چه در سال‌های اخیر که از ابزارهای دیگری همچون مذاکره با دولت افغانستان و سایر دولت‌ها هم استفاده می‌برند. سال‌ها پیش از تصمیم مسئولان جمهوری اسلامی ایران برای مذاکره با طالبان آمریکا، اروپا و کشورهای عربی این موضوع که «طالبان، یک واقعیت در افغانستان است» را پذیرفتند و باب مذاکره با این گروه را به شکل مخفیانه و آشکار باز کردند. 

اما تفاوت آن مذاکرات و مذاکرات ایران و طالبان در دو نکته است که در ادامه به شرح آن می‌پردازیم.تفاوت نخست آن است که دولت‌های دیگر از آمریکا و اروپا تا کشورهای حوزه خلیج فارس با پرونده‌های متنوعی در حوزه سیاست خارجی که همگی آن به یکدیگر گره خورده باشد مواجه نیستند و اساسا بسیاری از آن کشورها از نگاه جامعه جهانی بخشی از بحران‌های منطقه خاورمیانه محسوب نمی‌شوند. از همین رو حتی مذاکره آنان با گروهی بنیادگرا همچون طالبان نیز نمی‌تواند برای آنان سبب بروز چالش و تنشی تازه در حوزه سیاست خارجی شود اما در نقطه مقابل، ایران است که چه بخواهیم و چه نه پرونده‌های باز در حوزه سیاست خارجی آن به یکدیگر گره خورده‌اند و می‌توان به جرات گفت هر اقدامی می‌تواند سبب بروز چالش گسترده در سایر حوزه‌های پر تنش سیاست خارجی شود. بنابراین، مذاکره بدون برنامه‌ریزی و یا در زمان نامناسب با گروهی همچون طالبان شاید در ظاهر اقدامی شبیه به همان اقدامی باشد که دیگر کشورها از چند سال پیش آغاز کرده‌اند اما در عمل سبب پیچیده‌تر شدن چالش‌های عرصه دیپلماسی خواهد شد.

تفاوت دیگر میان مذاکرات ایران با طالبان به نسبت مذاکره سایر کشورهای با این گروه در این نقطه است که دولت افغانستان هنوز هیچ چراغ سبز و سیگنال مثبتی را نسبت به این مذاکرات اعلام نکرده است و اظهارنظرها و شنیده‌ها حاکی از آن است که این قبیل مذاکرات مورد تایید و حمایت دولت افغانستان نیست. این عدم تایید کابل فضایی را ایجاد می‌کند که تنش‌ها میان ایران و همسایه شرقی نیز افزایش پیدا کند؛ امری که خطری آشکار برای موقعیت ایران در شرایط امروز خواهد بود.برخی تحلیلگران با کنار هم قرار دادن موارد پیش گفته به این نتیجه می‌رسند که آنچه دیپلمات‌های ایرانی از هدف مذاکره با طالبان می‌گویند چندان با واقعیات منطبق نیست و نمی‌توان پذیرفت که چنین مذاکراتی به دلیل کمک به طرح صلح افغانستان است.

این گروه از تحلیلگران با اشاره به دو نکته انتقال نیروهای داعش به افغانستان و همین‌طور حضور طالبان در بخش‌هایی از مرز افغانستان و ایران اهداف مذاکرات امنیتی و سیاسی ایران و طالبان را نه طرح صلح افغانستان بلکه مقابله با خطرات امنیتی که شرق کشور را تهدید می‌کند می‌دانند. بر مبنای این دیدگاه نیز این پرسش وجود دارد که آیا می‌توان برای تامین امنیت کشور به قول و قرارها با گروهی همچون طالبان امید بست؟!

بهار نیوز