سخن مشترک ایران وآمریکا

در تازه‌ترین نمونه از این گونه اظهارنظرها می‌توان سخنان رهبری انقلاب مبنی بر نفی وقوع جنگ را به خاطر آورد و هم‌چنین اظهارات دونالد ترامپ در پاسخ منفی به پرسشی درباره احتمال وقوع جنگ و ابراز امیدواری برای آن که چنین اتفاقی رخ ندهد. نکته جالب توجه آن است که در این مورد حتی مقامات نظامی این دو کشور نیز همچون مسئولان سیاسی در تلاش هستند تا با تاکید بر دوری از برخورد سخت سیگنال‌های منفی موجود در روابط ایران و آمریکا که روز به روز رو به افزایش است را کاهش دهند.

پرسش و ابهامی که در این زمینه وجود دارد اما این است که پس چگونه با وجود سخن مشترک ایران و آمریکا در نفی جنگ، فضای رسانه‌ای بین‌المللی و هم‌چنین تحلیل‌های تحلیلگران در خارج و داخل به سمت و سویی دیگر است؟ شاید لازم است برای پاسخ به این پرسش ابتدا به این نکته اشاره کنیم که برخوردهای نظامی لزوما تحت اراده رهبران کشورها آغاز نمی‌شود و ممکن است یک جرقه کوچک تبدیل به انفجاری غیرقابل مهار شود.

به بیان دیگر این یک واقعیت است که رهبران ایران و آمریکا به دلایل گوناگون و متفاوت تمایلی به وقوع جنگی متقابل نداشته و ندارند و از سوی دیگر جامعه جهانی نیز نگران آشفته‌تر شدن وضعیت فوق بحرانی منطقه خاورمیانه است اما بازیگرانی با نقش‌های کوچک ممکن است با اقداماتی نسنجیده وقایعی بزرگ و خطرناک را رقم بزنند.

به نظر می‌رسد مبنای تحلیلی که وقوع بحرانی بزرگ‌تر در منطقه را پیش‌بینی می‌کند بر همین اساس است. تحلیل‌هایی که بر اساس آن متحدان و وفاداران آمریکا و ایران و یا دیگرانی که نفع خود را در تشدید بحران‌های خاورمیانه می‌دانند با ارتکاب اقداماتی که ممکن است لزوما هم با دو سوی تنش هماهنگ نشده باشد فضایی را ایجاد کنند که شرایط به سمت موقعیتی غیرقابل پیش‌بینی حرکت کند.
به طور خلاصه می‌توان گفت سخن از عدم وقوع جنگی تازه در منطقه که تبدیل به فصل مشترک اظهارات مقامات سیاسی و نظامی ایرانی و آمریکایی شده است تا آن هنگام صحیح است که بتوان تضمینی مبنی بر کنترل دیگر نقش‌آفرینان ریز و درشت منطقه‌ای در دست داشت؛ تضمینی که وجود ندارد و در نتیجه کار را برای پیش‌بینی وقایع آینده سخت‌تر از همیشه خواهد کرد.