بهار نیوز - دو راهی سرنوشت‌ساز

محمد توکلی
«محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران در نخستین واکنش به عملیاتی شدن کانال ویژه تجارت میان ایران و اروپا موسوم به اینستکس، اجرایی شدن این سازوکار را اقدامی استراتژیک دانسته است.

معاون سیاسی وزیر امور خارجه و مذاکره‌کننده ارشد کشورمان در مذاکرات هسته‌ای نیز با وجود تاکید بر ناکافی بودن اینستکس، آن را گامی رو به جلو توصیف کرده بود. با کنار هم قرار دادن این دو اظهارنظر می‌توان به این نتیجه رسید که از نگاه وزارت امور خارجه اقدام اخیر اروپایی‌ها در عملیاتی کردن سازوکار اینستکس اقدامی حائز اهمیت و مثبت تلقی می‌شود.

در کنار این مسئله با موضوعی دیگر روبرو هستیم و آن مسئله گام دوم کاهش تعهدات برجامی ایران تا کمتر از ده روز دیگر است. بنا بر تصمیم شورای عالی امنیت ملی مرحله دوم از توقف اجرای بخشی از تعهدات کشورمان در توافق هسته‌ای چند روز دیگر آغاز می‌شود و به احتمال فراوان شوکی تازه به روند احیای برجام وارد خواهد آورد.

حال و در این شرایط پرسشی که می‌توان مطرح کرد آن است که اجرای مرحله دو متوقف ساختن اجرای تعهدات ایران در توافق هسته‌ای چه تاثیری بر اجرای اینستکس که از نظر دیپلمات‌های ارشد وزارت امور خارجه «اقدامی استراتژیک» و «گام رو به جلو» از سوی دولت‌های اروپایی است خواهد داشت؟!

بدیهی است که طرف‌های مقابل ایران در برجام در برابر تغییر رویکرد جمهوری اسلامی نسبت به این توافق ساکت نخواهند نشست و انتظار دارند تا به واسطه اجرایی شدن کانال ویژه تجارت میان ایران و اروپا، مقامات ایرانی نیز از اجرای مرحله دوم کاهش تعهدات برجامی صرف‌نظر کرده و یا حداقل آن را برای مدتی به تاخیر بیندازند. حال به نظر می‌آید تصمیم‌گیران سیاست خارجی اعم از دیپلمات‌های وزارت اموز خارجه و دیگران در برابر یک دو راهی جدی و سرنوشت‌ساز قرار دارند و می‌باید «هزینه - فایده» هر یک از این دو راه را به دقت محاسبه کنند.

ک طرف راهی است که امکان و مهلتی برای اجرای کامل «اقدام استراتژیک» اروپا برای اجرای اینستکس را می‌دهد و مسیر دیگر به سمت و سویی که ممکن است «یک گام رو به جلو» طرف‌های باقی مانده در برجام را نابود و سبب ده‌ها گام به عقب شود و در نتیجه آن وجوه با اهمیت، اما غیر اقتصادی توافق هسته‌ای را هم به سرنوشت منافع اقتصادی حاصل از آن مبدل سازد.

به نظر می‌آید که ضرورت دارد تا رییس شورایعالی امنیت ملی یک‌بار دیگر همچون دوران مذاکرات هسته‌ای به صراحت اعلام کند که تمامی مسئولیت برجام و مذاکرات با او است و شاهد تغییر تصمیم اتخاذ شده در خصوص کاهش تعهدات برجامی ایران تا تعیین تکلیف اینستکس و دیگر اقدامات دیپلمات‌ها برای حفظ برجام باشیم.