بهار نیوز - مسیر نادرست نجات برجام

گروه سیاسی: مشکل دونالد ترامپ با توافق هسته‌ای چه بود؟ این پرسشی است که عدم توجه به آن و یا انتخاب پاسخی نادرست برایش سبب در پیش گرفتن مسیرهایی نادرست برای نجات برجام و از آن مهم‌تر تلاش برای رفع تحریم‌ها به ویژه در حوزه بانکی و نفتی شده است.

واقعیت آن است که بر خلاف ادعاهای گاه و بیگاه مقامات دولت، ممنوعیت صادرات نفت ایران به‌عنوان اصلی‌ترین منبع درآمدی کشور و همینطور محدودیت‌های جدی در مسیر نقل‌وانتقال پول سبب قفل شدن اقتصاد ایران در دو سال اخیر شده است و می‌باید فارغ از شعارهای بی حاصل تمامی همّ و غمّ مسئولان کشور تحریم‌شکنی در این دو حوزه باشد.

اما پاسخ به پرسشی که در ابتدای این نوشتار گفته آمد؛ برخی بر این باور هستند که اساساً طرح این سوال نادرست است زیرا عدم وجود توافق هسته‌ای از بودن آن مفیدتر است. آنان بر این باور هستند که هم‌زمان با دستور ترامپ برای خروج آمریکا از برجام و حتی پیش از آن جمهوری اسلامی می‌بایست اجرای برجام را متوقف می‌کرد! در نتیجه علت خروج آمریکا از توافق و یافتن راهی برای نجات برجام اهمیتی نداشته و نباید به آن پرداخت.

در مقابل نیز اغلب تصمیم‌گیران و ناظران عرصه سیاست بر این باور بودند که نجات برجام و رفع تحریم‌ها هم از لحاظ اقتصادی و هم از منظر امنیتی حائز اهمیت است اما در یافتن پاسخ به چرایی خروج آمریکا از برجام شاهد اختلاف نظرهایی جدی هستیم. دستگاه سیاست خارجی کشور در پاسخ به این پرسش به این نتیجه رسید که علت خروج دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای آن است که این توافق در دوران رقیب سیاسی او در آمریکا منعقد شده است! این موضوع که در چند نوبت به صراحت از سوی وزیر امور خارجه ایران عنوان شده است را می‌توان ریشه بسیاری از تصمیمات اتخاذ شده در این رابطه دانست.

واقعیت اما این است که علت تصمیم رییس‌جمهور آمریکا برای خاتمه دادن به اجرای توافق هسته‌ای بیش از آن که به متن برجام بازگردد به فرامتن این توافق بازمی‌گردد. توضیح بیشتر آن که با نگاهی به اظهارات علنی و غیرعلنی آمریکایی‌ها شاهد هستیم که ترامپ و تیم سیاست خارجی و امنیت ملی او بیش از آن که از فعالیت هسته‌ای ایران نگران باشد، سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی را موضوعی نگران‌کننده دانسته و تصمیم برای خروج از برجام و بازگرداندن تحریم‌ها نوعی اقدام تنبیهی به دلیل سیاست‌های منطقه‌ای بود که از نظر آمریکایی‌ها تنش‌زا و سبب بروز بحران‌هایی در خاورمیانه شده است.

اگر در پاسخ به پرسش «چرا ترامپ از برجام خارج شد؟» این گزینه را انتخاب کنیم، آنگاه مسیر نجات برجام نیز راهی متفاوت از امروز خواهد بود و از سیاست منطقه‌ای گذر می‌کند. به نظر می‌آید که راه‌حل حفظ برجام و رفع تحریم‌ها به ویژه تحریم‌های نفتی و بانکی آن است که شاهد تکیه دستگاه دیپلماسی بر گفت‌وگوهایی در حوزه مسائل منطقه‌ای باشیم. کوتاه سخن آن که که انتخاب صحیح موضوع مذاکره می‌تواند این مسئله لاینحل را به سمت و سویی دیگر حرکت دهد.