تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۷/۳۰ ساعت ۱۴:۳۱
کد مطلب : ۱۹۰۵۲۷
دیپلماسی همین است!
محمد توکلی
تهاجم ارتش ترکیه به کردهای سوری ساکن در شمال شرقی سوریه که بنا بر گفته مقامات دولت اردوغان برای مقابله با «تروریسم» انجام شده با توافق میان ایالات متحده و ترکیه وارد فاز جدیدی شده است. با وجود آن که متن این توافق به شدت کلی و تفسیرپذیر به نظر می‌رسد و در مرحله اجرا نیز با اما و اگرهایی جدی همراه شده اما به نظر می‌آید بتوان آن را مبنایی برای توقف درگیری‌ها در شمال سوریه دانست.
نکته جالب توجه اما به ۲۴ساعت پیش از این توافق بازمی‌گردد. زمانی که ترامپ نامه عجیب خود خطاب به اردوغان را که با ادبیاتی غیردیپلماتیک و حتی توهین‌آمیز نگارش شده بود را منتشر کرد و دولت ترکیه نیز در پاسخ به علنی کردن این نامه اعلام کرد که اردوغان نامه ترامپ را به «سطل آشغال» انداخته است.
خلاصه خبر این است: رییس‌جمهوری خطاب به رییس‌جمهور دیگر نوشت «احمق نباش»، مخاطب این جمله توهین‌آمیز در پاسخ، نامه را به «سطل آشغال» انداخت و کمتر از ۲۴ ساعت بعد هم همین دو دولت با مذاکره به توافق آتش‌بس دست یافتند. دیپلماسی همین است!
واقعیت آن است که فقدان شناخت دقیق از ویژگی‌های خاص شخصیتی دونالد ترامپ باعث آن شده تا تصمیم‌گیران حوزه سیاست خارجی در ایران آنطور که باید و شاید نتوانند مهره‌های شطرنج سیاست را در برابر آمریکای ترامپ به درستی حرکت دهند. آنچه بیش از هر چیزی برای ترامپ اهمیت دارد «ژست پیروزی» است، حتی اگر در مذاکره و توافق به «همه» خواسته‌های خود نرسیده باشد او می‌خواهد در رسانه‌ها و پشت تریبون در نقش پیروز باشد حتی اگر در عمل هم نتواند به خواسته اصلی خود دست یابد.
حال اگر ما هم در مقابل او به جای استفاده از همین ویژگی شخصیتی که مشخصاً نقطه ضعف دونالد ترامپ است زمین بازی را به جای پشت میز مذاکره در جنگ تریبونی تعریف کنیم نتیجه‌ای جز «باخت - باخت» به همراه نخواهد داشت. به نظر می‌آید که امروز بیش از هر زمان دیگری ضرورت بازتعریف چگونگی مواجهه جمهوری اسلامی با ایالات متحده احساس می‌شود.
با تکرار طرح‌های تاریخ گذشته و تکراری نمی‌توان به گذر از بن‌بست دیپلماتیک موجود اندیشید و باید برای تغییر این شرایط طرحی نو در انداخت. تکیه بیشتر از حد بر دیپلماسی عمومی از سوی دستگاه سیاست خارجی کشور که در وزارت امور خارجه متمرکز شده است، خوشبینی بی دلیل نسبت به انتخابات ۲۰۲۰ و یا استیضاح ترامپ، فراموشی استفاده از ابزار دیپلماسی رسمی که مذاکره «دولت - دولت» است، حذف نقش‌آفرینان واسطه‌ای همچون جامعه مدنی و یا دیپلماسی پارلمانی، تمرکز بر جنگ تریبون‌ها به جای تغییر معادلات دیپلماتیک و در نهایت افزایش سطح تنش میان دو کشور مواردی است که ایران و آمریکا را به این نقطه رسانده است؛ جایی که این هر دو تمایلی به قرار گرفتن در آن نداشته‌اند! شاید هنوز دیر نشده باشد و بتوان با بهره گرفتن از تجربه کشورهایی که تجربه مقابله دیپلماتیک با ترامپ را داشته‌اند مسیری تازه را پیمود.
تهاجم ارتش ترکیه به کردهای سوری ساکن در شمال شرقی سوریه که بنا بر گفته مقامات دولت اردوغان برای مقابله با «تروریسم» انجام شده با توافق میان ایالات متحده و ترکیه وارد فاز جدیدی شده است. با وجود آن که متن این توافق به شدت کلی و تفسیرپذیر به نظر می‌رسد و در مرحله اجرا نیز با اما و اگرهایی جدی همراه شده اما به نظر می‌آید بتوان آن را مبنایی برای توقف درگیری‌ها در شمال سوریه دانست.
نکته جالب توجه اما به ۲۴ساعت پیش از این توافق بازمی‌گردد. زمانی که ترامپ نامه عجیب خود خطاب به اردوغان را که با ادبیاتی غیردیپلماتیک و حتی توهین‌آمیز نگارش شده بود را منتشر کرد و دولت ترکیه نیز در پاسخ به علنی کردن این نامه اعلام کرد که اردوغان نامه ترامپ را به «سطل آشغال» انداخته است.
خلاصه خبر این است: رییس‌جمهوری خطاب به رییس‌جمهور دیگر نوشت «احمق نباش»، مخاطب این جمله توهین‌آمیز در پاسخ، نامه را به «سطل آشغال» انداخت و کمتر از ۲۴ ساعت بعد هم همین دو دولت با مذاکره به توافق آتش‌بس دست یافتند. دیپلماسی همین است!
واقعیت آن است که فقدان شناخت دقیق از ویژگی‌های خاص شخصیتی دونالد ترامپ باعث آن شده تا تصمیم‌گیران حوزه سیاست خارجی در ایران آنطور که باید و شاید نتوانند مهره‌های شطرنج سیاست را در برابر آمریکای ترامپ به درستی حرکت دهند. آنچه بیش از هر چیزی برای ترامپ اهمیت دارد «ژست پیروزی» است، حتی اگر در مذاکره و توافق به «همه» خواسته‌های خود نرسیده باشد او می‌خواهد در رسانه‌ها و پشت تریبون در نقش پیروز باشد حتی اگر در عمل هم نتواند به خواسته اصلی خود دست یابد.
حال اگر ما هم در مقابل او به جای استفاده از همین ویژگی شخصیتی که مشخصاً نقطه ضعف دونالد ترامپ است زمین بازی را به جای پشت میز مذاکره در جنگ تریبونی تعریف کنیم نتیجه‌ای جز «باخت - باخت» به همراه نخواهد داشت. به نظر می‌آید که امروز بیش از هر زمان دیگری ضرورت بازتعریف چگونگی مواجهه جمهوری اسلامی با ایالات متحده احساس می‌شود.
با تکرار طرح‌های تاریخ گذشته و تکراری نمی‌توان به گذر از بن‌بست دیپلماتیک موجود اندیشید و باید برای تغییر این شرایط طرحی نو در انداخت. تکیه بیشتر از حد بر دیپلماسی عمومی از سوی دستگاه سیاست خارجی کشور که در وزارت امور خارجه متمرکز شده است، خوشبینی بی دلیل نسبت به انتخابات ۲۰۲۰ و یا استیضاح ترامپ، فراموشی استفاده از ابزار دیپلماسی رسمی که مذاکره «دولت - دولت» است، حذف نقش‌آفرینان واسطه‌ای همچون جامعه مدنی و یا دیپلماسی پارلمانی، تمرکز بر جنگ تریبون‌ها به جای تغییر معادلات دیپلماتیک و در نهایت افزایش سطح تنش میان دو کشور مواردی است که ایران و آمریکا را به این نقطه رسانده است؛ جایی که این هر دو تمایلی به قرار گرفتن در آن نداشته‌اند! شاید هنوز دیر نشده باشد و بتوان با بهره گرفتن از تجربه کشورهایی که تجربه مقابله دیپلماتیک با ترامپ را داشته‌اند مسیری تازه را پیمود.
