بهار نیوز - هاشمی،خاتمی، ناطق‌نوري و کنش‌میدانی؟

گروه سیاسی-رسانه ها: رضا رئیسی در روزنامه آرمان نوشت: حل پازل پیچیده انتخابات مجلس دهم با حساسیت‌ها و شرایط ویژه‌اش و اهمیت خطیری که برای نحله‌ها و طیف‌های مختلف سیاسی دارد، تابع مولفه‌های فراوان و آیند و روندهای متعدد و نقش‌آفرینی‌های مختلفی است. بی‌گمان یکی از مهم‌ترین فرازهایی که می‌تواند نقش ماندگار بر این فرآیند بزند و معادلات را تحت تاثیر مستقیم خود قرار دهد میدانداری بزرگان سیاسی است.

همین اهمیت خطیر توجه‌ها را به سمت و سوی آنان جلب کرده و هر گفتاری که به موضوع نقش آفرینی آنان معطوف باشد با بیم و امید از سوی جریان‌های مختلف دنبال می‌شود. تندروهای جناح مقابل با نگرانی این پروسه را نظاره‌گر هستند وهر گاه سخنی سلبی در باب مشارکت سیاسی بزرگان در انتخابات شنیده می‌شود با آب و تاب فراوان آن را انعکاس می‌دهند. وقتی ناطق نوری می‌گوید: « قصد حضور در رقابت سیاسی را ندارد» آنان با خوشحالی این سخن را انعکاس داده و نتیجه می‌گیرند که همداستانی میان سه ضلع پیروزی‌بخش تحول‌خواهان در انتخابات ریاست جمهوری سال 92 دوباره تکرار نخواهد شد.

خاتمی اگر تاکید می‌کند که دیگر به حضور در ساخت قدرت سیاسی نمی‌اندیشد، این گفتار نیز با واکنش‌های متعدد روبرو می‌شود و نتایج بدیع و عجیب و غربی از آن استنتاج می‌شود. در ادامه این گفتارها بالاخره روز گذشته در سفر آیت‌ا... هاشمی به مشهد وی در پاسخ به این سوال که آیا در انتخابات مجلس خبرگان و مجلس شورای اسلامی لیست ارائه خواهید کرد؟ درپاسخ می‌گوید: «دیگر از ما گذشته است.» اکنون این سوال بزرگ در برابر اذهان عمومی قرار دارد که این سخنان به معنای عدم میدانداری و نقش‌آفرینی بزرگان سیاسی است؟ آیا قرار نیست که آنان در عرصه رقابت انتخاباتی پیش رو به کنش تاثیر گذارهمچون انتخابات ریاست جمهوری گذشته بپردازند؟ معنا و مفهوم سخنان ایشان چیست و آنان چه راهبردی را در پیش خواهند گرفت؟

در پاسخ به سوالات فوق می‌توان گفت که قرار نیست بزرگان با ارائه لیست انتخاباتی به نقش آفرینی در انتخابات آتی مجلس بپردازند اما این بدان معنی نیست که آنان بی‌توجه از کنار چنین بزنگاه خطیر و مهمی بگذرند. سیاست‌ورزی امر غامض و پیچیده‌ای است و مضاف بر آن تعطیل‌بردار نیست و یک سیاستمدار تا آخرین لحظه عمر درگیر فعل و انفعالات این سپهر بوده و در یک دیالکتیک همیشگی و پر فراز و فرود قرار دارد. نکته آنکه مرور عملکردهای این بزرگان سیاسی نیز نشان می‌دهد که آنان چند سالی هست که به جای حضور مستقیم در ساحت قدرت رسمی، نقش‌آفرینی در عرصه قدرت غیررسمی یا به زبان بهتر ساخت قدرت اجتماعی را برگزیده‌اند.

حجت‌الاسلام ناطق نوری لااقل بعد از انتخابات ریاست جمهوری دوره نهم هیچ گاه حضور مستقیم در ساز و کارهای انتخاباتی را نپذیرفته است. سیدمحمد خاتمی نیز پس از انتخابات مجلس هشتم هیچگاه پای به این وادی نگذاشته و آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی نیز جز در مواردی که خود به کنش مستقیم پرداخته از ارائه لیست سر باز زده است، کنشی که در شرایط خاص و با اصرار و ابرام بدنه اجتماعی به منصه ظهور رسید و صحنه انتخابات را دیگرگونه کرد. این سه پس از تجربیات بسیار و اندوخته‌های فراوان و کسب وجاهت دوچندان در افکار عمومی اکنون به رسته و جایگاهی دست یافته‌اند که نیازمند کنش مستقیم نیست، آنان برخوردار از وجاهت سیاسی و اجتماعی هستند و می‌توانند دور از دخالت مستقیم در فرآیندهای انتخاباتی در قالب اتاق فکر نقش نقطه ثقل و ثبات را ایفا کنند و به راهبری جریان‌های سیاسی بپردازند.

در واقع نباید هم برای چنین شخصیت‌هایی قائل به کنش میدانی بود چرا که از یکسو پتانسیل راهبری آنان با ورود به منازعات خام و خرد چندان امکان تبلور نخواهد یافت و از سوی دیگر حضور در وادی کنش میدانی آنان را درگیر در منازعات و علایق و سلایق افراد پیرامونی خواهد کرد و امکان هم‌افزایی را در این منازعات طبیعی و بدیهی از آنان سلب خواهد کرد. می‌دانند کجا و چگونه باشند. یکی از کارویژه‌های احزاب و ساختارهای نظامند حزبی ارائه لیست‌های انتخاباتی است. در کشور ما از آن حیث که کارکردهای حزبی نهادینه نشده و در واقع تشکیلات فصلی و موسمی به جای احزاب عمل می‌کنند، نقش‌آفرینی چهره‌ای کلیدی و مورد وثوق بسیار تاثیر گذار است.

تندروها نیز با عنایت به همین مقوله طی چند صباح اخیر بسیار مایل به کندوکاو عملکردها و استراتژی این بزرگان در عرصه خطیر انتخابات مجلس بوده و با پخش شایعات و نیز خبرپردازی‌های خاص قصد اثر گذاری بر این روند را داشته و از طرف دیگر خواسته‌اند که با دریافت واکنش‌ها بتوانند قطعات پازل خود را پیرامون پیش بینی استراتژی آنان تکمیل کنند کما اینکه چندی پیش خبری در این رسانه‌ها انعکاس یافت که آنان مدعی شده بودند خاتمی و هاشمی درصدد تنظیم لیست انتخاباتی هستند اما اکنون پاسخ هاشمی جواب قاطعی به این تلاش‌های مستمر بوده و آن را ابتر کرده و امکان پیش‌بینی حرکات را از جناح مقابل سلب کرده است.

هاشمی سیاستمدار زیرکی است و با بیش از نیم قرن فعالیت سیاسی، بی‌حساب و بدون هدف گذاری سخن نمی‌گوید. تندروها اکنون خوب دانسته‌اند که نمی‌توانند این بزرگان را به وادی مجادلات میدانی رهنمون کرده و آنان را از جایگاه خطیر راهبری تحولات سیاسی در جریان دموکراسی‌خواه و اصلاح‌طلب دور کنند. هاشمی، خاتمی و ناطق هر سه در برهه‌ها و فواصل مختلف روی یک گزاره پای فشرده و اتفاق نظر دارند: « عدم حضور در تحولات میدانی و نقش‌آفرینی در قالب تبیین استراتژی»؛ استراتژی‌ای که البته نمی‌توان حدود و ثغور مشخصی برای آن تبیین و تعیین کرد و به فراخور موقعیت امکان برونداد‌های مختلف و حتی غیره منتظره از آن دور از ذهن نیست، کما اینکه آیت‌ا... هاشمی از ماه‌ها قبل منکر حضور در انتخابات ریاست جمهوری بود و ناگهان ناخدا را سیاستی دیگر فتاد.