بحران سلامت در کشور و سونامی بیماری‌ها

شاپور کریمی *

---

ایران بالاترین روند رشد سرطان در جهان را دارد
رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه سرطان در کشور به دلیل روند افزایش سن و امید به زندگی رشد دارد، گفت: شاید بتوان گفت ایران بالاترین روند رشد سرطان را در جهان داراست.دکتر اکبری در حاشیه چهارمین کنگره سرطان پستان در بیمارستان امام خمینی(ره) تصریح کرد: سرطان معده بالاترین سرطان در مردان و کشنده ترین سرطان است که به عوامل بسیاری از جمله تغذیه، نحوه زندگی، رفتاریهای فرهنگی و جتماعی وابسته است.وی، آگاه سازی مردم را مهمترین راه در راستای پیشگیری خواند و افزود: امروز باید برنامه‌هاي آگاه سازی را شروع کنیم تا بتواینم ۲۰ سال بعد به نتیجه برسیم.

اکبری ادامه داد: سرطان پستان شایعترین سرطان زنان و نیز پنجمین عامل مرگ و میر ناشی از سرطانها را دارد که سالانه بین ۸ هزار و ۵۰۰ تا ۱۰ هزار مورد جدید به مبتلایان افزوده مي‌شود.رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه حدود ۳۰ هزار نفر مبتلا به سرطان، زندگی ۵ ساله ای دارند، یادآور شد: مهمترین دلیل رشد این سرطان افزایش سن است ولی ریز فاکتورهای سابقه فامیلی، عدم ازدواج، عدم شیردهی، عدم تناسب قد نسبت به وزن، مصرف هورمون نابجا و مصرف دخانیات اصلی ترین ریزفاکتورها در این حوزه هستند.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی زنجان هم با بیان اینکه بیماری مهلک سرطان در حال حاضر با سرعت در حال پیشرفت است گفت: سرطان‌ها پس از سوانح و تصادفات جاده ای، سومین علت مرگ و میر در کشور است.رحیم سروری زنجانی تشخیصی درمانی سرطان استان زنجان با بیان اینکه سالانه ۷۰ هزار نفر در ایران به بیماری سرطان مبتلا می شوند افزود: از این تعداد ۳۰ هزار نفر مي‌میرند که این آمار آمار نگران کننده ای است.وی با اشاره به اینکه سال ۲۰۳۰ طبق پیش بیننی سازمان بهداشت جهانی سرطان به عنوان شایع ترین و مهمترین عامل مرگ و میر خواهد بود ادماه داد: یعنی به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر تعداد ۱۰۰ نفر به بیماری سرطان مبتلا خواهند شد.

ایرانی‌ها رکورددار سرطان معده در جهان
در حال حاضر کشور ما بیشترین بیماری سرطان معده را در جهان دارد و وزارت بهداشت نیز تأیید کرده است که آمار ابتلا به سرطان در کشور ما رو به افزایش است و یک‌سوم مبتلایان به سرطان به‌خاطر محصولات کشاورزی به این بیماری دچار می‌شوند. به‌گفته کارشناسان افزایش آمار سرطان در ایران که بعضا از آن به‌عنوان سونامی سرطان نام برده می‌شود به‌خاطر تأثیرات نگران‌کننده مواد شیمیایی در کشور است. یکی از مسئولان وزارت جهادکشاورزی اخیرا، میزان مصرف کود در کشور را نگران‌کننده توصیف کرد و این مواد را به‌دلیل دارا بودن کادمیوم و نیترات باعث افزایش نرخ سرطان در جامعه معرفی کرد.به‌ گفته وی مصرف سموم دفع آفات و کودهای شیمیایی در مناطق کشاورزی ایران، باعث رشد فزاینده سرطان در این مناطق شده است.

براساس نظر کارشناسان و آمار رسمی کشور وضعیت محصولات کشاورزی ما به‌دلیل استفاده از سموم شیمیایی زیاد، خطرناک است و سالانه ۷۰ هزار بیمار سرطانی به آمار سرطانی‌های کشور اضافه می‌شود که یک‌سوم آنها بر اثر استفاده از محصولات کشاورزی مسموم دچار این بیماری می‌شوند.به‌نظرمی‌رسد اقدامات انجام گرفته از سوی وزارت جهاد کشاورزی در این زمینه کافی نیست و رفع بخشی از این مشکلات درخصوص محصولات کشاورزی بر عهده وزارت بهداشت است.

از سوی دیگر دکتر اسماعیل اکبری رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، سرطان‌های شایع در زنان ایرانی را سرطان سینه، پوست، روده‌بزرگ، معده و مری و سرطان‌های شایع در مردان ایرانی را پوست، معده، مثانه، پروستات، روده‌بزرگ و خون عنوان کرد و گفت: در ایران سالانه سرطان‌ها حدود۵۰۰هزار سال عمر مردم ما را کم می‌کند.سرطان‌ها در منطقه خاورمیانه از تمام مناطق جهان بیشتر رشد داشته است.

ایران روی کمربند مرگ آفرین‌ترین سرطان
عضو کمیته علمی ششمین کنگره انجمن علمی جراحان عمومی در ادامه از سرطان پستان به عنوان شایعترین سرطان در زنان نام برد و افزود: آمار شیوع این سرطان در ایران کمی بالاتر از آمار جهانی است و سن شیوع آن در کشور پایین آمده است.عضو هیئت مدیره انجمن جراحان عمومی کشور از قرار گرفتن ایران بر روی کمربند سرطان مری خبر داد و از سرطان ریه به عنوان مرگ آفرین ترین سرطان در کشور نام برد.دکتر بهزاد رحمانی اظهارداشت: سرطانها بر حسب نوع شیوع آندمیک در نقاط مختلف دنیا شناخته مي‌شوند.

وی با اعلام اینکه ایران روی کمربند سرطان مری قرار دارد، افزود: این کمربند شامل استانهای آذربایجان، کردستان، گیلان و مازندران و نواحی از ترکمن صحرا و زنجان است.این فوق تخصص جراحی ریه و قفسه صدری از ایران به عنوان یکی از مراکز پرخطر سرطان مری در دنیا نام برد و گفت: شایعترین سرطان در کشور که هم مردان و هم زنان را تهدید مي‌کند، سرطان ریه است. به طوریکه به عنوان مرگ آفرین ترین سرطان در کشور شناخته مي‌شود و پیشقراول مرگ در سرطانهاست.

مجری طرح زمین شناسی پزشکی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی با تاکید بر اینکه ایران کمربند سرطان "مری" و "دستگاه گوارش" است، گفت: این کمربند استانهای اردبیل، گیلان، مازندران و گلستان را شامل مي‌شود که از طرف شرق و شمال شرقی و غرب و شمال غربی ایران، کشورهای دیگر را نیز شامل مي‌شود.

فرح رحمانی بیماریهای متابولیکی مانند گواتر، فلورسیس (ضایعات مینای دندان) و بیماریهای ناشی از کمبود مواد مغذی، کمبود آهن و "روی" را از دیگر بیماریهای شایع در کشور نام برد و اظهار داشت: علاوه بر این کمربند ارسنیک از دیگر کمربندهای مهم کشور است که عاملی برای ایجاد بیماریهای پوستی و برخی سرطانها است که در حال انجام مطالعات درباره آنها هستیم.

مدیر زمین ‌شناسی پزشکی سازمان زمین شناسی، با بیان اینکه استان گلستان در کمربند سرطان خیزی آسیای ‌میانه با قابلیت بالای سرطان "مری" واقع شده است، ادامه داد: بر این اساس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور با همکاری سازمان یونسکو پروژه ۲ ساله ای را تعریف کرده که طی آن به بررسی کمربند سرطان خیز منطقه پرداختهاست.

۷ درصد جمعيت بالاي ۳۰ سال ایران ديابت دارند
رييس مركز مديريت بيماري‌هاي غير واگير وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي گفت: بر اساس نتايج اوليه به دست آمده از يك طرح مطالعاتي، ۷ درصد جمعيت بالاي ۳۰ سال كشور به بيماري ديابت مبتلا هستند.'كوروش اعتماد' با بيان اينكه برنامه غربالگري ديابت يكي از مهم ترين طرح‌هاي اين وزارتخانه است، افزود: اين طرح به منظور شناسايي بيماران مبتلا به ديابت و انجام برنامه‌هاي پيشگيري و كنترل عوارض زودرس و دير رس اين بيماري در ۱۰ دانشگاه كشور از جمله يزد، كرمان، اهواز، مشهد، تبريز، شيراز، كرج، شهيد بهشتي، تهران و اصفهان در حال اجرا است.

در همین حال دکتر شکور امیدی متخصص ایمونولوزی گفت: «در ایران، حداقل ۱۰ میلیون دیابتی یا در معرض ابتلا به دیابت داریم که ۷۰ درصد مبتلایان به دیابت، از بیماری خود خبر ندارند. در این بیماری، عامل ژنتیک، حداکثر ۵درصد مؤثر است و عادت‏های تغذیه‏ی ناصحیح و فشار و تنش‏های فکری و استرس و فشارهای روحی، عوامل اصلی ابتلاء به این بیماری هستند که علاوه بر تحمیل هزینه ۲هزار میلیاردی بر مردم و کشور، هزینه‏های معنوی بسیاری از جمله مشکلات روحی و عاطفی، کاهش بهره‏وری شغلی و علمی، ناتوانی جنسی و... بر بیماران و جامعه تحمیل نموده است و سبب معضلات اجتماعی چون طلاق و بیکاری و... شده است».

۸۰ درصد از ایرانیان سوء تغذیه دارند
یک متخصص تغذیه گفت: ۸۰ درصد از ایرانیان دارای شکم سیر و سلول‌های گرسنههستند و میزان بروز سوء تغذیه در ایران بسیار بالاست. سیدضیاءالدین مظهری اظهار داشت: امنیت غذا برای افراد بسیار ضروری است؛ غذاهای آماده از ارزش غذاییزیادی برخوردار نبوده و مواد اولیه بکار رفته برای تهیه آنها سرشار از افزودنی‌هاست و نیاز بدن افراد را از نظر پروتئین و مواد معدنی برطرف نمی‌کند.

وی ادامه داد: در صورتی که هر گونه عدم تعادل در تغذیه افراد ایجاد شود، به این صورت که افراد مواد غذایی را بیش از حد نیاز استفاده کنند یا کمتر از نیازشان مصرف کنند،سوء تغذیه تلقی می‌شود. مظهری افزود: سوء تغذیه در ایران بسیار گسترده است و ۸۰ درصد از ایرانیان دارای شکم سیر ولی دچار گرسنگی سلولی هستند. گرسنگی سلولی درافراد مرفه جامعه همچنین در افرادی که توان مالی پایینی دارند، وجود دارد؛ سوءتغذیه بسیار خطرناک است و موجب بروز بیماری‌های مزمن می‌شود.وی در ادامه بیانداشت: فشار خون، نقرس، آرتریت‌ها، چربی خون و بیماری‌های مفصلی از جمله بیماری‌هاییاست که سوءتغذیه موجب بروز آنها می‌شود.این متخصص تغذیه اضافه کرد: افرادباید توجه داشته باشند که در بدن‌شان میلیون‌ها سلول وجود دارد و باید غذایی مصرفکنند که تک‌تک این سلول‌ها نیازشان تأمین شود چرا که کمبود مواد غذایی، تمامارگان‌های بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

مرگ سالانه ۴ هزار نفر بر اثر آلودگی هوا
معاون بهداشتی وزیر بهداشت گفت: وزارت بهداشت برای کاهش آ‌لودگی هوا هیچ کاری نمی‌تواند انجام دهد، ۷۰ درصد آلودگی هوا به علت تردد خودروهای آلاینده است که بخش صنعت باید فکری بکند ما فقط نگرانیم. مرگ سالانه ۴ هزار نفر بر اثر آلودگی هوا در تهران را هم نه تکذیب می‌کنیم و نه تأیید.علیرضا مصداقی‌نیا افزود: وزارت بهداشت عضو کمیته کاهش آلودگی هواست اما در عمل کاری برای کاهش آلودگی هوا نمی توانیم انجام دهیم چون تولیدکننده اصلی آلاینده‌ها وسایل نقلیه هستند، ۷۰ تا ۸۰ درصد آلودگی هوا در شهرها و از جمله تهران به علت تردد وسایل نقلیه‌ای است که در خیابانها تردد می‌کنند.وی گفت: ما فقط می‌توانیم به مردم اعلام کنیم، هوا سالم است، یا در مرحله هشدار یا اضطرار است و این آلودگی‌ها چه عوارضی برای مردم دارد، اما دنیا توانسته است آلودگی شهرهای بزرگ را مهار کند راه حل آن هم استانداردسازی خودروها، استاندارد سازی سوخت، کنترل ترافیک و استفاده جمعی مردم از وسایل حمل و نقل عمومی است.

موج سوم ایدز در راه است
بر اساس آخرین آمار، بیش از ۵۰هزار نفر افراد مبتلا به HIVهنوز در کشور ناشناخته هستند در حالی که ناقل این بیماری هستند.این در حالی است که هر روز حدود ۸هزار نفر به علت بیماری‌هاي ناشی از ایدز در دنیا مي‌میرند و در همین مدت ۱۲هزار نفر دیگر به (HIV)مبتلا مي‌شوند. بی تردید، این اعداد و ارقام تکان دهنده است و خطر حضور این بیماری در کشور را به خوبی نشان مي‌دهد. / موج نخست ايدز سال ۶۵ شناسايي و نخستين مورد ابتلا به آن در كشور شروع شد و طي يكي، دو دهه با افزايش ناگهاني ايدز در بين مصرف‌كنندگان تزريقي موادمخدر و زندانيان در كشور مواجه شديم و موج سوم ابتلا به ايذر از طريق روابط جنسي محافظت‌نشده است و از همين جهت مي‌توان اين موج را با بحث‌هاي سلامت جنسي مرتبط دانست. هم‌اكنون آمار ابتلا به ايدز در اين رابطه در حال افزايش است.

شیوع سکته قلبی در ایران/ زنگ خطر برای جوان ترها
بررسیها و تحقیقات در اقصی نقاط کشور نشان می‌دهد که سن سکته قلبی در جامعه رو به کاهش است. این در حالی است که تغییر الگوی غذایی و دوری از فعالیتهای بدنی باعث شده که جوانترها بیشتر در معرض ابتلا به بیماریهای قلب و عروق قرار بگیرند.تغییر شیوه زندگی و گرایش به سمت مصرف غذاهای آماده و فست فودها و همچنین افزایش استعمال مواد دخانی و کم تحرکی، از جمله پیامدها و عوارض زندگی شهری است که متاسفانه باعث شده آمار بیماریهای غیرواگیر همچون بیماریهای قلب و عروق در جامعه افزایش یابد. گرایش نسل جوان به سمت مصرف فست فودها و مواد دخانی به خصوص قلیان که عوارض خطرناکتری نسبت به سیگار دارد، دست به دست هم داده است تا شاهد بروز بیماریهای قلبی در سنین پایین تر باشیم.

این در حالی است که سن سکته در یکی دو دهه گذشته بین ۵۵ تا ۶۰ سال بود اما هم اکنون مواردی از بروز سکته قلبی در افراد جوان و کمتر از ۳۰ سال نیز مشاهده مي‌شود. دکتر محمدجواد زیبایی‌نژاد، رئیس ششمین کنگره قلب خاورمیانه ضمن اشاره به شیوع بالای بیماریهای قلبی در کشور، نسبت به کاهش سن سکته‌‌هاي قلبی در ایران هشدار داده است.

روزانه ۶۰ ایرانی در تصادفات جاده‌ای مي‌میرند
۱۶ هزار و ۴۳۷ کشته در تصادفات ۹ ماه امسال!
رئیس مرکز تحقیقات پزشکی قانونی گفت در ۹ ماهه سال ۹۱، ۱۶ هزار و ۴۳۷ نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست داده اند و این آمار در مقایسه با مدت زمان مشابه سال گذشته که ۱۹ هزار و ۱۷۶ نفر در تصادفات رانندگی کشته شدند، ۱۴.۳ درصد کاهش نشان مي‌دهد.به گزارش مهر، دکتر محمود خدادوست با بیان اینکه ۱۲ هزار و ۷۹۵ نفر از تلفات رانندگی در نه ماهه اول امسال مرد و سه هزار و ۶۴۲نفر زن بودند گفت: ۱۰ هزار و ۵۰ مورد از مرگهای تصادفات در جاده‌هاي برون شهری، چهار هزار و ۷۳۵ نفر در تصادفات درون شهری، یکهزار و ۵۲۵ نفر در جاده‌هاي روستایی گزارش شده است.

انحراف ایرانی‌ها از مسیر سلامتی
دکتر زهرا عبداللهی، معاون دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با بیان اینکه روزانه ۸۰۰ مورد مرگ در کشور اتفاق می افتد، سهم بیماران قلبی و عروقی از این مرگ و میرها را بیش از ۳۰۰ مورد اعلام کرد و افزود: نقش الگوی صحیح مصرف غذایی در حفظ سلامت انسان و پیشگیری از بیماریهای مزمن مانند بیماریهای قلبی و عروقی، ‌دیابت، افزایش فشارخون، افزایش چربی خون و انواع سرطانها در کاهش مرگ و میرها موثر است. مصرف بی رویه نوشابه‌هاي گازدار یکی از عوامل عمده بروز چاقی است و چاقی زمینه ساز انواع بیماریهای قلبی و عروقی، دیابت و انواع سرطانهاست.به گفته معاون دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، عادات و رفتارهای غذایی غلط مثل سرخ کردن غذاها، مصرف چربی اضافی، مصرف نمک اضافی در موقع صرف غذا در کنار کم تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی کافی از جمله عواملی هستند که سلامت مردم را به خطر انداخته اند.

این در حالی است که پزشکان معتقدند اگر مردم مصرف نمک خود را روزانه ۳ گرم کاهش داده و ۳۰ دقیقه پیاده ‌روی روزانه داشته باشند، بیماریهای قلبی و فشارخون که عامل اصلی سکته‌ها هستند تا ۵۰ درصد کاهش می‌یابد.از سوی دیگر وزیر بهداشت سابق معتقد بود که این وزارتخانه فقط مي‌تواند ۲۵ درصد مسایل مربوط به سلامت مردم را پوشش دهد و ۷۵ درصد دیگر این مسیر باید با همکاریهای بین‌ بخشی محقق شود. با این حال بررسیها نشان مي‌دهد که ۴۶ درصد زنان و ۴۴ درصد از مردان ایرانی دارای اضافه وزن هستند و به همین دلیل باید شیوه زندگی در جامعه ما اصلاح شود. قند، چربی و فشارخون بالا و مصرف سیگار از فاکتورهای خطرزای بیماریهای قلبی و عروقی هستند که به دلیل گسترش این عوامل، آمار مبتلایان به مشکلات قلبی در کشور رو به افزایش است. از خصوصیات این فاکتورهای خطرزا این است که سالها بدون علامت مي‌ماند و در بیشتر موارد فردی که بطور مثال فشارخون بالا دارد از بیماری خود مطلع نمی شود.

این فاکتورها در افرادی که چاق هستند و تحرک کمی دارند شایعتر است،‌ بنابراین تغییر شیوه زندگی برای آنها ضروری است به طوریکه قند، چربی و فشارخون بالا در صورت مورد توجه قرار نگرفتن از سوی مبتلایان، به سکته قلبی ختم مي‌شود. بسیاری از مبتلایان به این فاکتورهای خطرزا پس از آگاهی از ابتلا به این موارد در بیشتر اوقات به دلیل اینکه این بیماریها علامت دار نیستند نسبت به درمان آنها کمتر رغبت نشان مي‌دهند.

بررسیها و گزارشها نشان مي‌دهد که ابتلا به سرطان ریه در کشور به دلایل بسیاری از جمله قلبی و عروقی و استعمال سیگار و قلیان نسبت به ۵ سال گذشته ۱۰۰ درصد افزایش یافته است.این در حالی است که دکتر ابوالقاسم جزایری، سرپرست دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با اعلام اینکه ۵۹ درصد زنان و ۳۶ درصد مردان ۴۵ تا ۶۵ سال کشور مبتلا به فشارخون بالا هستند، گفت: در حدود ۴۰ درصد زنان و ۳۳ درصد مردان بزرگسال ۴۵ تا ۶۵ سال کشور قند خون بالا دارند و قند خون بالا زمینه را برای بروز بیماری دیابت فراهم می‌کند. همچنین کلسترول بالا در ۳۰ درصد مردان و ۳۶ درصد زنان ۲۵ تا ۶۴ سال کشور وجود دارد و خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد.

به گفته جزایری، فقط ۱۲ درصد مردان و ۱۴ درصد زنان ۱۵ تا ۶۴ ساله در کشور روزانه ۵ واحد میوه و سبزی مصرف می‌کنند و میوه‌ها و سبزیها جزو مهمی از یک رژیم غذایی سالم هستند که مصرف روزانه و مقدار کافی آن، می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری و درمان بیماریهای مزمنی چون دیابت نوع ۲، سکته مغزی، سرطان و چاقی داشته باشند.آنچه مشخص است اینکه، نتایج تحقیقات و بررسیها نشان مي‌دهد که ۳۰ درصد علت مرگ و میرها و ۱۰ درصد از کارافتادگیها در دنیا بر اثر بیماریهای قلبی و عروقی است. متاسفانه بیماریهای قلبی و عروقی بر عکس کشورهای پیشرفته که در حال کاهش است در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران رو به افزایش است.

هر ۷ دقیقه یک سیگاری در ایران مي‌میرد
رئیس مرکز تحقیقات کنترل دخانیات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ضمن هشدار نسبت به عوارض ناشی از استعمال مواد دخانی گفت: هر ۷ دقیقه یک ایرانی به دلیل مصرف سیگار جان خود را از دست مي‌دهد.دکتر غلامرضا حیدری افزود: هر ۶ ثانیه یک نفر در دنیا به دلیل عوارض استعمال دخانیات جان خود را از دست می‌دهد.وی گفت: در دو دهه اخیر وضعیت مصرف دخانیات در کشور روند قابل قبولی داشته چرا که برنامه‌های کنترلی تقریبا موثر بوده‌اند به طوری که شرایط اکنون کشور در زمینه استعمال مواد دخانی در مقایسه با ۳۰-۴۰ سال گذشته تغییر کرده است.

این چنین اتفاقات خوب است اما ایده آل نیست.حیدری تاکید کرد: با وجود قانون جامع کنترل و مبارزه با دخانیات اما مشاهده می‌شود که قلیان در اماکن عمومی مصرف می‌شود. این نسبت به کشورهای دنیا به لحاظ شیوع مصرف و اجرای برنامه‌های کنترل دخانیات در حد متوسط است. طی یک دهه گذشته مصرف دخانیات در کشور حدود یک تا دو درصد کاهش یافته است. مهمترین شیوه درراستای مبارزه باعوامل تهدیدآمیزسلامت مردم را ایجادزمینه‌هاي مشارکت پذیری آنان، اطلاع رسانی وآگاهی بخشی و همچنین بهره مندی ازتوان وپتانسیلهای موسسات مردم نهاد, شوراهای اسلامی و دهیاریها می توان نام برد.

---