بهار نیوز - نيروهاي روسي چگونه به سوريه مي‌روند؟

گروه بين‌الملل: خبرگزاری رویترز در گزارش ویژه‌ مفصلی به چگونگی ارسال نیروهای نظامی پیمانکاری روسی به خاک سوریه برای کمک و پیش‌بردن نیروهای ارتش بشار اسد در جنگ علیه شورشیان پرداخته است. در این گزارش به فرآیند خرید هواپیماهای خطوط تجاری اروپایی، چگونگی ثبت و تغییر تابعیت هواپیما از طریق شرکت‌های فراسرزمینی (آف‌شور) و در نهایت واگذاری هواپیماها به خطوط هواپیمایی مسافربری اوکراینی، سوری یا ایرانی به منظور حمل نیروهای نظامی پیمانکاری (در اصطلاح حقوقی: مزدور جنگی) از روسیه به سوریه پرداخته شده است.

ایستگاه اول: فرودگاه روستوف
در گوشه‌ای از فرودگاه روستوف، در مرکز روسیه گروهی از مردان روسی، حدود ۱۳۰ نفر، با کوله پشتی نظامی در انتظار سوار شدن به هواپیمایی بودند که در هیچ‌کدام از جدول‌های پرواز خروجی ثبت نشده بود. خبرنگار رویترز به آن‌ها نزدیک می‌شود و از یکی از مردان درباره مقصدشان پرسشی مطرح می کند. این مرد پاسخ می‌دهد: «من اجازه حرف زدن با کسی را ندارم. ما مدارکی را امضا کرده‌ایم که بر اساس آن مجاز نیستیم درباره این سفر صحبت کنیم. قبل از اینکه ما به دردسر بیفتیم از اینجا برو. قبل از اینکه خودت به دردسر بیفتی از اینجا برو.» هواپیمای ایرباس ای-۲۳۰ که در فرودگاه روستوف در انتظار سوار کردن مردانی با کوله‌بار نظامی از روسیه بود، تازه از دمشق، پایتخت سوریه به روستوف رسیده بود. مسافرانش مردانی با چهره آفتاب‌سوخته، لباس ارتشی و پوتین‌های خاکی بودند. در دست بعضی نیز کیسه‌های خرید فرودگاه دمشق به چشم می‌خورد. این مردان پیمانکاران نظامی روسیه هستند که با هواپیماهای مسافربری به سوریه رفته اند تا از نیروهای نظامی بشار اسد در جنگ شش‌ساله خود علیه شورشیان حمایت کنند.

پیمانکاران نظامی و نیروی ارتش روسیه در سوریه
مسئله تلفات نظامی برای جامعه روسی موضوع حساسی است. خاطره کشته‌شدگان ارتش روسیه در عملیات‌های جنگی در چچن و افغانستان هنوز در خاطره جمعی شهروندان روسیه زنده است. خانواده پیمانکاران نظامی معتقدند که استفاده دولت روسیه از این پیمانکاران در جنگ سوریه به این علت است که بدین ترتیب روسیه می‌تواند تعداد واقعی تلفات نظامی در این جنگ را پنهان کند. استفاده از نیروی ارتش روسیه، دولت روسیه را در برابر افکار عمومی جامعه روسی قرار می‌دهد و باید در برابر خانواده سربازان ارتش پاسخگو باشد. در حالی‌که پیمانکاران نظامی برای حضور در جنگ استخدام می‌شوند و در قبال دریافت پول به مناطق جنگی می‌روند. مقامات روسی گفته‌اند که از زمان آغاز عملیات در سپتامبر سال ۲۰۱۵ تا به امروز ۵۴ نفر از پرسنل ارتش روسیه در سوریه جان خود را از دست داده‌اند. بر اساس تخمین رویترز حداقل ۴۰ پیمانکار نظامی در فاصله ژانویه ۲۰۱۷ تا اوت همان سال، یعنی در مدت ۸ ماه در سوریه کشته شده‌اند.

مردانی که از سوریه به فرودگاه روستوف در روسیه باز می گردند

بشار اسد و متحدانش در روسیه، ایران و حزب‌الله لبنان برای ادامه جنگ مجبور به فرستادن نیروی زمینی به سوریه از طریق هواپیماهای مسافربری هستند. وزارت خزانه‌داری ایالات متحده با اعمال تحریم بر صادرات هواپیما و قطعات هواپیما به ایران و سوریه سعی می‌کند این راه حمل و نقل شبه‌نظامیان را به سوریه مسدود کند. در سال‌های اخیر ده‌ها هواپیما در اوکراین به اسم دو شرکت هواپیمایی «خورس» و «دارت» ثبت شده‌ است. موسس این دو شرکت هواپیمایی یک افسر نیروی دریایی شوروی سابق به نام سرگئی تومچانی و چندین تن از همقطاران وی هستند. بر اساس اطلاعات سامانه‌های ردیابی پرواز، این هواپیماها یا به شرکت‌های هواپیمای ایرانی و سوری فروخته‌ و یا اجاره داده می‌شوند.
سرگئی تومچانی و شرکت هواپیمایی «خورس» از سال ۲۰۱۱ به این سو به اتهام صادرات هواپیما به ایران و سوریه تحت تحریم واشنگتن است. در هفت سال گذشته دو شرکت هواپیمایی «خورس» و «دارت» توانسته اند از طریق شرکت‌های فراسرزمینی، ۸۴ هواپیمای ایرباس یا بوئینگ دست‌دوم را خریداری یا اجاره کنند. از این بین حداقل ۴۰ هواپیما در ایران، سوریه و عراق استفاده شده است. تاریخچه مالکیت این هواپیماها نشان می‌دهد که چگونه با تغییر مالک از یک کشور به کشور دیگر و همین‌طور کاغذ‌بازی، مراحل پیچیده اداری برای ثبت تابعیت هواپیما، تحریم‌های آمریکایی علیه ایران و سوریه، دور زده می‌شود.

از اوکراین به دمشق: شرکت هواپیمایی شام‌وینگز
یکی از هواپیماهایی که از فرودگاه روستوف روسیه به دمشق پرواز کرده است، هواپیمای ایرباس ای-۳۲۰ (A320) متعلق به شرکت هوایی سوری شام‌وینگز است. اطلاعات ثبت شده نشان می‌دهد که این هواپیما در گذشته زیر نام شرکت ایرلندی آی‌ال‌اف‌سی که زیر مجموعه شرکت ایرلندی آرکپ ثبت شده بوده است. شرکت ایرلندی آرکپ بزرگترین شرکت اجاره هواپیما (لیزینگ) هواپیما است. در ژانویه ۲۰۱۵ این هواپیما به شماره شناسایی EI-DXY از لیست ثبت خارج شده و به مدت دو ماه اثری از ثبت این هواپیما دیده نمی‌شود. بعد از گذشت دو ماه هواپیمای مذکور با شماره شناسایی جدیدی در اوکراین ثبت می‌شود.

اطلاعات ثبت شده در اوکراین نشان می‌دهد که صاحب جدید هواپیمای مذکورشرکتی است به نام «گرشام» که موجودیت‌اش در بریتیش‌ویرجین‌آیلند ثبت شده است. صاحبان شرکت «گرشام» دو فرد اوکراینی به نام‌های ویکتور رومانیکا و نیکولای ساورچنکو هستند. در ماه مارس سال ۲۰۱۵ شرکت «گرشام» این هواپیما را به شرکت هواپیمایی «دارت» اجاره می‌دهد. در نتیجه شماره شناسایی هواپیما به شماره اوکراینی UR-CNU تغییر می‌یابد. در روز ۲۰ اوت سال ۲۰۱۵، این هواپیما وارد نواگان هوایی شرکت هواپیمایی «خورس» می‌شود. بر اساس داده‌های ردیابی هواپیما، از آوریل سال ۲۰۱۵ این هواپیما توسط شرکت هواپیمایی شام‌وینگز پرواز می‌کرده است.

بر اساس اطلاعات ثبت شرکت‌ها، سرگئی تومچانی از ماه آوریل سال ۲۰۱۱ به بعد دیگر سهمی در هیچ‌کدام از شرکت‌های «خورس» و «دارت» ندارد. سرگئی تومچانی حال تنها به عنوان مشاور با این دو شرکت هواپیمایی همکاری می‌کند. او مدعی است که شرکت‌های هواپیمایی «خورس» و «دارت» هیچ هواپیمایی را در اختیار شرکت‌‌های هواپیمایی ایرانی یا شام‌‌وینگز سوری قرار نداده‌اند. از سهام هواپیمایی «خورس» ۲۵ درصد آن به نام شخصی ثبت شده است که آدرس‌اش، آدرس سازمان اطلاعات وزارت دفاع اوکراین است.

رویترز اطلاعات بیشتری در زمینه ارتباط سازمان اطلاعات وزارت دفاع اوکراین و واگذاری هواپیما به سوریه یا ایران نیافته است. بخش اطلاعات ارتش اوکراین به رویترز گفت که هیچ اطلاعاتی در زمینه واگذاری هواپیما به سوریه یا حمل پیمانکاران نظامی از روسیه به سوریه ندارد و تا به حال با «خورس» و «دارت» یا «شام‌وینگز» همکاری نداشته است. در ژانویه سال ۲۰۱۸ شرکت «دارت» با ثبت صاحبان جدید و آدرس جدید، اسم شرکت را به «آلانا» تغییر داده و از ماه مارس همان سال شرکت جدید دیگری با نام «آلانا ایر» صاحب سهام شرکت شد.

با هواپیما مسافری به سوریه می‌روند و با تابوت به روسیه باز‌می‌گردند
گرچه مسکو فرستادن پیمانکاران نظامی به سوریه را انکار می‌کند، تعداد زیادی از دوستان، آشنایان و اقوام پیمانکاران نظامی که در جنگ سوریه کشته شده اند، نظر دیگری دارند. این آشنایان می‌گویند شرکتی مشکوک به نام «واگنر» بدون داشتن هیچ‌گونه آدرس و دفتری، پیمانکاران نظامی را استخدام می‌کند.
شرکت «واگنر» توسط دیمیتری اوتکین که سابقا افسر اطلاعاتی ارتش روسیه بوده‌، تاسیس شده است. اولین ماموریت دیمیتری اوتکین در اوکراین شرقی و برای حمایت از جدایی‌طلبان اوکراینی بوده است.
یوگنیف شبایف، رهبر محلی یک سازمان شبه‌نظامی در روسیه که با پیمانکاران نظامی در ارتباط است می‌گوید که روسیه ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ پیمانکار نظامی در سوریه دارد.

بر اساس گفته پزشکان ارتش در فوریه گذشته تنها در طول یک عملیات در سوریه در حدود ۳۰۰ پیمانکار نظامی یا زخمی و یا کشته شدند. یک پیمانکار نظامی که تا به حال چهار بار برای شرکت در عملیات‌های جنگی به سوریه رفته است می‌گوید که از فرودگاه روستوف و با هواپیمای مسافری شام‌وینگز به سوریه پرواز کرده است. او که خود را با نام ولادیمیر معرفی کرده است به رویترز گفت که برخی اوقات ارتش روسیه از هواپیماهای ارتشی نیز برای فرستادن نیرو به سوریه استفاده می‌کند اما تنها در صورتی‌که شام‌وینگز جای خالی نداشته باشد. همسر یکی از پیمانکاران نظامی کشته شده در سوریه به رویترز می‌گوید که آخرین بار با همسرش روز ۲۱ ژانویه صحبت کرده است.

روزی که با توجه به اطلاعات سامانه ردیابی هواپیما، یک هواپیمای مسافری شام‌وینگز از روسیه به سوریه پرواز کرده است. از ۲۲ ژانویه ارتباط او با همسرش قطع شد. این زن بعد از چند روز جنازه همسرش را به همراه گواهی ‌مرگی که در سوریه صادر شده بود، دریافت کرد. علت مرگ شوک هموراژیک بر اثر خونریزی ناشی از زخم گلوله و ترکش قید شده است. همسر یکی دیگر از پیمانکاران نظامی از خاطرات همسرش بعد از اولین سفر به سوریه صحبت می‌کند. او می‌گوید که همسرش برای او تعریف کرده است که پیمانکاران نظامی روس معمولا در خط مقدم جنگ با شورشیان هستند و اولین نیروهایی هستند که وارد شهرهای آزاد شده از دست شورشیان می‌شوند. نیروهای سوریه بعد از آزاد سازی شهرها توسط نیروهای پیمانکار نظامی روسی، وارد شهر می‌شوند و با اهتزاز پرچم سوریه خود را به عنوان پیروز جنگ معرفی می‌کنند.