بهار نیوز - ۷ آبان روز بزرگداشت كوروش بزرگ هخامنشي

گروه فرهنگی: شاید به جرات بتوان گفت یکی از بحث برانگیزترین تاریخ‌هایی که این روزها می‌توان درخصوص آن صحبت کرد؛ ۷ آبان، سالروز ورود کوروش به بابل است. براساس رویدادنامه نبونعید، در ۲۹ اکتبر (۷ آبان) سال ۵۳۹ پیش از میلاد کوروش وارد بابل شد. از این رو این روز در عصر حاضر به نام روز کوروش نامگذاری شده است و هر سال هزاران نفر برای بزرگداشت این روز در پاسارگاد جمع می‌شوند که البته این اجتماعات در سال‌های اخیر گاه با حاشیه‌هایی روبه‌رو شده است.

اما کامیار عبدی (باستان‌شناس متخصص در حوزه هخامنشیان) با اشاره به آنکه کوروش نیز بخشی از تاریخ ایران است و ما نمی‌توانیم نام او را از کتب تاریخی و مقالات حذف کنیم، یادآور شد: در متون باستانی و در کتیبه‌ها به این اشاره شده که این آرامگاه را کوروش ساخته البته در آن زمان سنت بر آن نبود که برای مرده‌ها سنگ قبر بگذارند؛ درخصوص داریوش نیز استثنا وجود دارد. البته در متون یونانی آمده که در گذشته کتیبه‌ای در این مکان وجود داشته و اسکندر آن را خوانده و مضمون آن کتیبه آن بود که این بنا آرامگاه کوروش است.
البته مدارک مکتوب و باستان‌شناختی داریم که این بنا مربوط به دوران کوروش است اما اینکه آرامگاه همسرش بوده یا خیر را بعید می‌دانم. البته کمی آن‌سوتر بنایی به نام زندان سلیمان قرار دارد که گفته می‌شود ممکن است این مکان آرامگاه همسر کوروش باشد که البته به آن هم مطمئن نیستیم.

به گفته او، به جز آثار پاسارگاد برخی از کوشک‌ها اطراف برازجان پیدا شده که گمان بر آن است که این بناها منسوب به کوروش است. متاسفانه باستان‌شناسی دوره هخامنشی هنوز جای کار بسیار زیادی دارد و هنوز اطلاعات دقیقی از آن زمان نداریم. این روزها نیز مشغول کاوش در تل آجری هستند و احتمالا نخستین آثار مربوط به دوره کمبوجیه پسر کوروش را پیدا کنیم. ممکن است با پیدا شدن این آثار به تکه‌های مهمی از پازل انتقال شاهنشاهی کوروش به داریوش پی ببریم.

عبدی با اشاره به تاریخچه مطرح کردن ۷ آبان ماه به عنوان روز کوروش گفت: اگر بخواهیم به سرمنشا این تاریخ برسیم باید به دوره اواخر قاجار و اوایل پهلوی از زمان رضاشاه برویم. در آن زمان ایران در حال ورود به دوره جدیدی بود و مسئله دولت و ملت‌ها در حال شکل گیری بود. رضاشاه از یکسو برای آنکه هویت ملی را مطرح کند و از دیگر سو چون درصدد ادامه سیستم شاهنشاهی بود، با استناد به تحقیقات محققان خارجی که در حال بررسی و نوشتن تاریخ ایران بودند و به شخصیتی بزرگ و دوست‌داشتنی مانند کوروش رسیده بودند که مورد علاقه ایرانی‌ها،‌ یهودی‌ها،‌ یونانی‌ها و... بود؛ بر آن شد تا کوروش را به عنوان واسطه‌ای برای ایدئولوژی شاهنشاهی خود قرار دهد. بنابراین در آن زمان، «ایران نو» توسط شخصیتی پدرگونه‌ای مانند کوروش شکل گرفت و مطرح شد.

عبدی معتقد است: جوانانی که برداشت درستی از تاریخ ندارند با دیدن وضعیت اقتصادی و اجتماعی بر آن می‌شوند که تمام تقصیرها متوجه حکومتی است که تاکیدش بر مذهب است. تصورشان این است که اگر به سراغ ملیت بروند مشکلات حل می‌شود از این رو آنچه که طی سال‌های گذشته در روز ۷ آبان ماه شاهد هستیم به نوعی واکنشی به شرایط موجود اجتماع کنونی است. درحال حاضر نمی‌توان منکر مشکلات موجود شد اما نباید فراموش کرد که با جایگزینی ملیت به جای مذهب مشکلات رفع نخواهد شد. چراکه فرهنگ ایرانی در ملیت و مذهب گره خورده و با حذف یکی آن دیگری به تنهایی حلال مشکلات نخواهد بود.

این محقق تصریح کرد: تمام آنچه طی سال‌های گذشته در روز ۷ آبان شاهد هستیم به دلیل فشارهایی است که به خصوص به نسل جوان وارد می‌شود و فکر می‌کنند با علم کردن چنین موضوعاتی و رفتن به پاسارگاد حرص خود را خالی می‌‌کنند و واکنش نشان می‌دهند. و این امر طبیعی است چراکه کارهای ناسیونالیستی واکنش‌گرایانه است. به این معنا که یک فشار اجتماعی، سیاسی یا اقتصادی که وارد شود خود را به شکل‌های مختلف بخصوص در قالب شکل‌های ناسیونالیستی نشان می‌دهد. از طرف دیگر هم دولت رویه‌ای نادرست در پیش گرفته.

او با بیان مثالی رویه نادرست دولت را اینگونه توضیح داد: تصور کنید با سیلی عظیم روبه رو هستیم از یکسو می‌توانیم جلوی آن دیوار بکشیم یا آنکه می‌توانیم از نیروی این سیل برای تولید برق و انرژی استفاده کنیم. افرادی که در دولت فعال هستند متوجه این امر نیستند که آنچه طی سال‌های گذشته در روز ۷ آبان ماه رخ می‌دهد یک نیروی ملی‌گرایانه است که با توجه به وضعیت امروز ایران که درگیر انواع قومیت‌گرایی‌ها اعم از پان عربیسم، پان کردیسم، پان ترکیسم و... است، امروز زمانی است که باید این نیروی موجود را برای تقویت ملیت ایرانی جمع و آن را تقویت کنیم چراکه ایران از ۲۵۰۰ سال پیش تاکنون با حضور و وجود تمام اقوام پابرجا بوده و هست و همواره با تاکید بر ملیت ایرانی اداره شده است.

عبدی معتقد است: امروزه نیز با مانع تراشی و جلوگیری از برگزاری روز کوروش نمی‌توان مشکلی را حل کرد. با کمی عقلانیت بیشتر می‌توانیم بگوییم همانقدر که پیامبر اسلام و امامان جزئی از فرهنگ ایرانی شده‌اند؛ کوروش و داریوش، هخامنشیان و ساسانیان نیز بخشی از تاریخ و فرهنگ ایران بودند. اکنون باید از تمام آنچه در اختیار داریم برای حفظ ملیت و کشور ایران استفاده کنیم. در این شرایط برخورد نه تنها فایده‌ای ندارد بلکه به ضرر کشور تمام خواهد شد. با مانع تراشی، نرده کشیدن و متفرق کردن مردم از رفتن به پاسارگاد،‌ مشکلی حل نخواهد شد.

این باستان‌شناس با اشاره به آنکه کوروش نیز بخشی از تاریخ ایران است و ما نمی‌توانیم نام او را از کتب تاریخی و مقالات حذف کنیم، یادآور شد: ساده‌اندیشانه است که تصور کنیم می‌توانیم بخشی از تاریخ کشورمان را فراموش کنیم. عبدی با اشاره به وضعیت خاورمیانه گفت: امروزه در خاورمیانه دائم شاهد وقوع انواع جنگ، جنگ داخلی و کودتا هستیم. این درحالی است که هخامنشیان ۲۵۰۰ سال پیش توانسته بودند شرایطی را بوجود آورند که همین مردم با قومیت‌های مختلف در کنار هم و زیر یک پرچم زندگی کنند. سیستمی که هخامنشیان برای اداره ایران در نظر گرفته بودند ۲۲۰ سال به طول انجامید و اگر به دلیل حمله نظامی از بین نمی‌رفت شاید چندین سال دیگر نیز پابرجا می‌ماند. کسی که در عرصه تاریخ فعالیت می‌‌کند از این امر درس می‌گیرد و نکات مهمی برای کسب تجربه در آن پیدا می‌کند.
گزارش: معصومه دیودار (ایلنا)