تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۶/۲۲ ساعت ۱۴:۵۳
کد مطلب : ۲۳۱۲۸۶
آیت‌الله مَردم؛ شیخ یوسف صانعی که بود؟
گروه سیاسی: سایت دیده بان ایران نوشت؛ آیت الله شیخ یوسف صانعی اذان صبح امروز درگذشت. خبری ناباورانه که در پی انتشار خبر بستری شدن ایشان در شامگاه پنج شنبه به علت زمین خوردن و شکستگی لگن و استخوان دست در بیمارستان برای بسیاری از دوستداران ایشان غیرقابل باور است.
آیه الله شیخ یوسف صانعی، در سال 1316 هجری شمسی در روستای نیک آباد از توابع «جرقویه» در استان اصفهان در میان خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد. پدرش مرحوم حجه الاسلام و المسلمین شیخ محمد علی صانعی، روحانی سرشناس و خدمتگزار به مردم بود جد ایشان مرحوم آیه الله مرحوم حاج ملایوسف هم از علمای پرهیزکار و وارسته زمان خود بودند. ایشان در فلسفه از شاگردان جهانگیرخان، در فقه از شاگردان آیه الله العظمی میرزا حبیب الله رشتی بودند. آن بزرگوار به میرزای شیرازی بزرگ رهبر نهضت تنباکو دلبستگی فراوان داشته و از مروجان ایشان بوده است.
دوران تحصیل
آیه‌الله صانعی، در شش سالگی، در زادگاهش ـ روستای نیک آباد ـ تحصیلات خود را در مکتب خانه آغاز کرد و به آموختن قرآن و کتابهای متداول آن روزگار رو آورد. برخی از درسهای مقدماتی را نیز نزد پدرش آموخت. در سال 1325، با توصیه و راهنمایی پدر و به همراه برادر، راهی اصفهان شد و سپس، در سال 1330 هجری شمسی، برای ادامه تحصیلات، به حوزه علمیه قم رهسپار شد. در قم نیز به مدرسه علمیه آقا سید صادق، واقع در محلّه گذرقلعه سکونت گزید. تلاش علمی وی، سبب شد که دوره سطح را در چهار سال به پایان رساند و در سال 1334 در آزمون عمومی فارغ التحصیلان دوره سطح شرکت کند و رتبه اول را کسب نماید. این مسأله، باعث شد که آیه الله العظمی بروجردی، وی را مورد عنایت و تشویق خود قرار دهد. با پایان یافتن دوره سطح، در حالی که هیجده سال بیش نداشت، به درس خارج استادان حوزه علمیه قم رفت؛ از جمله در دروس امام خمینی (ره) شرکت جست و تا زمان تبعید امام (ره) به نجف، همواره از شاگردان ممتاز درس او بود.
مرحوم آیه الله یوسف صانعی، در طول دوران تحصیل خود به محضر استادان بسیاری شرفیاب شد. وی در اصفهان، کتاب سیوطی را نزد ادیب معروف، مرحوم معلّم حبیب آبادی، نویسنده کتاب مکارم الا´ثار، و مغنی را نزد مرحوم یدالله پورهادی فرا گرفت. پس از عزیمت به قم نیز، کتاب معالم الاصول و بخشی از کتاب شرح لمعه را نزد آیه الله ستوده آموخت و در درس قوانین و رسائل، آیه الله موسی صدر شرکت کرد. بخشی از رسائل و مکاسب را نزد آیه الله مشکینی و نیز کتاب منظومه و بخشی از مکاسب را نزد آیه الله منتظری آموخت. با پایان یافتن دوره سطح، به درس خارج آیه الله بروجردی (ره) رفت و حدود یک سال از درس آن مرجع عظیم الشأن بهره برد.
وی در سال 1334، به درس خارج امام خمینی (ره) رفت و سالهای متمادی از محضر وی بهره برد. وی شاگرد پروری، تکیه بر ارزشها، شناخت دقیق موضوع را از ویژگیهای درس امام خمینی (ره) می‌داند و ایشان نیز نسبت به حضرت آیه الله صانعی عنایت و لطف ویژه‌ای داشتند که تبلور لطف و بزرگواری حضرت امام خمینی هنگام معرفی ایشان به عنوان دادستان کل کشور می‌باشد آنجا که می‌فرمایند «من آقای صانعی را مثل یک فرزند بزرگ کرده‌ام آقای صانعی وقتی که سالهای طولانی در مباحثاتی که ما داشتیم تشریف می‌آوردند ایشان بالخصوص می‌آمدند با من صحبت می‌کردند و من حظ می‌بردم از معلومات ایشان، و ایشان یک نفر آدم برجسته‌ای در بین روحانیون است و مرد عالمی است». (صحیفه امام ج 17 ص 231)
آیت الله صانعی پس از پیروزی انقلاب، در مسؤولیتهای اجرایی گوناگونی نقش ایفا کرد که برخی از آنها به شرح زیر است:
1. دادستانی کل کشور با حکم امام خمینی(ره) از تاریخ 19/10/1361 الی 18/4/1364؛
2. عضویت در شورای نگهبان با حکم امام خمینی(ره) از تاریخ 1/12/1358 الی 19/10/1361؛
3. نمایندگی امام در شورای بازسازی مناطق جنگی؛
4. امامت جمعه قم با حکم امام خمینی(ره)؛
5. عضویت در مجلس خبرگان رهبری در دوره اول به نمایندگی به عنوان نفر دوم از مردم تهران؛
6. عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام با حکم امام خمینی(ره)؛
اما شاید یکی از مهمترین دوران زندگی سیاسی آیت الله صانعی به اظهارات ایشان پس از برگزاری انتخابات بحث برانگیز سال 88 بود. انتخاباتی که ایشان نیز به همراه استاد خود یعنی آیت الله منتظری نسبت به نوع برخورد با مردم اعتراض کرد و این اعتراض ها و اظهار نظرها منجر حمله به دفتر ایشان در قم و اصفهان شد.
اما کار به همین جا ختم نشد و در دی ماه سال 88 آیت الله یزدی با بیان این که "صانعی مرجعی مبدع است" در این فرزند امام خمینی (ره) گفت: «برخی از اعضای جامعه مدرسین که با من صحبت می کردند گفتند ایشان مبدع است وبدعت گذاری امری است که رد آن بر همه واجب است.» محمد یزدی البته درباره دلایل خود برای اتخاذ تصمیم عجیب جامعه مدرسین قم مبنی بر اینکه " آیت الله صانعی صلاحیت مرجعیت ندارد" این را هم اضافه کرده بود که: «برخی آرای فقهی آقای صانعی بدعت و خلاف قرآن است.» احمد خاتمی دیگر عضو جامعه مدرسین هم همان زمان اعلام کرده بود که روند خلع کردن آیت الله صانعی روندی یکساله را طی کرده است. اشاره او به مواضع آیت الله صانعی درباره میرحسین موسوی و واکنش او درباره اعتراضات سال 88 بود که خاتمی از ایشان به عنوانی حامی فتنه نام برده بود.
مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی از جمله افرادی بود که در واکنش به این اظهارات محمد یزدی و همچنین بیانیه جامعه مدرسین قم درباره خلع مرجعیت آیت الله صانعی گفت: «در تاریخ تشیع هیچ‌گاه مرجعی توسط جایی نصب یا عزل نشده بلکه مردم با تشخیص خود و پرداخت وجوهات فرد مناسب به‌عنوان مجتهد را انتخاب کرده‌اند.» پس از سخنرانی ۲۱ مرداد ماه ۱۳۸۸ آیت الله صانعی، که یکی از تندترین انتقادات ایشان بود، دفتر حقوقی محمود احمدی‌نژاد، رییس جمهوری ایران، از وی رسما شکایت کرد.
مرحوم آیت الله صانعی در یکی از معروفترین سخنان خود درباره اتفاقات پس از انتخابات سال 88 گفته بود: «متاسفانه امروز عده‌ای اسلام را برای زندگی شخصی خودشان، برای پست و ریاستشان و برای مقاصدشان می‌خواهند و دین را در خدمت خودشان گرفته‌اند به جای این که به دین خدمت کنند.» آیت الله صانعی بدون نام بردن از شخص خاصی گفت: ««من چند سال قبل هم هشدار دادم که خطر دروغ گویی جدی است. اما امروز این معضل به آن جا رسیده که برخی افراد آن چنان در دروغ گویی بی پروا و بی تقوا شده اند که دروغ و خیانت بودن آن را همگان می دانند و می‌فهمند، و تا امکان دروغ‌گویی باشد اصلا راست نمی‌گویند.»
این مرجع شیعه در ادامه تصریح کرد: « درکنار پیشرفت های حیرت‌آور دنیا، ما امروز می‌خواهیم مسائل را با زندانی کردن دانشگاهیان، فرهیختگان، ارباب جراید، افراد عادی واخراج اساتید ودانشجویان، بستن روزنامه‌ها، ممنوع‌الخروج نمودن افراد و بی‌مهری به فرزندان امام و انقلاب حل نماییم، اگر اینها ضد انقلابند و زندانها از اینها پر شده، پس انقلابی کیست؟» آیت الله صانعی افزود: «رجال این مملکت را ضد انقلاب معرفی کردن و آنها را زندانی نمودن قطعاً کارها را درست نمی‌کند و مشکلات را رفع نمی‌نماید، بلکه مسائل و مشکلات را پیچیده‌تر می‌کند.»
بامداد روز ۲۴ خرداد ۱۳۸۹ دفتر آیت الله صانعی در قم با حمله گروهی لباس شخصی در حضور مأمورین نیروی انتظامی مواجه شد و خسارات زیادی به آن وارد و بر روی دیوارهای محل، شعارهایی علیه وی نوشته شد. بهانه این حمله حضور مهدی کروبی رئیس سابق مجلس ایران در دفتر وی بود. تصاویری که وبگاه رسمی صانعی پس از این حادثه منتشر کرد نشان می‌داد که لباس شخصی ها همه‌چیز حتی پنکه سقفی دفتر نیز نابود کرده بودند. روح الله حسینیان، روحانی که خود چندی پیش به دلیل ابتلا به کرونا در گذشت از جمله کسانی بود که در حمله به دفاتر آیت الله صانعی در قم نقش بسزایی داشت. اما این آخرین حمله به دفاتر ایشان در قم، گرگان و تبریز نبود. چرا که نیمه شب سه شنبه ۱۹ آبان ۱۳۹۴ نیز تعدادی «افراد ناشناس» با «حمله» به دفتر آیت‌الله یوسف صانعی در نجف آباد «ضمن به آتش کشیدن بخشی از ساختمان دفتر» خواستار «تعطیلی» آن شدند. بر روی در ورودی دفتر با اسپری مرگ بر منافق نوشته شده بود.
این مرجع تقلید حوزه علمیه قم، معتقد بود که اجرای فرمان هشت ماده ای امام خمینی(س) می تواند رعایت حقوق بشر و به ویژه حریم خصوصی افراد را تضمین می کند. او در گفت و گو با نشریه صفیر حیات ضمن تبیین و تفسیر فرمان هشت ماده ای حضرت امام، به بازکاوی مفاهیمی چون: حریم خصوصی، حقوق بشر، گزینش و … می پردازد و با تکیه بر بند ۶ این فرمان، تاکید می کند که هیچ کس، حتی قوه ی قضاییه نیز حق ورود به حریم خصوصی افراد را ندارد. او همچنین از جمله مراجعی بود که درباره قضاوت زنان اعتقاد داشت: ذکوریت و مرد بودن در قاضی شرط نیست و معیار در قضاوت، اعتدال قاضی و بر طریق مستقیم بودن در قضا، علم و معرفت به موازین اسلامی قضا و قوانین است و هیچ دلیل معتبری بر شرطیت مرد بودن نداریم و مقتضای اطلاق مقبوله و الغای خصوصیت از تقیید به «رجل» در روایت ابی خدیجه عدم شرطیت و صحت قاضی زن مانند قاضی مرد است.
همچنین این مرجع عالیقدر با تکیه بر فقه پویا به تساوی دیه زن و مرد نظر دادند و بلوغ شرعی در دختران را ۱۳ سال دانستند. یکی دیگر از اظهارات جنجال برانگیز آیت الله صانعی پاسخ ایشان درباره حکم محاربه در اسلام بود که در اعتراضا به صدور حکم اعدام یکی از معترضان فرمودند: اعتراض به حکومت محاربه نیست، دفاع از حق است. گفتنی است پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 88، درمیان مراجع و روحانیون بلندپایه، آیت الله منتظری، آیت الله صانعی، آیت الله دستغیب و آیت الله بیات از جمله کسانی بودند که نسبت به بازداشت ها از خود واکنش نشان دادند.
آیه الله شیخ یوسف صانعی، در سال 1316 هجری شمسی در روستای نیک آباد از توابع «جرقویه» در استان اصفهان در میان خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد. پدرش مرحوم حجه الاسلام و المسلمین شیخ محمد علی صانعی، روحانی سرشناس و خدمتگزار به مردم بود جد ایشان مرحوم آیه الله مرحوم حاج ملایوسف هم از علمای پرهیزکار و وارسته زمان خود بودند. ایشان در فلسفه از شاگردان جهانگیرخان، در فقه از شاگردان آیه الله العظمی میرزا حبیب الله رشتی بودند. آن بزرگوار به میرزای شیرازی بزرگ رهبر نهضت تنباکو دلبستگی فراوان داشته و از مروجان ایشان بوده است.
دوران تحصیل
آیه‌الله صانعی، در شش سالگی، در زادگاهش ـ روستای نیک آباد ـ تحصیلات خود را در مکتب خانه آغاز کرد و به آموختن قرآن و کتابهای متداول آن روزگار رو آورد. برخی از درسهای مقدماتی را نیز نزد پدرش آموخت. در سال 1325، با توصیه و راهنمایی پدر و به همراه برادر، راهی اصفهان شد و سپس، در سال 1330 هجری شمسی، برای ادامه تحصیلات، به حوزه علمیه قم رهسپار شد. در قم نیز به مدرسه علمیه آقا سید صادق، واقع در محلّه گذرقلعه سکونت گزید. تلاش علمی وی، سبب شد که دوره سطح را در چهار سال به پایان رساند و در سال 1334 در آزمون عمومی فارغ التحصیلان دوره سطح شرکت کند و رتبه اول را کسب نماید. این مسأله، باعث شد که آیه الله العظمی بروجردی، وی را مورد عنایت و تشویق خود قرار دهد. با پایان یافتن دوره سطح، در حالی که هیجده سال بیش نداشت، به درس خارج استادان حوزه علمیه قم رفت؛ از جمله در دروس امام خمینی (ره) شرکت جست و تا زمان تبعید امام (ره) به نجف، همواره از شاگردان ممتاز درس او بود.
مرحوم آیه الله یوسف صانعی، در طول دوران تحصیل خود به محضر استادان بسیاری شرفیاب شد. وی در اصفهان، کتاب سیوطی را نزد ادیب معروف، مرحوم معلّم حبیب آبادی، نویسنده کتاب مکارم الا´ثار، و مغنی را نزد مرحوم یدالله پورهادی فرا گرفت. پس از عزیمت به قم نیز، کتاب معالم الاصول و بخشی از کتاب شرح لمعه را نزد آیه الله ستوده آموخت و در درس قوانین و رسائل، آیه الله موسی صدر شرکت کرد. بخشی از رسائل و مکاسب را نزد آیه الله مشکینی و نیز کتاب منظومه و بخشی از مکاسب را نزد آیه الله منتظری آموخت. با پایان یافتن دوره سطح، به درس خارج آیه الله بروجردی (ره) رفت و حدود یک سال از درس آن مرجع عظیم الشأن بهره برد.
وی در سال 1334، به درس خارج امام خمینی (ره) رفت و سالهای متمادی از محضر وی بهره برد. وی شاگرد پروری، تکیه بر ارزشها، شناخت دقیق موضوع را از ویژگیهای درس امام خمینی (ره) می‌داند و ایشان نیز نسبت به حضرت آیه الله صانعی عنایت و لطف ویژه‌ای داشتند که تبلور لطف و بزرگواری حضرت امام خمینی هنگام معرفی ایشان به عنوان دادستان کل کشور می‌باشد آنجا که می‌فرمایند «من آقای صانعی را مثل یک فرزند بزرگ کرده‌ام آقای صانعی وقتی که سالهای طولانی در مباحثاتی که ما داشتیم تشریف می‌آوردند ایشان بالخصوص می‌آمدند با من صحبت می‌کردند و من حظ می‌بردم از معلومات ایشان، و ایشان یک نفر آدم برجسته‌ای در بین روحانیون است و مرد عالمی است». (صحیفه امام ج 17 ص 231)
آیت الله صانعی پس از پیروزی انقلاب، در مسؤولیتهای اجرایی گوناگونی نقش ایفا کرد که برخی از آنها به شرح زیر است:
1. دادستانی کل کشور با حکم امام خمینی(ره) از تاریخ 19/10/1361 الی 18/4/1364؛
2. عضویت در شورای نگهبان با حکم امام خمینی(ره) از تاریخ 1/12/1358 الی 19/10/1361؛
3. نمایندگی امام در شورای بازسازی مناطق جنگی؛
4. امامت جمعه قم با حکم امام خمینی(ره)؛
5. عضویت در مجلس خبرگان رهبری در دوره اول به نمایندگی به عنوان نفر دوم از مردم تهران؛
6. عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام با حکم امام خمینی(ره)؛
اما شاید یکی از مهمترین دوران زندگی سیاسی آیت الله صانعی به اظهارات ایشان پس از برگزاری انتخابات بحث برانگیز سال 88 بود. انتخاباتی که ایشان نیز به همراه استاد خود یعنی آیت الله منتظری نسبت به نوع برخورد با مردم اعتراض کرد و این اعتراض ها و اظهار نظرها منجر حمله به دفتر ایشان در قم و اصفهان شد.
اما کار به همین جا ختم نشد و در دی ماه سال 88 آیت الله یزدی با بیان این که "صانعی مرجعی مبدع است" در این فرزند امام خمینی (ره) گفت: «برخی از اعضای جامعه مدرسین که با من صحبت می کردند گفتند ایشان مبدع است وبدعت گذاری امری است که رد آن بر همه واجب است.» محمد یزدی البته درباره دلایل خود برای اتخاذ تصمیم عجیب جامعه مدرسین قم مبنی بر اینکه " آیت الله صانعی صلاحیت مرجعیت ندارد" این را هم اضافه کرده بود که: «برخی آرای فقهی آقای صانعی بدعت و خلاف قرآن است.» احمد خاتمی دیگر عضو جامعه مدرسین هم همان زمان اعلام کرده بود که روند خلع کردن آیت الله صانعی روندی یکساله را طی کرده است. اشاره او به مواضع آیت الله صانعی درباره میرحسین موسوی و واکنش او درباره اعتراضات سال 88 بود که خاتمی از ایشان به عنوانی حامی فتنه نام برده بود.
مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی از جمله افرادی بود که در واکنش به این اظهارات محمد یزدی و همچنین بیانیه جامعه مدرسین قم درباره خلع مرجعیت آیت الله صانعی گفت: «در تاریخ تشیع هیچ‌گاه مرجعی توسط جایی نصب یا عزل نشده بلکه مردم با تشخیص خود و پرداخت وجوهات فرد مناسب به‌عنوان مجتهد را انتخاب کرده‌اند.» پس از سخنرانی ۲۱ مرداد ماه ۱۳۸۸ آیت الله صانعی، که یکی از تندترین انتقادات ایشان بود، دفتر حقوقی محمود احمدی‌نژاد، رییس جمهوری ایران، از وی رسما شکایت کرد.
مرحوم آیت الله صانعی در یکی از معروفترین سخنان خود درباره اتفاقات پس از انتخابات سال 88 گفته بود: «متاسفانه امروز عده‌ای اسلام را برای زندگی شخصی خودشان، برای پست و ریاستشان و برای مقاصدشان می‌خواهند و دین را در خدمت خودشان گرفته‌اند به جای این که به دین خدمت کنند.» آیت الله صانعی بدون نام بردن از شخص خاصی گفت: ««من چند سال قبل هم هشدار دادم که خطر دروغ گویی جدی است. اما امروز این معضل به آن جا رسیده که برخی افراد آن چنان در دروغ گویی بی پروا و بی تقوا شده اند که دروغ و خیانت بودن آن را همگان می دانند و می‌فهمند، و تا امکان دروغ‌گویی باشد اصلا راست نمی‌گویند.»
این مرجع شیعه در ادامه تصریح کرد: « درکنار پیشرفت های حیرت‌آور دنیا، ما امروز می‌خواهیم مسائل را با زندانی کردن دانشگاهیان، فرهیختگان، ارباب جراید، افراد عادی واخراج اساتید ودانشجویان، بستن روزنامه‌ها، ممنوع‌الخروج نمودن افراد و بی‌مهری به فرزندان امام و انقلاب حل نماییم، اگر اینها ضد انقلابند و زندانها از اینها پر شده، پس انقلابی کیست؟» آیت الله صانعی افزود: «رجال این مملکت را ضد انقلاب معرفی کردن و آنها را زندانی نمودن قطعاً کارها را درست نمی‌کند و مشکلات را رفع نمی‌نماید، بلکه مسائل و مشکلات را پیچیده‌تر می‌کند.»
بامداد روز ۲۴ خرداد ۱۳۸۹ دفتر آیت الله صانعی در قم با حمله گروهی لباس شخصی در حضور مأمورین نیروی انتظامی مواجه شد و خسارات زیادی به آن وارد و بر روی دیوارهای محل، شعارهایی علیه وی نوشته شد. بهانه این حمله حضور مهدی کروبی رئیس سابق مجلس ایران در دفتر وی بود. تصاویری که وبگاه رسمی صانعی پس از این حادثه منتشر کرد نشان می‌داد که لباس شخصی ها همه‌چیز حتی پنکه سقفی دفتر نیز نابود کرده بودند. روح الله حسینیان، روحانی که خود چندی پیش به دلیل ابتلا به کرونا در گذشت از جمله کسانی بود که در حمله به دفاتر آیت الله صانعی در قم نقش بسزایی داشت. اما این آخرین حمله به دفاتر ایشان در قم، گرگان و تبریز نبود. چرا که نیمه شب سه شنبه ۱۹ آبان ۱۳۹۴ نیز تعدادی «افراد ناشناس» با «حمله» به دفتر آیت‌الله یوسف صانعی در نجف آباد «ضمن به آتش کشیدن بخشی از ساختمان دفتر» خواستار «تعطیلی» آن شدند. بر روی در ورودی دفتر با اسپری مرگ بر منافق نوشته شده بود.
این مرجع تقلید حوزه علمیه قم، معتقد بود که اجرای فرمان هشت ماده ای امام خمینی(س) می تواند رعایت حقوق بشر و به ویژه حریم خصوصی افراد را تضمین می کند. او در گفت و گو با نشریه صفیر حیات ضمن تبیین و تفسیر فرمان هشت ماده ای حضرت امام، به بازکاوی مفاهیمی چون: حریم خصوصی، حقوق بشر، گزینش و … می پردازد و با تکیه بر بند ۶ این فرمان، تاکید می کند که هیچ کس، حتی قوه ی قضاییه نیز حق ورود به حریم خصوصی افراد را ندارد. او همچنین از جمله مراجعی بود که درباره قضاوت زنان اعتقاد داشت: ذکوریت و مرد بودن در قاضی شرط نیست و معیار در قضاوت، اعتدال قاضی و بر طریق مستقیم بودن در قضا، علم و معرفت به موازین اسلامی قضا و قوانین است و هیچ دلیل معتبری بر شرطیت مرد بودن نداریم و مقتضای اطلاق مقبوله و الغای خصوصیت از تقیید به «رجل» در روایت ابی خدیجه عدم شرطیت و صحت قاضی زن مانند قاضی مرد است.
همچنین این مرجع عالیقدر با تکیه بر فقه پویا به تساوی دیه زن و مرد نظر دادند و بلوغ شرعی در دختران را ۱۳ سال دانستند. یکی دیگر از اظهارات جنجال برانگیز آیت الله صانعی پاسخ ایشان درباره حکم محاربه در اسلام بود که در اعتراضا به صدور حکم اعدام یکی از معترضان فرمودند: اعتراض به حکومت محاربه نیست، دفاع از حق است. گفتنی است پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 88، درمیان مراجع و روحانیون بلندپایه، آیت الله منتظری، آیت الله صانعی، آیت الله دستغیب و آیت الله بیات از جمله کسانی بودند که نسبت به بازداشت ها از خود واکنش نشان دادند.
