آنچه شاکی را بَرَد در جایگاه متهم انفعال است

محمد توکلی

---

گروه سياسي: در این کمتر از هفت ماه که از اجرایی شدن برجام می‌گذرد جملات ناامید کننده‌ای با این مضمون که ‌‌‌هیچ چیز تغییری نکرده‌‌‌ را زیاد می‌شنویم. سوالی که از آنان که چنین موضوعی را در رسانه‌های پر شمار و‌تریبون‌های پر تعدادشان بیان می‌کنند باید پرسید این است که این حضرات در آن زمان که دچار تحریم بودیم مشکلات را حس می‌کردند که حالا با برداشته شدن تحریم‌ها تفاوتی برایشان به وجود آید؟ برای فهم دستاوردهای برجام باید اول کمی با وضعیت پیش از برجام آشنا شویم؛ وضعیتی که در آن:

1- دیگران ایران را مجبور به فروش نفت تا سقف یک میلیون بشکه در روز می‌کردند و این یعنی حدود یک سوم شدن فروش نفت ایران نسبت به سال 84 و به همین نسبت کاهش درآمد کشور از این بخش. از بحث اقتصادی اش که بگذریم همین که برای کشوری که ‌‌‌عزت‌‌‌ از اصول تغییر ناپذیرش است دیگران تعیین تکلیف کنند بزرگترین خسارت ممکن است.

2- محدودیت دیگر برای زمانی بود که ایران برای واردات کالاها مجبور بود ده تا سی درصد (و گاه بیش از این) بیشتر از مبلغ معمول پرداخت کند تا محموله کشتی‌هایی که حق نداشتند در بنادر کشور پهلو بگیرند با لنج هایی به ایران برسند.

3- موضوع سوم قرار گرفتن ایران ذیل فصل هفت منشور ملل متحد بود. عنوان ‌‌‌تهدید برای صلح و امنیت بین الملل‌‌‌بار معنایی بسیار سنگینی در حقوق بین الملل دارد و پوششی حقوقی برای شروع جنگ است. در همین راستا می‌توان به قطعنامه 1929 که به سنگین‌ترین قطعنامه شورای امنیت علیه یک کشور معروف شد اشاره کرد که در آن مجوز ‌‌‌هر اقدام‌‌‌ علیه ایران را داده بود.

4- از مهم‌ترین محدودیت‌ها موضوع بیمه نفتکش‌ها و موضوع کشتیرانی و حمل و نقل بود که این محدودیت، فروش نفت کشور و همچنین بخش صادرات را دچار سختی‌های بسیاری می‌کرد.
5- محدودیت دیگر روابط بین بانکی و نقل و انتقال پول بود که تمام فعالیت‌های اقتصادی را تحت الشعاع قرار می‌دهد.
6- عدم سرمایه گذاری خارجی و انتقال فناوری‌های نو دیگر اثر فضای تحریم بود که نتیجه اش ایجاد رکود و تبدیل نرخ رشد مثبت 64 درصد به منفی 7 درصد در یک دوره‌ هشت ساله (بین 84 تا 92) بود و. . .
اما امروز و به واسطه برجام:
1- ایران برای فروش نفت دچار هیچ محدودیتی نیست و هر مقدار که بخواهد می‌تواند نفت بفروشد.
2- ایران برای واردات کالاهایی که نیاز دارد الزامی به پرداخت مبلغی اضافه‌تر ندارد و کشتی‌ها در بنادر کشور پهلو می‌گیرند.
3- قطعنامه هایی که ایران را ‌‌‌تهدید برای صلح و امنیت بین‌الملل‌‌‌ می‌دانست و به دیگر کشورها مجوز ‌‌‌هر اقدام‌‌‌ را داده بود به صراحت ‌‌‌لغو‌‌‌ شده اند.
4- تا به امروز چند قرارداد مهم در حوزه بیمه منعقد شده است و از نظر حمل و نقل هم دیگر هیچگونه محدودیتی وجود ندارد.
5- درباره‌ روابط بین بانکی آن بخشی از تحریم‌ها که به بهانه‌ هسته‌ای وضع شده بود برطرف شده است و بانک‌های کشورهای دیگر در صورت تمایل مانعی برای همکاری با ایران پیش رویشان نیست. در این باره اینکه بخواهیم با رندی تحریم‌های اولیه و تحریم‌ها در حوزه‌های دیگر (تیم مذاکره‌کننده اجازه مذاکره درباره اش را نداشت) که یکی از دلایل‌تردید بانک‌های بزرگ در همکاری با ایران است را با تحریمی که به واقع رفع شده یکی کنیم و از این، بی‌حاصل بودن برجام را نتیجه بگیریم بی‌انصافی است.

هیچ فردی در هیچ کشوری نمی‌تواند بانک‌ها و بخش خصوصی را مجبور به مراوده با دیگر کشورها کند. در نتیجه بهتر است به جای آنکه دیگران را متهم به نقض عهد کنیم و از پشت پرده هایی که کسی ندیده سخن بگوییم تا دیر نشده فکری به حال تحریم‌های اولیه و تحریم‌ها در حوزه‌های دیگر نماییم.
6ــ در موضوع سرمایه گذاری خارجی هم فقط کافی است به سیاهه‌ سرمایه‌گذاری هایی که در این کمتر از هفت ماه شده است نگاهی بیندازیم تا نتایج حاصل از برجام برایمان ملموس شود. و. . .

مخاطب این نوشته مخالفان برجام نیستند. مخاطب این چند خط، رسانه‌های همراه دولت و تیم رسانه‌ای دولت و از آن‌ها مهمتر مخاطب، شخص رییس‌جمهور ‌روحانی است. مهم‌ترین دلیل میدانداری مخالفان برجام و منتقدان دولت در پسابرجام ضعف مفرط در این سوی ماجراست. یک لحظه تصور کنید که یکی (فقط یکی) از این دستاوردهای برجام در دولت سابق اتفاق می‌افتاد چه استفاده‌های فراوانی که از آن نمی‌شد، اما در این دولت به واسطه تشخیص غلط مصلحت، یا ضعف تیم رسانه‌ای، یا رقابت‌های سیاسی درون ائتلاف اعتدال و اصلاحات، یا هر دلیل دیگری نه تنها نتوانسته‌اند استفاده‌ای از دستاوردهای برجام از نظر رسانه‌ای و تبلیغاتی کنند بلکه حتی این انفعال کار را به جایی رسانده است که آنان که باید به خاطر عملکردشان در مذاکرات گذشته شرمنده و عذرخواه ملت ایران باشند در جای طلبکار نشسته‌اند و از بی‌تاثیر بودن برجام می‌گویند.